Zapraszamy na wystawę fotografii Jacka Samotusa która odbędzie się 21 czerwca w Galerii Arts and Prints podczas Jatkowiska 2025 – święta sztuki i wspólnoty artystycznej na ul. Jatki.

Protect Me from What I Want
Jenny Holzer

Tematem przewodnim tegorocznej, drugiej edycji Festiwalu Polskiego Performans „(nie) Obecność” jest tytuł jednego z dzieł znakomitej artystki współczesnej Jenny Holzer, która głównym elementem swojej twórczości uczyniła tekst. W pracy Protect Me from What I Want z 1982 roku wskazuje ona na walkę, jaka toczy się wewnątrz nas, na silny kontrast między ludzkimi pragnieniami a narracjami narzucanymi przez zbiorowość.

Język jest narzędziem, dzięki któremu stwarzamy świat, ale równie dobrze może on wpływać na jego destrukcję. Michel Foucault oraz Theodor W. Adorno wskazywali, że wiedza oraz język ją tworzący zawsze są formami władzy, związanymi z relacjami siły i dominacji. Słowa mają niezwykłą moc – są w stanie kształtować nasze myśli, emocje i działania, ale ich ambiwalentna natura może powodować niebezpieczne skutki. W dzisiejszej rzeczywistości, zdominowanej przez media i propagandę, język staje się nie tylko narzędziem komunikacji, lecz także manipulacji, co często prowadzi do dezinformacji. Władze i instytucje często wykorzystują słowa do tworzenia narracji, które mogą zafałszować prawdę i zmieniać postrzeganie faktów, prowadząc do cierpienia konkretnych osób, do przemocy, autorytaryzmu czy niehumanitarnego traktowania.

Ludwig Wittgenstein pisał w 1921 roku: „Granice mojego języka są granicami mojego świata”. Język, umożliwiający nam zrozumienie i opisanie rzeczywistości, jest również narzędziem ograniczonym, które może utrudniać wyrażanie myśli oraz zrozumienie innych. W erze cyfrowej język internetu sprzyja upraszczaniu myśli, co z kolei prowadzi do powstawania stereotypów i uprzedzeń. Tłumienie emocji, utrata kontekstu czy brak empatii negatywnie wpływają na jakość naszych bezpośrednich interakcji. Anonimowość i ograniczenia współczesnej komunikacji sprzyjają przemocy i alienacji.

Program tegorocznego Festiwalu skupi się na krytycznej analizie języka, zachęcając widzów do głębszej refleksji nad polityczną i społeczną odpowiedzialnością słów. Każde zdanie i fraza mają moc kształtowania zbiorowej świadomości, a ich niewłaściwe użycie może prowadzić do poważnych konsekwencji. Pojęcia, jakimi się posługujemy, nie są jedynie narzędziami – są żywym odzwierciedleniem naszych lęków, pragnień i nadziei. W tym duchu pragniemy, aby działania przedstawione podczas Festiwalu stały się apelem o świadomy wybór słów oraz o refleksję nad konsekwencjami naszych komunikatów w świecie, gdzie język jest zarówno środkiem wyrazu, jak i narzędziem manipulacji. Przypomnimy również o istotności świadomego uczestnictwa w dialogu, w którym każdy z nas odgrywa swoją unikalną rolę.

Poprzez autentyczny dialog możemy otworzyć drzwi do efektywnej komunikacji, budując mosty, które pomogą zniwelować chaos i niezrozumienie. Uczmy się zatem słuchać, interpretować i rozumieć nie tylko słowa, ale także milczenie.

Agnieszka Chodysz-Foryś, kuratorka Festiwalu

Obecność. Maria Michałowska
Fundacja Arton
Foksal 11/4, Warszawa
Termin wystawy: 26.04–25.05.2025

Organizatorzy:
Fundacja Arton
www.fundacjaarton.pl
Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego
https://okis.pl

Kuratorka: Marika Kuźmicz
Inicjatorzy wystaw Marii Michałowskiej: Agnieszka Chodysz-Foryś, Igor Wójcik
Współpraca: Agnieszka Chodysz-Foryś, Adam Parol

„I znów to samo. Niemożliwa do uchwycenia, niknąca i pozostająca obecność”. W taki sposób pisał o twórczości Marii Michałowskiej Maciej Gutowski, w jej katalogu wydanym w 1978 roku, dotykając właściwie sedna twórczości artystki. Na okładce publikacji zreprodukowano jedną z fotograficznych kompozycji z cyklu Obecność, kluczowego w twórczości Michałowskiej, rozwijanego przez autorkę od połowy lat 70. Na tę pracę składa się sekwencja czarno-białych zdjęć: na części z nich zdokumentowano pejzaże, na dwóch ukazana została postać samej artystki, widoczna na tle leśnego krajobrazu, natomiast na jednym ze zdjęć pojawiło się samo słowo „obecność”, podkreślające ten gest „ujawnienia” przez Michałowską własnego wizerunku w swojej twórczości. Poprzedzające go prace są wyrazem uważnego eksplorowania różnych miejsc, katalogowania trawy, lasu, wody czy skał za pomocą aparatu fotograficznego, tak jakby autorka starała się uważnie rozpoznać miejsca, w których przyszło jej się znaleźć, po to, by poznać swoją relację ze światem.

Jeszcze wcześniej, na początku lat 70. Michałowska zaczęła pracę nad rysunkowymi cyklami Multiplikacje, Autoportrety (1972), Ślady (1972) czy Przekształcenia (1973). Łączył je motyw profilu twarzy lub odrys dłoni artystki, sprowadzony do formy zwielokrotnionego znaku, linii, która dzięki powieleniu daje określone efekty estetyczne. W tych dziełach Michałowska jednocześnie jest widoczna dla odbiorcy i ukrywa się przed nim, jej obecność jest paradoksalna, bo zredukowana. Gdy przyjrzymy się im uważniej, dostrzeżemy w nich także obecność innych osób, w tym jej studentów, przyjaciół, jej wieloletniego partnera Zdzisława Jurkiewicza, których artystka zapraszała do współtworzenia jej prac. We wspomnieniach zachował się zwyczaj zapraszania przez nią do pracowni różnych osób, których dłonie lub kontury profilów twarzy odrysowywała na papierze, tworząc rodzaj intymnego pamiętnika z udziałem tych, którzy współtworzyli jej rzeczywistość.

Szczególnym ujęciem własnej obecności w kontekście płynącego czasu oraz interakcji z innymi osobami jest praca Jeden tydzień z 1970 roku, którą Michałowska realizowała podczas jednego z plenerów w Osiekach. Wydrukowała powiększone kartki z kalendarza i rozmieściła je w różnych miejscach na terenie ośrodka, gdzie przebywali wówczas artyści, oraz w otaczającym go krajobrazie, uzyskując symboliczny i metafizyczny obraz relacji, które zawiązujemy i które składają się na naszą wspólną egzystencję.

Niewykluczone, że przez pryzmat tych prac można próbować odczytać także obecny status twórczości Michałowskiej, która była aktywna przez wiele dekad w polu wrocławskiej awangardy, niemniej nie doczekała się za życia wystawy retrospektywnej. Jej prace, choć znajdują się w licznych muzealnych kolekcjach, nieczęsto są eksponowane. Choć jej nazwisko jest obecne w zbiorowych opracowaniach dotyczących sztuki lat 60. i 70. – jej twórczość jest nadal otwarta na interpretacje i wymagająca poznania. Wystawa w Fundacji Arton zorganizowana we współpracy z Ośrodkiem Kultury i Sztuki we Wrocławiu stwarza ku temu okazję, będąc jednocześnie przyczynkiem do opracowania prywatnego archiwum artystki.

Maria Michałowska (31 maja 1925 – 1 września 2018) urodziła się w Brzeżanach (obecnie Ukraina). Od 1929 do 1944 roku mieszkała z rodziną w Warszawie, w latach 1945–1947 zaś w Krakowie, gdzie studiowała polonistykę i filologię angielską na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od 1947 roku była związana z Wrocławiem, a od 1951 do 1957 roku studiowała w tamtejszej Państwowej Szkole Sztuk Plastycznych w pracowniach prof. Eugeniusza Gepperta i prof. Stanisława Pękalskiego. Od 1958 roku pracowała jako wykładowczyni w Katedrze Rysunku, Malarstwa i Rzeźby na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej (od 1982 roku zatrudniona na stanowisku docenta tej uczelni, w 1991 roku otrzymała tytuł profesorski). W 1965 roku została uczestniczką Szkoły Wrocławskiej (potem Grupy Wrocławskiej), a dwa lata później zaczęła pełnić funkcję sekretarza grupy i koordynować wystawy organizowane poza Wrocławiem. Przez ponad pięć dekad była aktywną współtwórczynią środowiska wrocławskiej awangardy. Uczestniczyła w najważniejszych, przełomowych dla polskiej sztuki wydarzeniach, takich jak Sympozjum Plastyczne „Wrocław ‘70”, wystawa SP. Sztuka Pojęciowa (1970), Międzynarodowe Spotkania Artystów, Naukowców i Teoretyków Sztuki w Osiekach (1967) czy „Atelier 72” w Edynburgu (1972). Miała kilkanaście ekspozycji indywidualnych, brała udział w kilkudziesięciu wystawach zbiorowych w Polsce i za granicą.

Wystawie towarzyszy monograficzna książka o twórczości Marii Michałowskiej pod red. Mariki Kuźmicz z tekstami Mariki Kuźmicz, Luizy Nader, Małgorzaty Devosges-Cuber, Małgorzaty Miśniakiewicz, wydana w 2024 roku przez Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu.

Dofinansowano z budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego

Pięć indywidualnych wystawy pod wspólną nazwą: KRUCHE KSZTAŁTY WYOBRAŹNI. Kolorowe dekady polskiego szkła prezentują twórczość cenionych polskich artystów: Zbigniewa Horbowego, Igora Wójcika, Małgorzaty Dajewskiej, Mariusza Łabińskiego oraz Patrika Illo – słowackiego designera zawodowo związanego z polskimi hutami szkła.

W twórczości tychże twórców możemy dostrzec główne założenia tzw. wrocławskiej szkoły szkła oraz podążanie za ideą dydaktyczną nestora polskiego szkła i nauczyciela akademickiego Zbigniewa Horbowego, który promował nieskrępowaną pomysłowość technologiczną, odwagę i konsekwencję w podążaniu własną, oryginalną drogą twórczą.

Zbigniew Horbowy (1935 – 2019) był jednym z pierwszych absolwentów – powołanego w 1952 w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych – Wydziału Szkła. Bezsprzecznie stał się głównym reformatorem w zakresie projektowania i produkcji szkła, czemu sprzyjała ścisła współpraca z technologami i hutnikami. Efektem tego było wypracowanie własnej szkoły wzorniczej. Jako jeden z pierwszych artystów szkła przestał nawiązywać do tradycyjnych wzorów. Jego prace cechuje wyrafinowana, autorska forma i odważna kolorystyka.

Małgorzata Dajewska (ur. 1958) ukończyła Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych we Wrocławiu w 1982. Ta bliska współpracowniczka Horbowego jest od 1984 zatrudniona jako wykładowczyni we wrocławskiej Katedrze Szkła. Już na początku swej samodzielnej drogi twórczej zajęła się obróbką szkła „na zimno”, stając się w Polsce pionierką i popularyzatorką tej techniki. Prace Dajewskiej cechuje subtelność formy i zdecydowana kolorystyka. Jej szklane rzeźby to nie tylko pochodna talentu artystki i jej oryginalnej metody twórczej, ale także poetyckiej wrażliwości i potrzeby wyrażania różnych emocji za pomocą realizowanych obiektów.

Mariusz Łabiński (ur. 1967) uzyskał dyplom w na Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu w pracowni prof. Zbigniewa Horbowego i prof. Małgorzaty Dajewskiej (1993), natomiast tytuł doktora w 2003. 2006-2008 oraz 2014 – 2016 był kierownikiem Katedry Szkła w macierzystej uczelni. W unikatowych, hutniczych technikach formowania szkła na gorąco (z elementami szlifu) projektant tworzy wyrafinowane, zdecydowane w formie autorskie serie szkła użytkowego, z których najbardziej znany jest zestaw kieliszków „Wściekły Pies” i pogodne, ekspresyjne kolorystycznie naczynia, nazywane Karafami Kandinsky’ego. Artysta często wyraża się humorem, hiperbolą, kontekstualną grą, unikając przy tym zarówno intelektualnej pozy, jak i dosłowności. Jego projekty są niezwykle odważne, nieraz na tyle niespotykane, że aż prekursorskie.

Igor Wójcik (ur. 1968) absolwent Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu (1993). Ten interdyscyplinarny artysta prezentuje biegunowo odmienne podejście do inspiracji bezpośrednio zaczerpniętych ze świata realnego. Dla Wójcika świat rzeczywisty w swym wymiarze biologicznym jak i mechanicznym (w granicach znanej nam realności wykoncypowany), jak i jego widoki z obszaru mikro- i makroprzestrzeni stają się punktem wyjścia dla powoływanych przez artystę do istnienia fantastycznych bytów w ramach realizowanego od początku lat 90. ubiegłego stulecia cyklu Mechabiotylae. To połączenie rzeczywistości biologicznej i mechanicznej w stworzonych artefaktach szklanym, ale także malarskich następuję jak sam twórca twierdzi drogą tzw. intuicjonizmu spekulatywnego (jego autorskiej teorii sztuki).

Patrik Illo (ur. 1973) ceniony i znany na całym świecie słowacki projektant szkła oraz popularyzator tej dyscypliny artystycznej. Studiował na Wydziale Szkła Wyższej Szkoły Sztuk Pięknych w Bratysławie. Jego projekty z charakterystycznym oryginalnym i wyrafinowanym detalem, są zarówno efektowne, jak i efektywne. Prace tego słowackiego projektanta cechują się racjonalną poetyką, a nacisk kładziony jest na elegancję kształtów i pomysłowe detale. Nie boi się przy tym ani przejaskrawień, ani dowcipu czy kontekstualnego kontrastu, co nadaje jego twórczości indywidualnego wyrazu. Na wystawie prezentowane są jego prace powstałe w polskiej Hucie Szkła w Krośnie, której w latach 2006-2009 był głównym projektantem.

Zaprezentowane na wystawie prace – zarówno te, którą mogą pełnić funkcję użytkową, jak i szklane rzeźby – cechuje odwaga, zdecydowanie, szlachetność kształtu i kolorów, co wynika nie tylko z wypracowanej przez artystów estetycznej koncepcji, ale również z przekonania, że szkło samo w sobie jest inspirującym tworzywem, zaś powrót do tradycyjnych obróbek i konsekwentne decyzje dotyczące wyglądu formy może wzmocnić siłę artystycznego wyrazu, nadając sztuce w pełni rozpoznawalny, autorski i indywidualny znak – twórczy styl artysty.

dr Manfred Bator

„Kruche kształty wyobraźni. Kolorowe dekady polskiego szkła”
Zbigniew Horbowy (PL)
Małgorzata Dajewska (PL)
Mariusz Łabiński (PL)
Igor Wójcik (PL)
Patrik Illo (SK) – kolekcje powstałe dla polskich hut szkła

Miejsce: Słowackie Muzeum Narodowe/ Vajanského nábrežie 2 / Bratysława
Termin wystawy: 11.04.- 7.09.2025
Wernisaż: 10.04.2025, godz. 17:30

Organizatorzy: Polski Instytut w Bratysławie, Słowackie Muzeum Narodowe, Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu

Kuratorzy:
Patrik Illo (SK)
Mariusz Łabiński (PL)

Architekt wystawy: Michal Illo

„Inne trzy. Młode polskie szkło” wystawa, na której zaprezentowane zostaną prace stworzone przez artystki należące do najmłodszego pokolenia polskich projektantów szkła: Julię Ciułek, Justynę Dżaman oraz Katarzynę Pilic.

Termin wystawy: 11.04-7.09.2025
Wernisaż: 10.04.2025, godz. 17:30
Kurator: Mariusz Łabiński
Architekt wystawy: Michal Illo

Julia Ciułek

W 2023 obroniła z wyróżnieniem dyplom licencjacki na kierunku Sztuka i Wzornictwo Szkła na Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu, gdzie obecnie kontynuuje studia magisterskie. Jej prace były prezentowane na licznych wystawach w Polsce i za granicą, m.in. w Czechach, Niemczech, Słowacji i Stanach Zjednoczonych. Zdobyła III miejsce na międzynarodowej wystawie EVOLUTION 2024, organizowanej przez Glass Art. Society, oraz II miejsce, srebrną paletę i wyróżnienie laureatów w konkursie Inspiracje 2024. Była również jedyną polską artystką, której praca została zakwalifikowana do prestiżowej wystawy Stanislav Libenský Award 2024 w Pradze. Brała udział w około 30 wystawach zbiorowych oraz międzynarodowych licznych sympozjach poświęconych sztuce szkła. Jej twórczość jest głęboko zakorzeniona w rzeczywistości, którą codziennie obserwuje. Stanowi refleksję nad trudnościami, z jakimi mierzy się nie tylko ona sama, ale także jej bliscy i społeczność, w której funkcjonuje. Artystka świadomie rejestruje i analizuje nierówności, systemowe niesprawiedliwości oraz złożone problemy społeczne, które kształtują współczesny świat.

Justyna Dżaman

Młoda artystka, designerka, studentka Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu na kierunku Sztuka i Wzornictwo szkła. W swoich działaniach skupia się przede wszystkim na poszukiwaniu ciekawych form, mieszaniu się kolorów i eksperymentach. Uparcie dąży do poszerzania swojej wiedzy oraz umiejętności. Stawia na nieoczywiste połączenia, a jej nowatorskie spojrzenie na polskie wzornictwo, pozwala jej na kreowanie nierzadko popartych historią przedmiotów. Nie boi się pracy z różnymi materiałami, lubi posiłkować się wiedzą bardziej doświadczonych artystów i rzemieślników, oraz współpracować z nimi. Jej nazwisko niejednokrotnie pojawia się na międzynarodowych i krajowych wydarzeniach, czy wystawach, w których z zaangażowaniem bierze udział.

Katarzyna Pilic

Utalentowana artystka i projektantka, której pasja do sztuki i rzemiosła przejawia się w jej wieloaspektowej twórczości. W 2022 roku obroniła dyplom magisterski na Wydziale Ceramiki i Szkła Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu, gdzie zdobyła solidne podstawy teoretyczne i praktyczne w zakresie projektowania szkła. Od 2023 roku Katarzyna pracuje w renomowanej hucie szkła artystycznego w Szklarskiej Porębie, gdzie ma okazję rozwijać swoje umiejętności oraz realizować autorskie projekty. Jej prace charakteryzują się unikalnym połączeniem estetyki i funkcjonalności, co sprawia, że szkło użytkowe staje się nie tylko przedmiotem codziennego użytku, ale również dziełem sztuki. Katarzyna nie ogranicza się jedynie do projektowania szkła. Jej twórczość obejmuje także tworzenie grafik i ilustracji, a także różnorodne formy grafiki użytkowej. Dzięki swojej wszechstronności potrafi łączyć różne techniki i materiały, co czyni jej prace jeszcze bardziej interesującymi i oryginalnymi. Jednym z jej wyjątkowych hobby jest tkactwo. Katarzyna z pasją tka kilimy i dywany, co pozwala jej na eksplorację nowych form wyrazu artystycznego. Ta umiejętność dodaje jej twórczości głębi oraz pokazuje, jak różnorodne są jej zainteresowania i umiejętności.

Organizatorzy:

Słowackie Muzeum Narodowe, Instytut Polski w Bratysławie, Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego

Projekt został dofinansowany z budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego

Od 10 kwietnia do 7 września 2025 roku będzie można obejrzeć kilka wystaw czołowych polskich twórców szkła artystycznego w słowackiej stolicy Bratysławie. Ekspozycje pozwolą zapoznać się międzynarodowej publiczności z polskim fenomenem sztuki szkła. Artyści zaprezentują na nich nowoczesny design oraz dzieła rzeźbiarskie wykonane w tradycyjnych i innowacyjnych technikach. Będzie to również historyczny przekrój trendów począwszy od prof. Zbigniewa Horbowego oraz jego uczniów po współczesnych studentów biorących udział w projekcie Dolnośląskiego  Sympozjum Szkła Artystycznego e-Glass Festival. Wystawy tworzą wymierną i spójną opowieść o historii i transformacji polskiego szkła, a także o jego rewolucyjnym i wielowymiarowym charakterze.

W ramach prezentacji polskich twórców szkła w Bratysławie będzie można zobaczyć:

Pięć wystaw indywidualnych: „KRUCHE KSZTAŁTY WYOBRAŹNI. Kolorowe dekady polskiego szkła. HORBOWY – DAJEWSKA – ILLO – ŁABIŃSKI – WÓJCIK”

Miejsce: Słowackie Muzeum Narodowe/ Vajanského nábrežie 2 / Bratysława
Termin wystawy: 11.04.-7.09.2025
Wernisaż: 10.04.2025, godz. 17:30
Organizatorzy: Polski Instytut w Bratysławie,  Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego, Słowackie Muzeum Narodowe

Wystawę zbiorową najmłodszego pokolenia polskich twórczyń pn.: „INNE TRZY. Młode polskie szkło”

Miejsce: Polski Instytut w Bratysławie/ Nam SNP 27 / Bratysława
Termin wystawy: 11.04-7.09.2025
Wernisaż: 10.04.2025, godz. 17:30
Kurator: Mariusz Łabiński
Architekt wystawy: Michal Illo
Organizatorzy: Polski Instytut w Bratysławie, Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego, Słowackie Muzeum Narodowe

Wystawę zbiorową „Glass without Borders”

Miejsce: Polski Instytut w Bratysławie/ Nam SNP 27 / Bratysława
Termin wystawy: 11.04– 23.05.2025
Wernisaż: 10.04. 2025, godz. 16:00
Organizatorzy: Polski Instytut w Bratysławie, Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego

Wystawa pn. „Glass without Borders” powstała w ramach projektu Glass without Borders. Dolnośląskie Warsztaty i Sympozjum Szkła Artystycznego i Designu

Data wystawy: 21.02.2025 – 4.04.2025
Data finisażu: 2 kwietnia 2025, godz. 10.00
Miejsce : Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie, ul. Blich 2