Otwarty Uniwersytet Poszukiwań. Teatr pod kuratelą? Teatr Jerzego Grotowskiego w aktach Służby Bezpieczeństwa

Otwarty Uniwersytet Poszukiwań
Otwarty Uniwersytet Poszukiwań (OUP) to program regularnych spotkań o charakterze wykładów i warsztatów odbywających się w Instytucie im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu, adresowanych do wszystkich zainteresowanych poruszaną w ich trakcie tematyką, a w sposób szczególny do studentów uczelni wyższych Wrocławia i innych polskich ośrodków akademickich.

Znajomość działalności SB wobec środowiska teatru Jerzego Grotowskiego w Opolu, a następnie we Wrocławiu jest znikoma. W kręgu zainteresowań SB pozostawali przede wszystkim przyjeżdżający do Teatru cudzoziemcy z Europy Zachodniej. Interesujące wydaje się prześledzenie tych nielicznych dokumentów zachowanych w archiwach, by spróbować opisać działalność teatru Grotowskiego jako instytucji. Historyk teatru, badając zwłaszcza czasy opolskie, staje przed nie lada wyzwaniem, natrafiając na wzajemnie się wykluczające fakty, a także mierząc się ze stworzoną przez Grotowskiego i Flaszena legendą. Z wypowiedzi Flaszena, Grotowskiego oraz prac Zbigniewa Osińskiego wynika, że teatr ten był przez władze szykanowany. Przeczą temu relacje aktorów i innych osób związanych w tym czasie z Grotowskim i jego zespołem. Dokumenty tej tezy też nie potwierdzają. Raczej dowodzą silnej pozycji Grotowskiego w polskim życiu teatralnym i politycznym. Czy jednak nie było to typowe zakłamanie PRL-owskiej władzy?

Opowieść o działalności teatru w PRL to nie epos rycerski. Był to czas kompromisów, lekcję tę Grotowski wyniósł z Października ‘56: „W innym okresie życia, w latach, nazwijmy, okresu październikowego i popaździernikowego, chciałem być świątkiem politycznym i bardzo pryncypialnym w gruncie rzeczy. A do tego stopnia fascynowało mnie coś w Gandhim, że bardzo pragnąłem nim być. Przekonałem się, że jest to nie tylko nieprawdopodobne na skutek okoliczności obiektywnych, ale i nieprzylegliwe do mojej natury, która – choć zdolna do fair play, nie jest zdolna do całkowitego i generalnego zakładania, że wszyscy mają dobre intencje”. („Rozmowa z Grotowskim” [rozmawiał Andrzej Bonarski])

dr Agnieszka Wójtowicz – absolwentka krakowskiej teatrologii, historyk teatru, adiunkt w Instytucie Językoznawstwa Uniwersytetu Opolskiego. Autorka monografii „Od «Orfeusza» do «Studium o Hamlecie». Teatr 13 Rzędów w Opolu (1959–1964)” (Wrocław 2005) oraz „Grotowski. Bedeker opolski” (Opole 2019). Jej zainteresowania badawcze skupiają się wokół historii teatru polskiego w XX wieku (działalność teatralna Jerzego Grotowskiego oraz życie teatralne w Wilnie w dwudziestoleciu międzywojennym). Autorka ponad stu artykułów. Publikowała między innymi w „Notatniku Teatralnym”, „Didaskaliach”, „Teatrze” oraz „Pamiętniku Teatralnym”. Współautorka (wraz z Teresą Kudybą) filmu dokumentalnego o Jerzym Grotowskim „Gra z pamięcią. Jerzy Grotowski w Opolu”. Selekcjonerka Konkursu na Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Polskiej „Klasyka Żywa” (sezony 2019 i 2020), stypendystka MKiDN (stypendium twórcze w kategorii „Teatr” w 2017 roku).

Organizator:
Instytut im. Jerzego Grotowskiego