X

Prezentacja numerów 16 i 17 kwartalnika „Format Literacki”

Klub Muzyki i Literatury we Wrocławiu, Stowarzyszenie Pisarzy Polskich Oddział we Wrocławiu oraz Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu zapraszają na spotkanie prezentujące 16 i 17 numer kwartalnika artystyczno-literackiego „Format Literacki” pod redakcją Waldemara Okonia

 

 

„Format Literacki” to niezależny kwartalnik artystyczno-literacki wydawany przez Stowarzyszenie Pisarzy Polskich Oddział we Wrocławiu we współpracy z Klubem Muzyki i Literatury oraz Ośrodkiem Kultury i Sztuki. Na poświęcone tematom Ciała i Władzy dwa najnowsze numery „Formatu Literackiego” złożyły się wiersze: Arkadiusza Aulicha, Macieja Bieszczada, Janusza Drzewuckiego, Roberta Gawłowskiego, Anety Jasłowskiej, Gabriela Leonarda Kamińskiego, Mariana Kisiela, Krystyny Koneckiej, Mari Křížovej, Pawła Kuligowskiego, Adam Lizakowskiego, Bernarda Łacha, Karola Maliszewskiego, Macieja Manikowskiego, Stanisława Melskiego, Aleksandra Najdy, Waldemara Okonia, Krzysztofa Rudowskiego, Romana Rzucidła, Elżbiety Wojnarowskiej, Patrycji Zygadło i Jakuba Żmidzińskiego, proza: Moniki Bakalarz, Moniki Braun, Mirosława Drabczyka, Waldemara Okonia, Jarosława Petrowicza, Rogera Piaskowskiego i Krzysztofa Rudowskiego; eseje i szkice: Urszuli M. Benki, Moniki Braun, Kamila Bryki, Zbigniewa Derdy, Piotra Jakuba Fereńskiego, Roberta Gawłowskiego, Alicji Klimczak-Dobrzanieckiej, Bogusława Klimsy, Janusza Krupińskiego, Antoniego Matuszkiewicza, Piotra Mrasa, Krzysztofa Rudowskiego, Andrzeja Saja, Cezarego Wąsa i Tadeusza Złotorzyckiego, a także prace plastyczne Tomasza Domańskiego oraz artystów ukraińskich: Igora Bilykivskiego, Olesyi Dzhurayevej, Darii Khrisanfovej, Valerii Nykytchenko. Oleksandra Nykytiuka, Oleny Matoshniuk, Kyrylo Orela, Vasyla Savchenko, Vitalija Shupliaka i Wolodymyra Topiy.

 

Ze wstępów Waldemara Okonia:

„Nawet wymienienie cech, jakie kojarzymy z ciałem, jest już odrębnym, niezwykle fascynującym dla autora niniejszego Wstępu wyzwaniem, ponieważ prowadzi nas w stronę rozległego wachlarza pojęć, estetycznych i etycznych przeświadczeń oraz niejednokrotnie dewiacji i seksualnych obsesji. Ciało bowiem kieruje nas w stronę fundamentalnych opozycji naszej kultury, która nigdy nie wyzwoliła się z dychotomii pomiędzy jakże nieodległą od ciała miłością ziemską i jakże bliską sferze duchowości miłością niebiańską, a pierwotny, wplątany pomiędzy te dwie miłości Eros okazuje się w dzisiejszych czasach siłą dominującą, ponieważ powrót do ekstatycznych, animalnych źródeł to cecha nie tylko sztuki wysokiej, ale też ogarniającej współczesne media w coraz większym stopniu pornografii. […] Zastanawialiśmy się nad trudnymi i najczęściej opresyjnymi związkami owej Władzy z jakże kruchym i nietrwałym ludzkim ciałem, będącym w tym przypadku metaforą poszczególnego istnienia, indywidualności przeciwstawianej systemowi niszczącemu ową indywidualność, jednostki wobec totalitarnej, skrajnie poddanej nakazom aktualnej władzy ludzkiej masy. Ostatnie lata uświadamiają nam, że władza, dążąc do absolutnego przejęcia „rządu dusz”, potrafi zręcznie się ukrywać poza hałaśliwymi szyldami reprezentowania ludu, narodu, społeczeństwa, zawsze pozornie w naszym imieniu i dla, jak twierdzi, naszego dobra. Ubiera się też w szaty demokracji, udając, że nie wie, iż owa demokracja współcześnie to najczęściej wynik umiejętnego manipulowania poprzez media oraz instytucje takie jak Kościół informacjami niepodlegającymi żadnej weryfikacji, nie mówiąc już o jakiejkolwiek zawartej w nich dozie prawdy. […] Mam nadzieję, że demonowi władzy, wywiedzionemu z pism Orwella i fantazji Tolkiena, dokonującemu obecnie nie tylko w Polsce Sanacji Historii nie uda się do końca nas pokonać oraz »uwolnić od rozumu, poddać się i oddać się jedynie/ prostym impulsom i prawdom-nieprawdom«, czemu służyć ma również naocznie materiał ilustracyjny „Formatu Literackiego” użyczony nam przez twórców z Ukrainy, walczącej od kilku już lat »za wolność waszą i naszą«”.

 

Pismo powstaje dzięki wsparciu finansowemu Wydziału Kultury Urzędu Miejskiego Wrocławia i Budżetu Województwa Dolnośląskiego.
Patronat: Urząd Miasta Wrocławia, Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu, Instytut Kulturoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego.

MIESIĘCZNIK „ODRA” 11/2025

MACHCEWICZ: Moczar wiecznie żywy • Rozmowa z Marianem PILOTEM

BIENEK: Wspomnienie z Workuty • Czy Kowalski uratuje planetę?

ORZECHOWSKI: Klątwa dobrych uczynków • Polski street art rządzi

Festiwale w Wenecji i Gdyni • Kanon z kobietami • Grafiki KRÓLA

Wiersze: ŻADAN, BRAKONIECKI, HONET • Poezja Young Adult

 

 

SPIS TREŚCI 11/2025:

2 MOCZAR WIECZNIE ŻYWY Z Pawłem Machcewiczem rozmawia Piotr Gajdziński

10 Marek Orzechowski: KLĄTWA DOBRYCH UCZYNKÓW

17 Wojciech Łuczak: CZEKAJĄC NA EFEKT KATHARSIS

23 Krzysztof Mączkowski: CZY (I JAK) KOWALSKI MOŻE OCALIĆ PLANETĘ?

29 Jacek Harłukowicz: GĘSI KAPITOLIŃSKIE

35 Paweł Kwiatkowski: STREET ART. Z ULICY DO GALERII

41 Serhij Żadan: WIERSZE

44 Magdalena Bajer: O LISTACH MARII DĄBROWSKIEJ I ANNY KOWALSKIEJ

47 W PISANYM MATECZNIKU Z Marianem Pilotem rozmawia Sergiusz Sterna-Wachowiak

57 Zbigniew Machej: BUTY HELMUTA KAJZARA

61 Kazimierz Brakoniecki: WIERSZE

63 Piotr Michałowski: KSIĘGA

67 Jarosław Petrowicz: MIĘDZY WSPÓLNOTĄ A NIEWYRAŻALNOŚCIĄ

70 Paweł Marcinkiewicz: TŁUMACZĄC WORKUTĘ HORSTA BIENKA

71 Horst Bienek: WORKUTA

77 Wojciech M. Darski: OPOWIADANIA

83 Roman Honet: WIERSZE

85 Jacek Waloch: PAWEŁ KRÓL – IRONIA I WOLNOŚĆ WYOBRAŹNI

88 Piotr Czerkawski: GROM W RAJU

92 Łukasz Gazur: REMANENT HISTORII SZTUKI

96 Mirosława Szott: EDWARD GRAMONT I TEATR TERMINUS A QUO

99 Marcin Adamczak: POWRÓT DO USTAWIEŃ FABRYCZNYCH

105 Jan Topolski: STROJĄC ŚWIAT

107 Jacek Sieradzki: TEATR PÓŁMILIONOWY

110 Radosław Wiśniewski: NOTATKI Z UNDERGRUNTU

112 Hubert Klimko-Dobrzaniecki: UMRZEĆ W PARDUBICACH

113 Mariusz Urbanek: MARSZAŁKU, NIE IRYTUJ SIĘ

NAD KSIĄŻKAMI

115 Andrzej Juchniewicz: COŚ O MNIE I O TOBIE

116 Karol Maliszewski: GRA O NOWE WIDZENIE

118 Grzegorz Ćwiertniewicz: CO DALEJ Z PIRANDELLEM?

120 Karol Płatek: NADPODAŻ MARZYCIELI

122 Anna Karczewska: ODZYSKANE ŻYCIE

125 Mariusz Urbanek: UPARTE POSZUKIWANIE SENSU

130 W OFICYNIE

131 POCZTÓWKI LITERACKIE KAROLA MALISZEWSKIEGO

132 SYGNAŁY: POEZJA KOVÁČA, ŚWIETNI OSIEMDZIESIĘCIOLETNI, DZIEŃ ŚWISTAKA W CAPITOLU

138 WERNISAŻE

141 INFORMACJE, KOMENTARZE

145 8 Arkusz: POEZ(YA)

 

Odrę można czytać także online: na www.e-kiosk.plwww.nexto.pl

 

Wydawcy:
Instytut Książki
Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego

Wydawnictwo dofinansowane z budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego

Projekt wydawniczy pod nazwą „Ósmy Arkusz ODRY” w miesięczniku „Odra” dofinansowano przez Miasto Wrocław

JESIEŃ Katarzyny Minkowskiej na 30. Olsztyńskich Spotkaniach Teatralnych

JESIEŃ Katarzyny Minkowskiej na 30. Olsztyńskich Spotkaniach Teatralnych

Spektakl “Jesień” w reż. Katarzyny Minkowskiej zainauguruje 30. Olsztyńskie Spotkania Teatralne. Olsztyńskie Spotkania Teatralne są nie tylko okazją do oglądania spektakli, lecz także przestrzenią dialogu. Po przedstawieniach odbędą się spotkania z twórcami prowadzone przez krytyków teatralnych i dziennikarzy, podczas których widzowie będą mogli usłyszeć o kulisach pracy i inspiracjach, a także podzielić się swoimi refleksjami i zadać własne pytania.

Twórcy:
reżyseria: Katarzyna Minkowska
dramaturgia: Joanna Połeć
adaptacja: Joanna Połeć, Katarzyna Minkowska
scenografia: Łukasz Mleczak
reżyseria świateł: Monika Stolarska
wideo: Marek Kozakiewicz
kostiumy: Jola Łobacz
muzyka: Wojciech Frycz
choreografia: Krystyna Lama Szydłowska

asystent reżyserki: Maciej Ćwieluch
pianista: Marcel Baliński

Obsada:
Justyna Janowska – Elisabeth Demand
Halina Rasiakówna – Wendy Demand
Tomasz Lulek – Daniel Gluck
Filip Szatarski – Młody Daniel Gluck
Agnieszka Kwietniewska – Zoe Spencer-Barnes
Michał Opaliński – Charlotte (pocztmistrz, rejestratorka, pocztmistrzyni, człowiek-drzewo, ochroniarz, akuszerka)
Igor Kujawski – Czytelnik (lekarz/promotor)
Katarzyna Wuczko – Pauline Boty

Lokalna społeczność: Maciej Ćwieluch, Jan Dusza, Mateusz Guzowski, Anastazja Kowalska, Olga Mleczko, Jakub Sendek.

kurator projektu: Piotr Rudzki
produkcja: Renata Majewska
wsparcie produkcyjne: Alicja Szumańska
plakat, zdjęcia: Natalia Kabanow

internet: Piotr Sarama
promocja, marketing: Mariusz Turchan, Paulina Tomczyk
koordynacja pracy artystycznej: Ada Tabisz
kierownik techniczy: Piotr Jacyk
światło: Sławomir Brzeziński
dźwięk: Wojciech Dziedzicki
wideo: Krzysztof Pańtak
charakteryzacja: Justyna Pokojewska
garderobiana: Sara Bartoszewska
krawcy: Maria Huzarska, Artur Mazur

 

JESIEŃ – przekład: Jerzy Kozłowski

Fot. Natalia Kabanow

 

Koprodukcja:
Instytut im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu
Fundacja Teatr Polski — TP dla Sztuki
Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego

Logo Ośrodka Kultury i Sztuki we Wocławiu


Projekt jest dofinansowany z budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego


Licencjodawcy:
Grupa Wydawnicza Foksal sp. z o.o., Wydawnictwo W.A.B.

Grupa Wydawnicza Foksal   Wydawnictwo WAB

 

Partnerzy: Bulvary

Bulvary

Nagrody Marszałka Województwa Dolnośląskiego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury – w zakresie konserwacji zabytków na rok 2025

5 listopada 2025 r. w Sokołowsku odbyła się uroczystość wręczenia Nagród Marszałka Województwa Dolnośląskiego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury – w zakresie konserwacji zabytków na rok 2025. Nagrody wręczył Marszałek Województwa Dolnośląskiego Paweł Gancarz oraz Członek Zarządu Województwa Dolnośląskiego Jarosław Rabczenko. Współorganizatorami są Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego i Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu.

Nagrodę w wysokości 10 000 zł otrzymało pięciu opiekunów dolnośląskich zabytków:
– Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu. Zarządca renesansowego zamku na wodzie wraz z parkiem i założeniem obronnym w Wojnowicach, gm. Miękinia.
– Edwin Pech, ksiądz proboszcz Parafii Ewangelicko – Augsburskiej Wang w Karpaczu. W 2025 r. świętuje 35 lat posługi i opieki nad zabytkowym kościołem Wang.
– Fundacja Marysieńka. Zarządca zespołu pałacowo-parkowego w Targoszynie, gm. Męcinka, pow. jaworski.
– Zamek Książ Sp. z o.o. Zarządca zespołu pałacowego wraz z parkiem krajobrazowym i palmiarnią w Wałbrzychu.
– Parafia Rzymskokatolicka p.w. św. Apostołów Piotra Pawła w Legnicy (katedralna). Zarządza katedrą legnicką – budowlą gotycką o bogatym wyposażeniu z różnych epok i dużym znaczeniu kulturowym dla społeczności legnickiej.

Wszyscy laureaci nie tylko dbają wzorcowo o zabytki, lecz także prowadzą działalność kulturalno-społeczną oraz promują Dolny Śląsk.

Uroczystości towarzyszyło seminarium pt. Historia, która napędza przyszłość – zabytki w rozwoju gospodarczym gmin i powiatów. Referaty i dyskusje będą dotyczyły problematyki zarządzania zabytkami w regionie.

 

Nagroda Marszałka Województwa Dolnośląskiego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury – w zakresie konserwacji zabytków na rok 2025

Nagroda przyznawana jest mn. za:

  • Wzorcowo prowadzone prace konserwatorskie, restauratorskie, roboty budowlane,
  • Skuteczne pozyskiwanie środków z różnych źródeł na powyższe prace,
  • Indywidualny wkład w zachowanie cennego dziedzictwa kulturowego regionu,
  • Współtworzenie marki Dolnego Śląska i bycie jego „ambasadorem”, – Wieloletnią pracę na rzecz zabytków i wytrwałość w kolejnych etapach prac,
  • Działania edukacyjne, kulturalne i promocyjne w różnych obszarach,
  • Ciekawe pomysły na wykorzystanie zabytkowych budowli i ich otoczenia,
  • Tworzenie nowych funkcji, przywracanie życia obiektom zrujnowanym,
  • Aktywizację lokalnych społeczności: zabytki stają się alternatywnym centrum kultury,
  • Stworzenie przestrzeni dla wymiany doświadczeń w zakresie ratowania dziedzictwa kulturowego Dolnego Śląska

 

Opis działalności laureatów Nagrody Marszałka Województwa Dolnośląskiego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury – w zakresie konserwacji zabytków na rok 2025

Laureaci prowadzą aktywną działalność kulturalną związaną z promocją zabytków, regionalnego dziedzictwa kulturowego oraz aktywizują lokalne społeczności.Wyróżniają się także dbaniem o pamięć historyczną i dziedzictwo materialne oraz niematerialne Dolnego Śląska.

 

Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu. Zarządca renesansowego zamku na wodzie wraz z parkiem i założeniem obronnym w Wojnowicach, gm. Miękinia. Nagroda 10 000 zł;

Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu, znane też pod skróconą nazwą KEW, powstało w 2001 roku z inicjatywy legendarnego Kuriera \z Warszawy, wieloletniego dyrektora polskiej sekcji Radia Wolna Europa. Współzałożycielami fundacji byli: Województwo Dolnośląskie, Miasto Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Dom Spotkań im. Angelusa Silesiusa, Stowarzyszenie na Rzecz Kultury Europejskiej i Fundacja Krzyżowa.

KEW ma na celu przede wszystkim zbliżenie między narodami Polski, Litwy, Ukrainy, Białorusi i Mołdawii oraz prowadzenie działań na rzecz rozwoju kultury i ochrony praw człowieka.

KEW jest wydawcą dwóch czasopism: „Nowa Europa Wschodnia” i „New Eastern Europe”, ważnym ośrodkiem przekładu literackiego, działa jako instytucja ekspercka, partner wielu instytucji międzynarodowych i polskich z obszaru polityki zagranicznej. Dwunastoosobowy zespół pracuje we Wrocławiu, w Wojnowicach, Krakowie, Warszawie i Hajnówce. Fundacja jest finansowana z grantów, dotacji, darowizn, 1,5% podatku oraz przychodów ze sprzedaży książek i czasopism.

KEW zarządza zespołem zamkowo-parkowym w Wojnowicach koło Wrocławia. Fundacja przeniosła tam swoją siedzibę w 2014 roku i od tego momentu Wojnowice są ważnym ośrodkiem polskiej i europejskiej myśli o sprawach wschodnich, tu odbywają się opiniotwórcze konferencje eksperckie, między innymi Polska Polityka Wschodnia, oraz dwustronne formaty polityczne dotyczące Europy Wschodniej: polsko-niemiecki, polsko-francuski, polsko-holenderski i polsko-czeski. Wręczana przez KEW, Ossolineum, Uniwersytet Wrocławski i Miasto Wrocław Nagroda Jana Nowaka-Jeziorańskiego przyciąga do Wojnowic wiele wybitnych osób, na przykład Joachima Gaucka, działaczki Stowarzyszenia Memoriał (laureatki pokojowej Nagrody Nobla).

Wojnowice są ośrodkiem rezydencyjnym dla twórców, obecnie przeważnie pisarzy i tłumaczy literackich. Fundacja przewodniczy Europejskiej Sieci Domów Rezydencyjnych. W wojnowickim parku odbywają się wydarzenia literackie, czytania literatury i festiwale. KEW zgromadził w zamku bogatą bibliotekę.

W zamku regularnie odbywają się koncerty i wystawy. Swoją siedzibę ma tu zespół Schola Gregoriana Silesiensis. Co roku w lipcu setki ludzi przyjeżdżają do Wojnowic na turniej rycerski.

KEW bardzo blisko współpracuje z lokalną społecznością, tutejszym kołem gospodyń i gospodarzy wiejskich oraz ze Stowarzyszeniem Przyjaciół Wojnowic „Podzamcze”. Przestrzenie zamku są bezpłatnie udostępniane miejscowym inicjatywom pozarządowym. Zamkiem zarządza powołana w tym celu spółka, prowadzi też działalność gastronomiczną i noclegową.

Od dziesięciu lat KEW konsekwentnie pozyskuje z wielu źródeł środki na konserwację Zamku na Wodzie w Wojnowicach. Do tej poru udało się zainstalować system ochrony przeciwpożarowej, przeprowadzić konserwację dwóch polichromii stropowych, zakonserwować większość więźby dachowej, odnowić dziedziniec i przeprowadzić remont węzłów kanalizacyjnych. Obecnie największym wyzwaniem jest rewitalizacja zespołu folwarcznego i kilkuhektarowego parku. Planowane jest założenie drugiego co do wielkości w Polsce muzeum zegarów słonecznych.

 

Edwin Pech, ksiądz proboszcz Parafii Ewangelicko – Augsburskiej Wang w Karpaczu. W 2025 r. świętuje 35 lat posługi i opieki nad zabytkowym kościołem Wang. Nagroda 10 000 zł;

Ks. prob. Edwin Pech (ur. 5 stycznia 1960 r. w Gajówce) jest duchownym Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP, proboszczem Parafii Ewangelicko-Augsburskiej Wang w Karpaczu. Ordynowany w 1986 roku, od 1990 roku związany jest z parafią Wang, a w 1992 roku został jej proboszczem. Od ponad trzech dekad łączy posługę duszpasterską z troską o jedno z najcenniejszych dzieł architektury drewnianej w Polsce – średniowieczną Świątynię Wang, przeniesioną z Norwegii do Karpacza w latach 1842–1844.

Głównym obszarem jego działalności jest opieka nad zabytkiem oraz zarządzanie parafią, która pełni równocześnie funkcję miejsca kultu, centrum duchowego, kulturalnego i edukacyjnego. Ks. Pech nadzoruje prace konserwatorskie, koordynuje projekty związane z ochroną konstrukcji drewnianej świątyni i dba o zachowanie jej pierwotnego charakteru przy dostosowaniu do potrzeb współczesnych użytkowników i licznych odwiedzających.

Pod jego kierunkiem parafia uczestniczyła w projektach transgranicznych, m.in. w programie Via Sacra, łączącym najcenniejsze obiekty sakralne regionu. W ramach programu realizowano działania bezpośrednio dotyczące Świątyni Wang – rewitalizację, zabezpieczenie konstrukcji drewnianej, prace konserwatorskie oraz promocję dziedzictwa. Działania te łączyły troskę o zabytkową substancję z koncepcją miejsca otwartego, łączącego ochronę dziedzictwa z edukacją i turystyką. Dzięki jego inicjatywom Świątynia Wang stała się symbolem dialogu, spotkania kultur i świadectwem żywego dziedzictwa – przestrzenią, która inspiruje i służy współczesnym ludziom.

W ramach zarządzania zabytkiem ks. Pech rozwija działalność kulturalną i edukacyjną: organizuje koncerty organowe i muzyki kameralnej, sprawuje opiekę duchową i organizacyjną nad Chórem Ekumenicznym oraz inicjuje wydarzenia artystyczne. Parafia prowadzi też działalność charytatywną i medyczną – od ponad 20 lat organizuje certyfikowane kursy resuscytacji. W sferze turystycznej dba o profesjonalne udostępnianie obiektu, zapewniając informację i zaplecze dla odwiedzających. Świątynia Wang jest dziś jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli Dolnego Śląska, a jej doskonały stan zachowania to efekt wieloletniej, konsekwentnej troski proboszcza, Rady Parafialnej i współpracowników.

Ks. Edwin Pech angażuje się także w prace ogólnokościelne – był zastępcą Biskupa Diecezji Wrocławskiej, członkiem Konsystorza oraz wiceprezesem Rady Synodalnej Synodu Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP. W jego działalności duchowej i organizacyjnej łączą się pasja, profesjonalizm i głęboka świadomość wartości dziedzictwa kulturowego Dolnego Śląska.

 

Fundacja Marysieńka. Zarządca zespołu pałacowo-parkowego w Targoszynie, gm. Męcinka, pow. jaworski. Nagroda 10 000 zł;

Fundacja Marysieńka rozpoczęła swoją działalność w 2019 roku z inicjatywy Marii i Łukasza Jurków. Powołanie fundacji było odpowiedzią na potrzebę ratowania dziedzictwa kulturowego Dolnego Śląska, ze szczególnym uwzględnieniem Zespołu Pałacowo-Parkowego w Targoszynie.

Fundacja Marysieńka koncentruje swoje działania na ratowaniu dolnośląskich zabytków oraz przywracaniu im dawnej świetności i funkcji społecznych. Celem rewitalizacji obiektów historycznych jest przekształcanie ich w ośrodki kulturalne i społeczne. Misją fundacji jest więc nie tylko fizyczna odbudowa, ale także tchnięcie nowego życia w zabytkowe przestrzenie, aby służyły lokalnej społeczności i promowały kulturę.

Centralnym punktem działań Fundacji jest obecnie rewitalizacja XIX-wiecznego pałacu w Targoszynie. Ten neorenesansowy obiekt, otoczony 10-hektarowym, zabytkowym parkiem, był przez dziesięciolecia zaniedbany i popadał w ruinę. Fundacja, która od 2020 roku opiekuje się zabytkiem, podjęła się rewitalizacji parku i kompleksowej odbudowy pałacu, zaczynając od pilnych prac zabezpieczających, takich jak remont dachu, który chroni wnętrza przed dalszymi zniszczeniami.

Na terenie parku, tuż przy pałacu, rośnie ponad 300-letni platan, nazywany Platanem Miłości, który II miejsce w ogólnopolskim konkursie Drzewo Roku 2024.

W przyszłości pałac i park w Targoszynie oraz towarzyszące im zabudowania gospodarcze mają stać się nie tylko siedzibą Fundacji, ale też unikatowej na skalę światową instytucji, jaką jest Instytut Dzieł Utraconych. To autorski pomysł prezesa Fundacji Łukasza Jurka, który postanowił w nietypowej formie ocalić od zapomnienia dzieła sztuki zaginione podczas II wojny światowej. Inicjatywa wiąże się z odtwarzaniem kopii tych dzieł i eksponowaniem ich w Galerii Dzieł Utraconych. Na jej potrzeby zaaranżowano najmniej zniszczoną salę targoszyńskiego pałacu. Dzieła można oglądać w trakcie różnych wydarzeń organizowanych przez Fundację. W planach jest także digitalizacja odtworzonych dział i stworzenie w przyszłości wirtualnej galerii, w której obrazy dostępne dziś w sieci tylko w formie czarno-białych zdjęć odzyskają kolor, stając się międzynarodową galerią dzieł, których być może już nigdy nie da się fizycznie odzyskać, ale można podziwiać ich kopie, starannie wykonane przez artystów w tym Roberta Kuklę, świdnickiego artystę, z którym Fundacja współpracuje.

Inicjatywą Marii i Łukasza Jurków jest też Ośrodek Rehabilitacji i Terapii Hipokrates, który znajdzie swoją siedzibę w pałacu oraz otaczającym go parku Celem jest stworzenie miejsca, które wykorzystując różne rodzaje terapii będzie wspierać dobrostan psychofizyczny dzieci, młodzieży i dorosłych. Fundacja planuje realizować zajęcia terapeutyczne z udziałem zwierząt (m.in. dogoterapia, alpakoterapia) i drzew (sylwoterapia), jednak główną osią tej części działalności będzie arteterapia. Ma to na celu połączenie dziedzictwa kulturowego z działalnością na rzecz rozwoju społeczeństwa, tworząc miejsce, gdzie sztuka i historia, z pomocą natury, wspierają proces leczenia i rozwoju.

Realizowana właśnie rewitalizacja pałacu i parku oraz zabudowań folwarcznych, w których powstaną restauracja i pensjonat, ma na celu przyciągnięcie większej liczby turystów. To przyczyni się do rozwoju lokalnej gospodarki i promocji małej, położonej na uboczu wsi Targoszyn oraz całego regionu jako atrakcyjnych miejsc do odwiedzenia.

Inicjatywa Fundacji to także ożywienie postaci z lokalnej legendy – Marysieńki. Inspiracja historią młodej Polki związanej w przeszłości z pałacem zaowocowała oryginalną komunikacją w mediach społecznościowych prowadzoną przez ducha Marysieńki. W ramach inicjatywy powstaje także seria „Przygody Marysieńki”, która łączy współczesność, fakty historyczne i odrobinę fikcji, opowiadając historię Targoszyna i zespołu pałacowo-parkowego. Przygody można śledzić na blogu fundacji, a ich pierwsza część została wydana w formie komiksu.

 

Zamek Książ Sp. z o.o. Zarządca zespołu pałacowego wraz z parkiem krajobrazowym i palmiarnią w Wałbrzychu. Nagroda 10 000 zł.

Zamek Książ w Wałbrzychu Sp. z o.o. jest kluczowym podmiotem zarządzającym jednym z najwspanialszych zabytków Dolnego Śląska – kompleksem zamkowo-parkowym Książ. Jako spółka należąca w całości do Gminy Wałbrzych, odgrywa istotną rolę w ochronie dziedzictwa kulturowego regionu, łącząc tradycję z nowoczesnymi formami działalności. Misja spółki polega na otoczeniu kompleksową opieką materialnych i niematerialnych świadectw dziedzictwa zespołu zamkowo-parkowego Książ, zaspokajając przy tym potrzeby społeczności lokalnej, ale i szerzej – międzynarodowej – w zakresie kultury, turystyki oraz ochrony zabytków. Spółka została założona 1 czerwca 1991 roku, początkowo pod nazwą Przedsiębiorstwo „Zamek Książ” Spółka z o.o. Od tego czasu nieprzerwanie zarządza kompleksem książańskim, co oznacza ponad 30 lat aktywności.

Głównym profilem działalności spółki jest bieżące zarządzanie, ochrona i utrzymanie w należytym stanie kompleksu zamkowo-parkowego Książ, które to działania finansuje z własnych, wypracowanych zysków oraz pozyskiwanych dotacji celowych. Działania spółki w zakresie prac konserwatorskich zostały docenione honorowym wyróżnieniem Generalnego Konserwatora Zabytków, który nadał mu tytuł „Zabytek zadbany” w 2022 roku. Finansowane przez spółkę badania naukowe pozwoliły na wydobycie kontekstu historycznego zamku, a także jego wybitnych walorów artystycznych, które dostarczyły argumentów przedstawionych we wniosku o nadanie statutu Pomnika Historii. Został on nadany rozporządzeniem Prezydenta RP z dnia 31 lipca 2025 roku.

Jako trzeci co do wielkości zamek w Polsce i największy na Dolnym Śląsku, wymaga prowadzenia stałych prac konserwatorskich. W ostatnich latach zrealizowano m.in. następujące prace: konserwacja elewacji oraz detalu kamiennego Dziedzica Honorowego; rewaloryzacja Budynku Bramnego; remont konstrukcji dachu i prace konserwatorskie oficyn; kompleksowa rewaloryzacja na cele wystawienniczo-turystyczne trzeciego piętra zamku oraz Mauzoleum Hochbergów; przywrócenie historycznego, ceramicznego pokrycia dachów; rekonstrukcja prywatnych apartamentów księżnej Daisy czy uruchomienie podziemnej trasy turystycznej. W styczniu 2025 roku rozpoczęto największe od 50 lat prace rewaloryzacyjne wnętrz amfilady barokowej. Dzięki wsparciu finansowemu UMWD przeprowadzono już prace konserwatorskie bogato zdobionego stropu barokowego i przystąpiono do kolejnego etapu.

Spółka prowadzi szeroki zakres działań kulturalnych, oświatowych, społecznych  i turystycznych. Oferuje zwiedzanie indywidualne i grupowe, dzienne oraz nocne, z audioguidami (w tym w polskim języku migowym dla osób niesłyszących z audiodeskrypcją). Działalność kulturalna obejmuje festiwale (m.in. słynny Festiwal Kwiatów i Sztuki), wystawy, czy pokazy filmowe. Dział Muzealno-Edukacyjny Zamku realizuje projekty naukowe, w tym publikacje, konferencje, wystawy, a także wdraża bogatą ofertę edukacyjną dla szkół. Spółka angażuje się także w działalność społeczną – razem z Fundacją Księżnej Daisy von Pless organizuje doroczną Galę Ambasadora Wałbrzycha, z której dochód przeznacza na cele charytatywne. Wspiera także sport, będąc sponsorem drużyny Górnik Zamek Książ Wałbrzych. W ramach współpracy z Muzeum Narodowym we Wrocławiu, Muzeum Narodowym w Poznaniu – oraz najnowszej – z Muzeum Narodowym w Warszawie, do zamku wracają dzieła sztuki utracone podczas II wojny światowej i tuż po jej zakończeniu.

Parafia Rzymskokatolicka p.w. św. Apostołów Piotra Pawła w Legnicy (katedralna). Zarządza katedrą legnicką – budowlą gotycką o bogatym wyposażeniu z różnych epok i dużym znaczeniu kulturowym dla społeczności legnickiej. Nagroda 10 000 zł.

Średniowieczna katedra z bogatym wystrojem z różnych epok znajduje się w samym centrum Legnicy. Parafia Katedralna od lat podejmuje intensywne działania zmierzające do przywrócenia świetności budowli. Z sukcesem pozyskiwane są środki krajowe (budżet Województwa Dolnośląskiego, Ministerstwo Kultury, Wojewódzki Konserwator Zabytków) na prace remontowe zarówno w obrębie konstrukcji, jak i przy wystroju wnętrza. Najważniejszą inwestycją ostatnich lat jest przystąpienie do kompleksowej konserwacji wież oraz detali architektonicznych i epitafiów z piaskowca. Katedra jest nie tylko ważnym miejscem na mapie Legnicy, lecz także świadectwem wielowiekowej historii. Na murach zewnętrznych oraz w kaplicach bocznych znajdują się liczne epitafia mieszczan i szlachty – ważnych osobistości legnickich. W 2025 r. podczas remontu północnej wieży Katedry r odnaleziono kapsułę czasu zawierającą dokumenty z poprzednich epok – datowane od XVII do XIX wieku.

To jeden z najważniejszych zabytków Dolnego Śląska i zarazem główna świątynia diecezji legnickiej. Dziś Katedra jest nie tylko miejscem kultu religijnego ale także świadkiem historii i przestrzenią kultury. Odbywają się tu koncerty organowe, wystawy oraz wydarzenia upamiętniające ważne daty i postaci dla miasta i diecezji. Świątynia jest dostępna dla turystów i pielgrzymów. Przewodnicy chętnie oprowadzają turystów po katedrze legnickiej.

Niezwykła uczta muzyczna czekała na tych, którzy zdecydowali się przybyć w niedzielę  19 września 2021 do katedry. Odbyła się premiera oratorium pt. „Modlitwa Kościoła”.

Muzykę do niego napisał Daniel Dziuda, zaś słowa wyszły spod pióra Adriana Michała Sielickiego.

– Oratorium „Modlitwa Kościoła” jest dwojakie w swojej treści. Z jednej strony odnosi się do konkretnego budynku sakralnego – kościoła, legnickiej katedry, jej przestrzeni, ołtarzy, obrazów. Z drugiej jednak strony, jest próbą oddania treści niezliczonych modlitw zanoszonych od blisko siedmiuset lat przez wierzących w Chrystusa, przez Kościół w sensie dosłownym – tłumaczył autor tekstu.

Poszczególne fragmenty utworu nawiązują do konkretnych elementów wyposażenia wnętrza katedry: ołtarz (fragment Eucharystia – Chleb życia), ambona (Słowo życia), figury świętych Piotra i Pawła (Concordia Apostolorum), Strażniczka Naszej Nadziei (obraz Matki Bożej z Nadwornej).

I wyśpiewał zespół wokalny Cantus Mirabilis wraz z zespołem smyczkowym Sonus Animae pod dyrekcją Daniela Dziuda.

„Dimensionlessness of Glass. Dolnośląskie Warsztaty
i Sympozjum Szkła Artystycznego i Designu”

Zapraszamy na trzecią odsłonę tegorocznego e-Glass Festival „Dimensionlessness of glass”, która odbędzie się 6-7 i 10-12 listopada w w Hucie Szkła Martin Stefanek w Desnej. W ramach wydarzenia odbędą się bezpłatne pokazy artystów: Mariusza Łabińskiego i Igora Wójcika.

Artyści biorący udział w wydarzeniu:
6-7 listopada – Mariusz Łabiński
10-12 listopada – Igor Wójcik

 

listopad/November 2025

Dyrektor festiwalu / Festival Director: Igor Wójcik
Kurator artystyczny festiwalu / Art Curator of Workshops: Mariusz Łabiński
Kurator merytoryczny sympozjum /Curator of Symposium: Manfred Bator

e-Glass Festival to platforma dla tworzenia autorskich dzieł sztuki i designu szklarskiego. To także wymiana doświadczeń między wybitnymi artystami, hutmistrzami i technologami szkła z całego świata. e-Glass Festival buduje dialog międzynarodowy, międzykulturowy. Promuje szkło jako jedną z najciekawszych form sztuki współczesnej, od średniowiecza wpisanej w tradycję Dolnego Śląska i pogranicza karkonoskiego oraz izerskiego.

Tegoroczne hasło „Dimensionlessness of glass” ma ukazać różnorodność stylistyk, technik i koncepcji, poszukując nowatorskich, eksperymentalnych wymiarów szkła artystycznego i designu. Bezwymiar szkła to niekończąca się konceptualna gra, której paradoksalnym celem jest poszukiwanie nowych paradygmatów w świecie bez -izmów.

Dimensionlessness of Glass. Lower Silesian Art Glassand Design Workshops and Symposium

e-Glass Festival is a platform for creating original artworks of art and glass design. It is also an exchange of experiences between outstanding artists, glassmakers and glass technologists from all over the world. e-Glass Festival has built an international, intercultural dialogue. It promotes glass as one of the most interesting forms of the contemporary art, that has been inscribed in the tradition of Lower Silesia and the Karkonosze and Jizera borderlands since the Middle Ages.

This year’s slogan „Dimensionlessness of glass” is to show the diversity of styles, techniques and concepts, searching for innovative, experimental dimensions of artistic glass and design. The dimensionlessness of glass is an endless conceptual game, which paradoxical goal is to search for new paradigms in the world without -isms.

Igor Wójcik – Dyrektor e-Glass Festival

 

ARTYŚCI/ ARTISTS
Mykhailo Bokotei (UA)
Rafał Kaufhold (PL)
Remigijus Kriukas (LT)
Mariusz Łabiński (PL)
Igor Wójcik (PL)

GOŚCINIE I GOŚCIE FESTIWALU / FESTIVAL GUESTS
Katarzyna Harasym (PL)
Diana Szydłowska (PL/BY)
Jiří Tesař (CZ)
Lucie Tesařová (CZ)

Studentki i studenci Akademii Sztuk Pięknych im. E. Gepperta We Wrocławiu/Students of the Eugeniusz Geppert Academy of Art And Design in Wrocław

Koło Naukowe Studentów Szkła – Czary Ognia / Glass Department Student Research Circle 'Goblets of Fire’

PROGRAM

Warsztaty i pokazy dostępne dla publiczności / Workshops and shows open to the audience:

Leśna Huta 14-18.07, 20-23.07, 10:00-18:00
Kołłątaja 2, Szklarska Poręba (PL)

JAROŠ Glass Works, 14-18.07, 21-23.07, 9:30-16:30
Husa – Paceřice 124 (CZ)

Muzeum Karkonoskie – Laboratorium Szkła, 13-17.09, 10:00-18:00
Matejki 28, Jelenia Góra (PL)

Martin Štefánek – Sklo Studio, listopad 2025, 10:00-14:00
Hutní 519, Desná (CZ)

 

GLASS Ambient & Jazz
19.07, g. 10:00-20:00, Dolnośląskie Centrum Sportu Polana Jakuszycka, Jakuszyce 8, Szklarska Poręba

Sympozjum / Symposium, 10:00-12:00
Jiří Tesař – Author’s engraved glass”
Lucie Tesařová – “Restoration of Venetian mirrors using the engraved glass technique”
Mykhaylo Bokotey – „Ukraińskie Szkło Studyjne. Sztuka w czasie wojny”
Remigius Kriukas – „Glass and Jazz”
Katarzyna Harasym – „Szkło mój nauczyciel”

Warsztaty i pokazy / Workshop and shows, 12:00-17:00:
– Formowanie szkła w ogniu palnika gazowego / flameworking
– Formowanie szkła wytapianego w piecu plenerowym / Glass forming on outdoor blast furnace
– Grawerowanie szkła/ Glass engraving

Kiermasz szkła / Glass fair, 12:00-17:00

Sound Art Project – GLASS  Ambient & Jazz
19.07.2025 | 18:00 – 22:00 

Artyści /Artists:
Jakub Olejnik
Michał Macewicz
Alicja Aksamit

Trójka artystów weźmie pod dźwiękową obróbkę szkło i zaprezentuje odbiorcom live set z żywym instrumentem i wykorzystaniem szkła jako medium dźwięku, które połączy w wizji różne składowe, które kojarzą się ze szkłem, m.in.: fizykę, akustykę, wysoką twardość, gęstość, gładkość, czystość, wyrazistość, tłumienie, kruchość, rezonans czy wydłużony czas drgań. To wszystko zostanie ubrane w jeden sound art ukazujący różne właściwości szkła w przełożeniu na dźwięk.

Three artists will take glass under the sonic treatment and present to the audience a live set with live instrumentation and the use of glass as a medium of sound, which will combine in vision the various components that are associated with glass, including: physics, acoustics, high hardness, density, smoothness, clarity, expressiveness, damping, fragility, resonance or extended vibration time. All this will be dressed up in a single sound art showcasing the various properties of glass as translated into sound.

Szklarski Retro Rajd Rowerowy św. Anny z dawnej huty szkła Carlsthal (obecnie Stacja Turystyczna Orle) do dawnej huty Josefa Riedela w Jizerce / St. Anne’s Glass Retro Bike Rally from former Carlsthal Glassworks (currently Orle Tourist Station) to the former Josef Riedel Glassworks in Jizerka, start: 26.07, 9:00

 

Na wszystkie wydarzenia wstęp wolny / Free entry to all events

 

 

Fotorelacja z „Dimensionlessness of Glass. Dolnośląskie Warsztaty i Sympozjum Szkła Artystycznego i Designu”

 

80-lecie Harcerstwa na Dolnym Śląsku

W 2025 roku przypada 80 rocznica działalności harcerstwa na terenie województwa dolnośląskiego. Przez te 80 lat na Dolnym Śląsku organizacje harcerskie wychowały miliony odpowiedzialnych i świadomych obywateli, dla których naturalną postawą jest gotowość do działania i służby na rzecz państwa, lokalnej społeczności i drugiego człowieka. Są wszędzie tam, gdzie potrzebna jest bezinteresowna pomoc (w czasie powodzi, nawałnic, itp.). Dzisiaj, kiedy żyjemy w wolnym kraju, ruch harcerski jest wciąż żywy i popularny wśród dzieci i młodzieży.

Obchody Roku Harcerstwa Dolnośląskiego są nie tylko okazją do przypomnienia ponad stuletniego dorobku harcerstwa na terenie Polski i 80-letniego dorobku harcerstwa województwa dolnośląskiego poprzez prezentację wybitnych postaci z nim związanych, ale i do rozpropagowania aktualnej działalności organizacji harcerskich na terenie województwa dolnośląskiego, ideałów i zasad, które leżą u podstaw harcerskiego etosu. To ważna część historii Dolnego Śląska.

31 maja 2025, godz. 16.00
Festyn Harcerski
Plac Ratuszowy w Jeleniej Górze

18 października 2025, godz. 18.00 – 20.30
Gala 80-lecia Hufca ZHP Ziemi Wałbrzyskiej im. hm. Alojzego Ciasnochy
Stara Kopalnia Centrum Nauki i Sztuki w Wałbrzychu, Sala Łańcuszkowa, ul. Piotra Wysockiego 29, Wałbrzych

Gala z okazji 80-lecia działalności harcerstwa w powiecie wałbrzyskim pomyślana została jako symboliczne podsumowanie ośmiu dekad pracy wychowawczej, społecznej i obywatelskiej, realizowanej na rzecz dzieci i młodzieży. Zgromadzi kilkuset gości: zuchów, harcerzy i instruktorów ZHP, przedstawicieli samorządu, instytucji publicznych, organizacji społecznych oraz partnerów, którzy wspierali rozwój harcerstwa. Wydarzenie będzie nie tylko okazją do wspomnień i podziękowań, ale także zaakcentowania wartości, które niesie harcerstwo: służby, braterstwa, odpowiedzialności, patriotyzmu oraz wychowywania młodych ludzi na świadomych i aktywnych obywateli.

W programie wieczoru: uhonorowanie zasłużonych instruktorów i przyjaciół harcerstwa, prezentacja historii i dorobku wałbrzyskiego harcerstwa, promocja harcerskiego wolontariatu, występy artystyczne, koncert zespołu „Wartaki” i wspomnienia z minionych lat, spotkanie środowisk harcerskich – dawnych i obecnych, a wszystko to w harcerskiej atmosferze pełnej wzruszeń, wspomnień i braterskich uścisków.

 

 

4 listopada 2025
Kongres 80 lecia Harcerstwa na Dolnym Śląsku
Tarczyński Arena, al. Śląska 1, Wrocław

 

 

7 listopada 2025
Gala 80-lecia Hufca ZHP Głogów im. Dzieci Głogowskich
Miejski Ośrodek Kultury w Głogowie, Rondo Konstytucji 3 Maja 2, Głogów

Hufiec ZHP w Głogowie organizuje wyjątkowe wydarzenie z okazji Jubileuszu 80-lecia Hufca ZHP Głogów. Gala 80-lecia Hufca ZHP Głogów będzie okazją do promocji 80 lat działalności wychowawczej, społecznej i obywatelskiej, realizowanej na rzecz dzieci i młodzieży. Galę poprzedzi wystawa historyczna w Centrum Kultury MOK. Zgromadzi kilkuset gości – obecnych i byłych harcerzy, instruktorów ZHP, przedstawicieli samorządu, instytucji publicznych, organizacji społecznych oraz partnerów społecznych, którzy wspierali i nadal wspierają rozwój harcerstwa na terenie działania Hufca ZHP Głogów. Wydarzenie to będzie okazją do wspomnień i przypomnienia historii harcerstwa, a także podkreśli wartości, które harcerstwo niesie do dziś: służbę, braterstwo, odpowiedzialność, patriotyzm oraz wychowywanie młodych ludzi na świadomych i aktywnych obywateli.
W programie:
17:00 – Wystawa historyczna „Przyszłość utkana jest z przeszłości”,
18:00 – Gala 80-lecia Hufca ZHP Głogów im. Dzieci Głogowskich
· wręczenie odznaczeń, wyróżnień i podziękowań, dla zasłużonych instruktorów i przyjaciół harcerstwa,
· prezentacja historii i dorobku harcerstwa oraz wspomnienia z minionych lat,
· Koncert w wykonaniu Manufaktury Piosenki Harcerskiej WARTAKI
· poczęstunek

Dzień Pamięci i Pojednania

Zapraszamy na Dzień Pamięci i Pojednania!
W sobotę, 8 listopada 2025 r., we Wrocławiu odbędzie się wyjątkowe wydarzenie poświęcone historii dialogu i solidarności – Dzień Pamięci i Pojednania!
Wydarzenie to, organizowane we współpracy z KlK – Klub Inteligencji Katolickiej, naszą Fundacją „Krzyżowa”, Instytut Pamięci Narodowej we Wrocławiu, Instytut Pamięci Narodowej w Poznaniu, Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu (OKiS), Centrum Historii Zajezdnia oraz Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, koncentruje się na dziedzictwie wrocławskiego KIK-u i jego kluczowej roli w budowaniu porozumienia polsko-niemieckiego.
Przyjdź i dołącz do nas we Wrocławiu! Czeka nas Msza Święta, koncerty oraz sesje dyskusyjne prowadzone przez cenionych historyków.
Szczegóły wydarzenia na plakacie

 

RÓŻOWY PAŹDZIERNIK TRWA CAŁY ROK. KONCERT W STYLU CUNTRY

Przejdź do treści