RUCHNIEWICZ o historii populizmu • GAJDZIŃSKI: Gorąca jesień •  ORZECHOWSKI: Out of Afganistan • SAWENEĆ, RIABCZUK o Ukrainie TADEUSZ RÓŻEWICZ w 100. rocznicę urodzin • W Nekropolu Tadeusza •  SABAIS, HARTMANN, WOLDAN – o spotkaniach z RÓŻEWICZEM •  BALCERZAN jako człowiek strukturalny • REZNIKOFF • SINGER

SPIS TREŚCI: 

2 Krzysztof Ruchniewicz: NIEBEZPIECZEŃSTWA HISTORYCZNEGO POPULIZMU

11 Piotr Gajdziński: GORĄCA JESIEŃ

19 WOJNA Z TERRORYZMEM BYŁA POMYŁKĄ Z Bartoszem Bolechowem rozmawia Stanisław Lejda

28 Marek Orzechowski: OUT OF AFGANISTAN

33 Magdalena Bajer: PATRIOTYZM A NACJONALIZM

36 UKRAINA PO TRZYDZIESTU LATACH Z Andrijem Saweneciem rozmawia Wojciech Pestka

44 Mykoła Riabczuk: POPRZEDNIE ŻYCIE. FELIETONY

48 Heinz Winfried Sabais: WIERSZ

51 Bernhard Hartmann: MOJE SPOTKANIA Z RÓŻEWICZEM

55 Alois Woldan: „CZARODZIEJ RÓŻEWICZ” W WIEDNIU

58 Tadeusz Dąbrowski: RÓŻEWICZA „CZŁOWIEK-DZIURA”

61 Mieczysław Orski: W NEKROPOLU TADEUSZA RÓŻEWICZA

68 Tadeusz Różewicz: O KONFLIKCIE POKOLEŃ PO WOJNIE

69 Tadeusz Różewicz: O PISANIU PARODII

70 Łukasz Janowski: OCALONY ZA GRANICĄ

74 PRZYGODY CZŁOWIEKA STRUKTURALNEGO Z Edwardem Balcerzanem rozmawia Ewa Rajewska

81 Charles Reznikoff: WIERSZE

85 Izaak Baszewis Singer: PIERWSZA WIZYTA W ZWIĄZKU LITERATÓW

89 Tadeusz Klimowicz: AMICORUM COLLOQUIA

94 Tomasz Dalasiński: WIERSZE

96 Jacek Gutorow: LORCA W NOWYM JORKU

98 Krystyna Kuczyńska: ZAUŁEK WSZYSTKICH STRON ŚWIATA

104 Jacek Sieradzki: AGIT-PROP

106 Piotr Czerkawski: POŻEGNANIE Z PATRIARCHATEM

108 Marcin Adamczak: CHINATOWN PO DRUGIEJ STRONIE LUSTRA

110 Wiesław Saniewski: WOLNY STRZELEC POD NADZOREM

112 Hubert Klimko-Dobrzaniecki: SZALEŃSTWO TRWA

113 Mariusz Urbanek: PAŃSTWO PODZIEMNE 2.0

115 Mirosław Ratajczak: POETA I FOTOGRAFOWIE

117 Urszula Kozioł: Z POCZEKALNI

NAD KSIĄŻKAMI

119 Radosław Wiśniewski: MODEL DO SKLEJANIA CZEGOŚ WAŻNEGO

120 Bartosz Suwiński: LUNATYK NIEBA: WŁADYSŁAW SEBYŁA

122 Marta Mizuro: DYLEMATY PANA S.

124 Leszek Szaruga: EUROPEJSKI PATRIOTYZM

126 Katarzyna Zahorska: OCZYMA I DŁOŃMI

131 W OFICYNIE

133 POCZTÓWKI LITERACKIE KAROLA MALISZEWSKIEGO

134 SYGNAŁY: W HOŁDZIE DANTEMU, PROJEKT LUBICZ-ZALESKIEJ, STRES I MISTYKA

141 WERNISAŻE

143 INFORMACJE, KOMENTARZE

145 8 ARKUSZ ODRY: DŁUŻSZY ODDECH

W dniach 1-2 października 2021 odbyły się uroczystości związane z wręczeniem Nagrody Kulturalnej Śląska 2020-2021, którą otrzymali: za rok 2020 – Aleksandra Kurzak, śpiewaczka operowa światowej sławy oraz Prof. Dr. Matthias Weber – Dyrektor Federalnego Instytutu Kultury i Historii Niemców w Europie Wschodniej; za rok 2021 – Sylwester Chęciński – reżyser oraz  Roshwita Schieb – pisarka. Nagrody specjalne otrzymali: za rok 2020 – Fundacja Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląska, a za ro 2021 – Polsko-Niemiecka Młodzieżowa Orkiestra Jazzowa oraz Festiwal Góry Literatury.

W uroczystościach wzięli udział między innymi dolnosaksoński Minister Spraw Zagranicznych Boris Pistorius i Marszałek Województwa Dolnośląskiego – Cezary Przybylski.

Laureatom Nagrody serdecznie gratulujemy!

Fot.: Anita Wojcinowicz

Przypominamy, że w wyniku obostrzeń pandemicznych wręczenie Nagród ubiegłorocznym Laureatom zostało odroczone w czasie. Dlatego w tym roku celebrowaliśmy to wydarzenie podwójnie wraz z Laureatami za 2020 i 2021 rok.

Nagroda Kulturalna Śląska Kraju Związkowego Dolnej Saksonii przyznawana jest od 1977 roku. Nagrodą tą są wyróżniani – za wybitne osiągnięcia w dziedzinie literatury, sztuk plastycznych i muzyki – artyści zamieszkali na Śląsku, a jej celem jest wspieranie wspólnej pielęgnacji i rozwoju śląskiego dziedzictwa kulturowego oraz twórczości kulturalnej Ślązaczek i Ślązaków. Ponadto nagroda może być przyznawana za szczególne zasługi w zakresie utrzymywania, rozwoju i krzewienia śląskiego dorobku kulturowego.

Nagroda Kulturalna Śląska jest współfinansowana z Budżetu Województwa Dolnośląskiego.

26 września o godz. 18.00 w Ornamental Farm Bukowiec rozpocznie się gruziński dzień z kulturą tego fascynującego kraju, na który zapraszamy wraz z Festiwalem Maj z Muzyką Dawną.

To cykl trzech wydarzeń, czyli wykładu o średniowiecznej muzyce gruzińskiej dr Khatuny Managadze, wernisażu prac artysty gruzińskiego, związanego z Dolnym Śląskiem, Levana Mantidze i koncert niezwykłego duetu kontratenora Murtaza Basheleishvili z towarzyszeniem Nino Ninshniadze na fortepianie, którzy wykonają pieśni europejskie w gruzińskiej interpretacji.

Program:

26 września, niedziela, godz. 18:00
Ornamental Farm, Bukowiec

1.“Średniowieczna muzyka gruzińska” – wykład muzykologiczny doktor Khatuny Managadze

Celem prezentacji jest przedstawienie przydatnych informacji o gruzińskiej kulturze muzycznej w ramach rozwoju historii Gruzji. W ramach rozwoju europejskiej kultury muzycznej opisana zostanie także muzyka Kościoła gruzińskiego. Omówię wspólne i różne cechy, priorytety, które te dwie kultury przyjęły na różne sposoby. Powstanie i rozwój gruzińskiej muzyki profesjonalnej wiąże się z szerzeniem się i ustanowieniem chrześcijaństwa. W Gruzji chrześcijaństwo wraz z paralelą Imperium Rzymskiego zostało ogłoszone religią państwową w IV wieku. Proces formowania się gruzińskiej muzyki kościelnej odbywał się
w gruzińskich szkołach klasztornych w kraju i za granicą.

2. Wystawa gruzińskiego artysty Levana Mantidze, pt. „Levan Mantidze – artysta gruziński na Dolnym Śląsku”, wernisaż

3. Pieśni europejskie w interpretacji gruzińskich artystów

Gruziński duet:
Murtaz Basheleishvili – kontratenor
Nino Nishniadze – fortepian

PROGRAM:

1. F. Handel – Lashia Chio Painga
2. F. Handel – Ombra Mai Fu
3. F. handel – Verdi Prati, Selve Amene
4. A. Mozart – Mitridate, Re di Ponto. Farnace’s Aria – Va, Leror Mio Paleca
5. Shtrauss – Die Fredermaus – Ich Lade Gern Mir Caste Ein
6. W. Gluch – Orfeo. Orfeo’s Aria
7. S. Bach – Erbarme dich, mein Gott (Matthaus Passion)
8. Sisatura – folk song (Mingrelia)
9. Karashvili – Isev Shen da Isev Shen (Again you)
10. Azarashvili – Ra Kargi Khar
11. F. Handel Minuet g moll
12. Friedman/Grazioli – Adagio

(więcej…)

Festiwal Henryka Wieniawskiego hołduje tradycji związanej z pobytem i koncertowaniem Henryka Wieniawskiego w Szczawnie-Zdroju. Obok przybliżania i promowania na koncertach twórczości Kompozytora, Festiwal poszerza horyzonty i sięga również po dorobek artystyczny brata Henryka – Józefa Wieniawskiego, a także córki Ireny Wieniawskiej (Poldowski). Na Festiwalu wykonywane są również działa kompozytorów współczesnych Wieniawskiemu, w tym, przede wszystkim twórców polskich, także z późniejszych lat i pierwszej połowy XX wieku. W ten sposób właśnie Festiwal przybliża słuchaczom i melomanom literaturę skrzypcową polskich i europejskich kompozytorów.

Fot.: Artur Stroiński

Festiwal w ramach obchodów 800-lecia Szczawna Zdroju

Program festiwalu:
(Pełny program Festiwalu do pobrania tutaj)

14 sierpnia (sobota), godz. 20.30 (Hala Spacerowa) – prolog Festiwalu

Koncert w rocznicę pobytu i koncertu Henryka Wieniawskiego w Szczawnie-Zdroju

Antonio Vivaldi „Cztery pory roku” w aranżacji jazzowej

Zespół “The 5th  season”

Wykonawcy:

Janusz Nykiel – skrzypce

Jacek Szreniawa – gitary

Łukasz Perek – instrumenty klawiszowe

Jakub Olejnik – kontrabas/gitara basowa

Zbigniew Lewandowski – perkusja/instrumenty perkusyjne

Orkiestra Kameralna „Klassik Modern”

Program:

Wiosna – 1 allegro 2 largo 3 allegro

Lato – 1 allegro non molto 2 adagio 3 presto

Jesień – 1 allegro 2 adagio molto 3 allegro

Zima – 1 allegro non molto 2 largo 3 allegro

9 września (czwartek), godz. 18:30 (Deptak spacerowy przy Teatrze Zdrojowym)

Uroczyste złożenie kwiatów pod tablicą pamiątkową Henryka Wieniawskiego

9 września (czwartek), godz. 19:00 (Teatr Zdrojowy)

Koncert Inauguracyjny

Mariusz Patyra – skrzypce

Czesław Grabowski – dyrygent

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Zielonogórskiej

Prowadzenie koncertu – Marek Dyżewski

Program:

1. Moniuszko – Uwertura z opery „Paria”,
2. Wieniawski – Koncert skrzypcowy fis-moll op. 14,
3. Stefani – Tańce z Krakowiaków i Górali – Polonez, Krakowiak, Oberek,
4. Wieniawski – Koncert skrzypcowy d-moll op. 22

10 września (piątek), godz. 16:00 (Sala Kameralna Teatru Zdrojowego)

Wykład Marka Dyżewskiego – „Wieniawskich muzyczny krąg”

10 września (piątek), godz. 19:00 (Teatr Zdrojowy)

Koncert kameralny

Anna Maria Staśkiewicz – skrzypce
Mischa Kozłowski – fortepian

Program

1. Wieniawski: Legenda op. 17
   P. Czajkowski: Melodia na Skrzypce i Fortepian, op. 42 Nr 3
   H. Wieniawski: Dudziarz. Op. 19 nr 2 na skrzypce i fortepian
   L. Beethoven: Sonata nr 1 op. 12
   H. Wieniawski: Fantaisie brillante sur des motifs de l’opéra „Faust” de Gounod op. 20 na skrzypce i fortepian

11 września (sobota), godz. 19:00 (Teatr Zdrojowy)

Koncert kameralny
Pieśni i utwory kameralne Ireny Reginy Wieniawskiej vel Poldowski

Katarzyna Haras – mezzosopran

Katarzyna Neugebauer – fortepian

Jarosław Pietrzak – skrzypce

Julita Przybylska – fortepian

Prowadzenie koncertu – Piotr Nędzyński

Program:

1. Danson la gigue – 1,35
2. L’ heure exquise – 2,40
3. Colombine – 2,00
4. Dans une musette – 3,50
5. Cortege – 1,33
6. L’ attente – 2,18
7. Cythere – 1,06
8. Soir – 2,53
9. Fantoches – 1,17
10. Circonspection – 3,06
11. Impression Fausse – 2,36
12. Crepuscule du soir mystique – 2,38
13. Spleen – 2,29
14. Sonata d-moll

– Andante Languido

– Scherzo. Vivace

– Finale. Presto con Fuoco

15. Phryne
16. Largo
17. Tango
18. Berceuse de l’enfant mourant

12 września (niedziela), godz. 15:00 (Muszla Koncertowa/Hala Spacerowa w Parku Zdrojowym)

Koncert Promenadowy

Kwartet Pakamera

Agata Kasperska – skrzypce

Dorota Pindur – skrzypce

Aleksandra Pawłowska – altówka

Monika Łapka – wiolonczela

Skrzypce solo- Agata Kasperska

Program:

Henryk Wieniawski – Dudziarz op. 19 nr 2

Henryk Wieniawski –  Kujawiak a-moll

Antonin Dvorak –  Humoreska op. 101 nr 7

Luigi Boccherini –  Menuet G dur

1. A. Mozart – Divertimento D dur K.136

Krzysztof Komeda –  Kołysanka z filmu „Dziecko Rosemary”

Bernard Herrmann – muzyka z filmu „Psychoza”

Andrzej Kurylewicz – temat  z filmu „Lalka”

Bill Conti – „Gonna fly now” z filmu „Rocky”

Wojciech Kilar – Walc z filmu „Trędowata”

Nino Rota – temat z filmu „Ojciec chrzestny”

Los Lobos – „Cancion Del Mariachi” z filmu  „Desperado”

12 września (niedziela), godz. 19:00 (Teatr Zdrojowy)

Koncert Finałowy

Beata Bilińska – fortepian

Szymon Makowski – dyrygent

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Dolnośląskiej w Jeleniej Górze

Prowadzenie koncertu – Marek Dyżewski

Program:

Anton Bruckner – Uwertura g-moll

Józef Wieniawski – koncert fortepianowy g-moll op.20

Aleksander Głazunow – III Symfonia D-dur op. 33

Fot.: Artur Stroiński

Organizatorzy: Teatr Zdrojowy w Szczawnie-Zdroju, Uzdrowiskowa Gmina Miejska Szczawno-Zdrój, Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego

Mecenat: Polska Fundacja Narodowa, Fundacja KGHM Polska Miedź, Invest Park. Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna, Fundacja Arp , Wałbrzyskie Zakłady Koksownicze Victoria S.A

Dofinansowano z Budżetu Województwa Dolnośląskiego

Już 1 września 2021 wspólnie ze Stowarzyszeniem Teatr MASKA oraz Centrum Promocji Kultury zapraszamy do Warszawy na pokaz spektaklu „Paradox” w reżyserii Krzysztofa Pulkowskiego i wykonaniu Krzysztofa Rogacewicza.
Spektakl, do którego inspiracją były słynne książki  Joseph ’a Hellera – „Paragraf 22” i „Closing Time” odbędzie się w Centrum Promocji Kultury w Dzielnicy Praga-Południe przy ulicy Podskarbińskiej 2.
Bezpłatne wejściówki można odbierać w CPK od 25.08.2021.

SCENARIUSZ, REŻYSERIA, SCENOGRAFIA: KRZYSZTOF PULKOWSKI
MULTIMEDIA I OPRAWA MUZYCZNA: MAREK OLEKSY
WYSTĘPUJE: KRZYSZTOF ROGACEWICZ
PROJEKT PLAKATU: BOGUMIŁA TWARDOWSKA-ROGACEWICZ
Premiera: 25 czerwca 2021 Zdrojowy Teatr Animacji w Jeleniej Górze

„PARADOX” – nowy monodram Krzysztofa Rogacewicza
(…) Yosarian Rogacewicza-Pulkowskiego jest sam. Sam ze swoimi wspomnieniami, strachem, wątpliwościami. Jest sobą, swoim przyjacielem, towarzyszami, pułkownikiem, porucznikiem, generałem. Śmieje się, płacze, krzyczy, szepcze, jąka się. Skacze, klęka, pełza, biega. Pije, pali zioło. Jest sam z całym swoim strachem – wtedy i teraz. Bywa poważny, zrozpaczony, zdystansowany. Pokazuje zaskakującą skalę emocji swoich i postaci, które przed nami odgrywa. Jego kostium, odwołujący się do wojennego munduru, to pamiętające lepsze czasy, spodnie moro, kaftan z przedłużonymi rękawami – może to kaftan bezpieczeństwa(…), czapka pilotka(…), manierka i bajecznie kolorowe buciory, których nie powstydziłyby się dzieci-kwiaty przełomu lat 60. i 70. Odniesień do tego okresu znajdujemy w spektaklu znacznie więcej – w obrazach filmowych i muzyce. Krzysztof Rogacewicz pokazuje całą skalę emocji, nastrojów, rozterek i wahań. Jest wewnątrz i na zewnątrz – nie tylko emocjonalnie, ale i w przestrzeni sceny, na której jedynym elementem scenograficznym są zwieszające się białe bryty materiału. One dzielą przestrzeń na tę część w głębi, która przenosi bohatera (ON) w przeszłość, i tę bliżej nas – do dzisiaj. Bywają też ekranem, na którym wyświetlane są ruchome obrazy pokazujące tło jego/naszego życia.
Rogacewicz specjalizuje się w najtrudniejszej formie teatru – monodramie. Po raz kolejny udowadnia, że robi to doskonale – potrafi skupić na sobie uwagę widowni. Śmieszy, wzrusza, drażni, każe słuchać i reagować. W tak trudnym tekście ani na moment nie traci panowania nad nim, nad sobą i nad widownią. Wielkie gratulacje! To rzadkie osiągnięcie. (Urszula Liksztet, Nowiny Jeleniogórskie, nr 26, 29 czerwca 2021)

Organizator:
Centrum Promocji Kultury w Dzielnicy Praga-Południe m. st. Warszawy
www.cpk.art.pl

Orkiestra Filharmonii Dolnośląskiej wystąpi w niezwykłym koncercie plenerowym na wyspie przy kościele św. Trójcy „Dolnośląskiej Perle Manieryzmu” w Żórawinie. Koncert, na który wstęp jest wolny,  zaplanowany jest na ostatnią niedziele sierpnia (29.08.br) o godz. 20:00.  Wykonane zostaną najpiękniejszy arie i duety  operowe i operetkowe.

Jak mówi prezes Fundacji „Dolnośląska Perła Manieryzmu w Żórawinie” dr inż. Mateusz Szymków „Przygotowywane wydarzenie muzyczne wpisuje się w cykle koncertów realizowanych od 3 lat w kościele św. Trójcy. Chcemy w ten sposób promować ten niezwykły zabytek dolnośląskiej architektury.  „Dolnośląska Perła Manieryzmu” tj. położony na wyspie kościół św. Trójcy wraz z fortyfikacjami obronnymi jest jednym z najcenniejszych zabytków na Dolnym Śląsku. Dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Samorządu Województwa Dolnośląskiego oraz Gminy Żórawina rozpoczęliśmy w 2019 roku prace renowacyjne przy zabytku. Złożyliśmy przy wsparciu Wojewódzkiej Konserwator Zabytków oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego wniosek o wpisanie kościoła i fortyfikacji obronnych  na wyspie na listę „Pomników Historii” przez Prezydenta RP. Do dziś na tej liście znajduje się  114 obiektów. Znajdują się na niej zabytki o szczególnych wartościach materialnych i niematerialnych oraz szczególnym znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego naszego kraju.”

Organizatorami koncertu jest Filharmonia Dolnośląska w Jeleniej Górze, Fundacja „Dolnośląska Perła Manieryzmu w Żórawinie”,  Stowarzyszenie „Nasza Żórawina” i parafia św. Józefa. Koncert planowany jest jako wydarzenie plenerowe na wyspie przykościelnej i może zostać odwołany ze względu na niesprzyjające warunki atmosferyczne.

XIII Plener malarski „Park Sztuki” po raz kolejny odbywa się dzięki Ośrodkowi Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucji Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego, Fundacji Pro Culturae Bono oraz Bolesławieckiemu Ośrodkowi Kultury – Międzynarodowemu Centrum Ceramiki.

Do udziału zostało zaproszonych 10 artystów z Dolnego Śląska i spoza jego granic. Twórcy, tradycyjnie, będą mieszkać i tworzyć w kompleksie należącym do Centrum Konferencyjno-Wypoczynkowego Zamek Kliczków, korzystając z uroków zielonych terenów Borów Dolnośląskich, będą też zwiedzać malownicze okolice miasta Bolesławiec. W tym roku, pierwszy raz, uczestnikiem jest artystka działająca właśnie w Bolesławcu, związana z tym  miastem, jak i z prężnie działającym BOK–MCC.

Plener, to 10 artystów, 10 postaw reprezentantów różnych pokoleń ale też 10 dni pobytu, 10 wieczorów, gdzie można będzie prowadzić długie rozmowy nie tylko o sztuce. Te dni pozwolą powoli otworzyć się na siebie, poznać, rozpoznać, porozmawiać, pomilczeć, poobserwować. Swobodnie skonfrontować siebie z innymi twórcami. Praca w pracowni, jak można się domyślić, jest obserwacją samego siebie, na płaszczyźnie osobistego widnokręgu. Spotkanie 10 artystów w przestrzeni poza strefą komfortu własnej pracowni daje możliwość szerszego spojrzenia, wymianę myśli, obrazów, przeżyć. Synergię grupy, wspólnotowości.

Tak jak w poprzednim roku, podczas trwania pleneru, przewidziane są zajęcia plastyczne dla młodzieży interesującej się sztuką. Prowadzić je będą uczestnicy wydarzenia, jakim jest „Park Sztuki”, w pracowni plastycznej BOK–MCC. Zwieńczeniem pleneru będą wystawa w Galerii BOK–MCC oraz on line, jak również katalog poplenerowy.

Krystyna Szczepaniak, kurator

Organizatorzy:
Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego,
Fundacja Pro Culturae Bono,
Bolesławiecki Ośrodek Kultury – Międzynarodowemu Centrum Ceramiki

Projekt jest współfinansowany z Budżetu Województwa Dolnośląskiego

REGULAMIN-PLENERU_Park-Sztuk_2021_COVI