Awangarda taneczna w Polsce
12 maja 2023, godz. 17:00
Awangarda taneczna w Polsce
Wykład prof. Małgorzaty Leyko w ramach OUP
Instytut Grotowskiego, Czytelnia im. Ludwika Flaszena
Wstęp wolny, wymagana rezerwacja bezpłatnej wejściówki
Nowoczesny taniec artystyczny, który pojawił się w Europie w pierwszej dekadzie XX wieku jako kontrpropozycja wobec tańca klasycznego, był zjawiskiem nowatorskim i awangardowym. Jego zapowiedzią były zreformowane praktyki cielesne z przełomu XIX i XX wieku, nowy sposób definiowania ruchu i eksperymenty z technikami tanecznymi i środkami wyrazu scenicznego. W Polsce apogeum rozwoju tańca artystycznego przypadło na lata 1918–1939, a rodzimi twórcy – korzystając z doświadczeń zachodnioeuropejskiej sceny tańca – rozwijali własne style i oryginalne formy. Cechą szczególną polskiego tańca artystycznego było spotykanie się w jego obszarze nowatorskich tendencji w innych sztukach – literaturze (Kazimierz Wyrzykowski, Jan Lechoń), muzyce, (Karol Szymanowski, Roman Palester), malarstwie (Teresa Roszkowska, Władysław Daszewski, grupa Zdrój), teatrze (Leon Schiller, Juliusz Osterwa) i filmie (Eugeniusz Cękalski). Obok polskich tancerek, m.in.: Tacjanny Wysockiej, Ireny Prusickiej, Poli Nireńskiej, występowali także wykonawcy zagraniczni, którzy w różnych okresach związali się z polską sceną tańca: Ruth Sorel-Abramowicz, Rita Sacchetto, Georg Groke. Świetny rozwój polskiego tańca artystycznego przerwała wojna, a potem zahamowała polityka kulturalna w czasach PRL.
Małgorzata Leyko – kulturoznawca i teatrolog, pracuje w Katedrze Dramatu i Teatru Uniwersytetu Łódzkiego; zajmuje się badaniami nad teatrem niemieckojęzycznym w XIX i XX wieku, teatrem żydowskim w Polsce, polsko-niemieckimi stosunkami teatralnymi, teatrem jako instytucją oraz tańcem i ruchem w teatrze. Zagadnieniom tańca poświęciła m.in. pionierskie na gruncie polskim publikacje dotyczące Oskara Schlemmera i jego poszukiwań w Bauhausie: „Warsztat teatralny i scena Bauhausu” [w:] „W kręgu zagadnień awangardy”, t. 3, red. G. Gazda i R. Kluszczyński (Łódź 1990); „Przestrzeń sceniczna jako funkcja formy, barwy i ruchu. «Balet triadyczny» na tle koncepcji teatru Oskara Schlemmera” [w:] „W kręgu zagadnień awangardy”, t. 5, red. G. Gazda i M. Leyko (Łódź 1995); „I Am not a Worshiper of Dionysius” [w:] „Modern Theatre in Different Cultures”, red. E. Udalska (Warszawa 1997); wydała antologię: O. Schlemmer, „Eksperymentalna scena Bauhausu”, wstęp, przeł. i oprac. M. Leyko (Gdańsk 2010). Była jednym z kuratorów wystawy „Schlemmer / Kantor” w Cricotece (2016/2017). W książce „Teatr w krainie utopii. Monte Verità, Mathildenhöhe, Hellerau, Goetheanum, Bauhaus”, (Gdańsk 2012) zajmowała się także wczesnymi poszukiwaniami R. Labana, współpracą É. Jaques-Dalcroze’a z A. Appią w Hellerau, eurytmią R. Steinera i sceną Bauhausu. W latach 2015–2020 kierowała zespołem przygotowującym „Słownik tańca współczesnego” (w druku).
13 maja 2023, godz. 10:00–13:00
Od tańca do ruchu. Od interpretacji do obecności
Warsztaty z Igą Załęczną dla grupy roboczej OUP
Instytut Grotowskiego, Czytelnia im. Ludwika Flaszena
W trakcie warsztatów uczestnicy będą badać i rozszerzać rozumienie praktyki tanecznej oraz form pracy z ciałem w odniesieniu do koncepcji wielkich reformatorów tańca Rudolfa Labana i Mary Wigman. Stworzony przez Labana system harmonii ruchu oraz rozwinięty przez kolejnych jego współpracowników Laban/Bartenieff Movement System będzie inspiracją i podstawą doświadczenia podczas naszej pracy. W systemie tym ruch ujmuje się w czterech podstawowych kategoriach, które są ze sobą w relacji: CIAŁO / WYSIŁEK / KSZTAŁT / PRZESTRZEŃ. Analiza i opis ruchu związany z poszczególnymi aspektami może stać się podstawą szerszej i pogłębionej psychologicznie refleksji o człowieku, interpretacji dotyczących funkcjonowania osoby zarówno w jego wewnętrznym świecie, jak i w środowisku zewnętrznym, w relacjach, a także związku między wydatkowaniem energii, wysiłkiem, pracą a regeneracją. Koncepcja Labana stała się jednym z głównych systemów opisu ruchu, z którego czerpie psychoterapia tańcem i ruchem.
W proponowanej przeze mnie perspektywie praktycznego działania w ramach warsztatów przedstawię wpływ Laban Movement Analysis (LMA) w możliwie szerokim ujęciu pracy z ciałem. Będziemy więc eksperymentować, badać i poznawać elementy Labanowskiego języka ruchu w różnych kontekstach: jako inspirację i twórczy model w pracy artystycznej, choreograficznej, tanecznej; jako obiektywny system opisu ruchu w pracy terapeutycznej; czy też jako narzędzie w pracy społecznej, animacyjnej.
Iga Załęczna to animatorka, choreografka, pedagożka i aktorka. Członkini i założycielka Teatru Chorea, gdzie zrealizowała projekty teatralne (m.in. „Koguty, borsuki i inne kozły”,„Córka swojej matki”) oraz edukacyjno-artystyczne (m.in. Teatr Forum jako metoda pracy). W latach 2006–2018 pracowała z Pawłem Passinim (praca aktorska, choreograficzna). Prowadzi warsztaty i szkolenia dla osób pracujących w obszarze edukacji artystycznej. Zajmuje się kształceniem młodzieży, przygotowując ją do pracy w przestrzeni animacji i sztuki. W latach 2011–2022 pracowała w Policealnym Studium Animatorów Kultury „SKiBA” we Wrocławiu, prowadząc stały kurs zajęć z reżyserii, dramy, technik teatralnych i ekspresji scenicznej. Współpracuje z Akademią Sztuk Teatralnych we Wrocławiu, gdzie prowadzi przedmiot reżyseria teatru ruchu.
Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w latach 2010, 2011, 2017 i 2020. W 2016 roku zrealizowała program stypendialny z ramach programu Erasmus+, który zwyciężył w konkursie FRSE EDUinspiracje 2017 jako najlepszy projekt edukacyjny.
W 2015 ukończyła kurs Teatru Forum, a w 2019 roku zdobyła kwalifikacje trenerskie w zakresie dramy. Od 10 lat prowadzi warsztaty rozwojowe, edukacyjne i twórcze. Łączy narzędzia artystyczne i techniki sztuk performatywnych (taniec, choreoterapia, praca z ciałem indywidualna i grupowa, drama) z technikami terapeutycznymi (psychoterapia tańcem i ruchem) pracując w zgodzie z dynamiką procesu grupowego. Współpracuje z Fabryką Sztuki w Łodzi (projekty Przestrzenie Sztuki, Szkoła Pedagogów Kreatywności), Instytutem Grotowskiego (warsztaty Teatr/Spotkanie/Zmiana, Teatr Forum i inne formy pracy z grupą). Obecnie w trakcie szkolenia Psychoterapia tańcem i ruchem.
Otwarty Uniwersytet Poszukiwań
Otwarty Uniwersytet Poszukiwań (OUP) to program regularnych spotkań o charakterze wykładów i warsztatów odbywających się w Instytucie im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu, adresowanych do wszystkich zainteresowanych poruszaną w ich trakcie tematyką, a w sposób szczególny do studentów uczelni wyższych Wrocławia i innych polskich ośrodków akademickich.
Więcej informacji na temat Otwartego Uniwersytetu Poszukiwań na stronie www.grotowski-institute.pl
Awangarda teatralna Europy Środkowo-Wschodniej i jej obecność w teatrze współczesnym.
Kurs wiodący Otwartego Uniwersytetu Poszukiwań realizowany w roku akademickim 2022/2023 stanowić będzie jedno z podsumowań zbliżającego się do swojego finału projektu finansowanego ze środków Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, a zarazem próbą otwarcia dalszych możliwości namysłu nad awangardą w kontekście współczesnym. Do udziału w nim zaproszeni zostali tym razem nie tylko polscy badacze i badaczki, ale i gości z Ukrainy, Białorusi, Czech i Słowenii, którzy zaprezentują w trakcie wykładów i seminariów dorobek awangard teatralnych swoich krajów oraz podejmą próbę refleksji nad ich współczesnymi aspektami.
Więcej informacji na temat Kursu wiodącego 2021/2022 Otwartego Uniwersytetu Poszukiwań na stronie www.grotowski-institute.pl
Organizator:
Instytut im. Jerzego Grotowskiego
Współorganizacja:
Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego
Projekt współfinansowany z budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego
Odsłuchaj treść artykułu
