SURDYKOWSKI, DUDEK: powyborcze bilanse • ORZECHOWSKI: Lęki Zachodu

MIODEK: Naprawdę nowa polszczyzna • DYMKOWSKI: Historia znów zaskakuje

Różanowski: ADORNO vs jazz • CZYCZ nieznany • Pierwszy GOMBROWICZolog

Porządki wg LE CORBUSIERA • Nowa fotografia • Czarni artyści w Paryżu

KONTAKT • Burek • Literatura: CZERWIŃSKI, MAJERAN, ŠUSTKOVÁ, ZEGADŁO

SPIS TREŚCI 7-8/2025:

2 Jerzy Surdykowski: BITWA W NOWYCH DEKORACJACH

8 NIE TAKIE DRAMATY WIDZIAŁA POLSKA Z Antonim Dudkiem rozmawia Przemysław Szubartowicz

13 Katarzyna Zarówna: GLOBTROTER PO POLSKU

19 Maciej Dymkowski: HISTORIA ZNOWU ZASKAKUJE

25 Piotr Gajdziński: NOWY WSPANIAŁY ŚWIAT?

33 Marek Orzechowski: BRUKSELSKI SPLEEN

38 Jan Miodek TAK NAPRAWDĘ JAKBY NIESAMOWITY TEMAT

42 Marcin Czerwiński: WIERSZE

45 …BYŁEM WŁAŚCICIELEM GWOŹDŹCA I PIĘKNEGO SŁOŃCA NA ZACHODZIE Fragmenty wywiadu rzeki ze Stanisławem Czyczem

57 Mieczysław Orski: LITERATURA – NIEPOWAŻNE ZAJĘCIE

59 Marek Zybura: CZY GOMBROWICZ MOŻE BYĆ UWAŻANY ZA SENSACYJNE

59 ODKRYCIE LITERACKIE?

64 Ryszard Różanowski: DLACZEGO PROFESOR THEODOR W. ADORNO NIE

64 ZNOSIŁ JAZZU?

72 Marcin Zegadło: WIERSZE

74 Tomasz Majeran: DZIENNIK 2023

81 Tereza Šustková: WIERSZE

83 Zofia Tarajło-Lipowska: RADA NIERADA

89 Krystyna Kuczyńska: O PORZĄDKU WEDŁUG LE CORBUSIERA

95 Piotr Kosiewski: FOTOGRAFIA W NOWYCH CZASACH

101 Monika Pasiecznik: JAK ODCZYTAĆ AUGUSTYNA

103 Marcin Adamczak: SZPIEGOWSKIE NOWINY

106 Jan Topolski: INSTRUMENTY Z ODZYSKU

108 Jacek Sieradzki: ŻÓŁTY HELIKOPTER

112 Hubert Klimko-Dobrzaniecki: NIE BRAK WIZJI PO EUROWIZJI

113 Mariusz Urbanek: ZNAJDŹ DZIESIĘĆ RÓŻNIC: DLACZEGO RAFAŁ PRZEGRAŁ, A MICHAŁ NIE WYGRAŁ

NAD KSIĄŻKAMI

115 Karol Płatek: NIE PAMIĘTAM, OPOWIADAM

117 Anna Karczewska: MIĘDZY NAZIEJĄ A CHAOSEM

120 Jakub Skurtys: DWA I PÓŁ PROMILA MUSZTARDY

122 Radosław Wiśniewski: U TWARDOCHA BEZ ZMIAN

124 Rafał Kasprzyk: FANTOMOWE MIKROKOSMOSY

129 POCZTÓWKI LITERACKIE KAROLA MALISZEWSKIEGO

130 SYGNAŁY: PESTKA, POŁĄCZONE MUZEA, (NIE)STRASZNY POTWÓR

141 WERNISAŻE

143 INFORMACJE, KOMENTARZE

145 8 Arkusz: TERYTORIA OPRESJI

Odrę można czytać także online: na www.e-kiosk.pl i www.nexto.pl

Osiedla Kultury i Sztuki to projekt, którego celem jest promocja dolnośląskich artystów na wrocławskich osiedlach. To również wyjątkowa forma współpracy kulturalnej realizowanej przez artystów, zespoły i grupy artystyczne, organizacje pozarządowe i grupy nieformalne wspólnie z Radami Osiedli Wrocławia. Dzięki dofinansowaniu Samorządu Województwa Dolnośląskiego

LIPIEC

Cykl warsztatów malarskich „Barwy tradycji”
17 lipca 2025/ godz. 17.00- 19. 00

Zapraszamy  na wyjątkowy cykl dwóch spotkań  warsztatów malarskich, które połączą sztukę, emocje i dziedzictwo kulturowe Dolnego Śląska. Będziemy wspólnie tworzyć kompozycje kolorystyczne i wzornicze inspirowane lokalnymi strojami ludowymi – ich ornamentyką, kontrastami barwnymi, subtelnym pięknem i opowieścią o tożsamości. Podczas spotkania: – przyjrzymy się wybranym wzorom i kolorom ze strojów dolnośląskich. Zajęcia są bezpłatne.
– porozmawiamy o kolorze jako znaku emocji
– wykonamy ćwiczenia z kontrastami i barwami dopełniającymi,
– stworzymy autorskie kompozycje malarskie, które będą opowieścią o nas samych, inspirowaną tradycją.

Miejsce:  Żernicki Park Sportu i Rekreacji przy ul. Rumiankowej
Zapisy:  mail anestka@gmail.com, tel. 501478646

“Sztuka obecności” – cykl warsztatów z rozwoju ducha i rąk”
 5, 12, 26 lipca 2025 –  zajęcia z ceramiki
29 lipca  i 5 sierpnia 2025 – zajęcia z makramy
Osiedle Osobowice we Wrocławiu we współpracy z Radą Osiedla Osobowice.
Warsztaty odbędą się w sali Stare Przedszkole, ul. Osobowicka 132

Cykl letnich warsztatów dla dorosłych łączących ceramikę i makramę jako formy sztuki, uważności i samopoznania. To spotkania z twórczością, która wycisza, prowadzi do wewnętrznej równowagi, i pozwala tworzyć z intencją. Powstaną unikalne dekoracje ścienne, biżuteria i kewitniki – efekty artystycznej pracy rąk i ducha.

Warsztaty artystyczne ”Naturalnie zaplątani” – tkanina i makrama
16,23,30 lipca 2025 – Tkanina artystyczna
19,26 lipca i 2 sierpnia 2025 – Makrama artystyczna.

Prowadzone przez artystów, we współpracy z Radą Osiedla Maślice
Warsztaty odbędą się w siedzibie Rady Osiedla na Maślicach, ul. Suwalska 11, 54-104 Wrocław

Pracując z naturalnymi włóknami stworzymy unikalne dekoracje inspirowane światem przyrody. To spotkanie ze sztuką zakorzenioną w tradycji, troską o środowisko i lokalną kulturę – twórczy czas w duchu slow life blisko natury i wspólnoty.

Bezpłatne warsztaty, przeznaczone dla lokalnej społeczności

CZERWIEC

6-8 czerwca 2025, 
DNI TRÓJKĄTA

7 czerwca 2025,
„Teatralny Dzień Dziecka”

Festiwal małych Prapremier to jedyny festiwal w Polsce prezentujący wyłącznie spektakle prapremierowe teatrów lalkowych, skierowane do publiczności dziecięco-młodzieżowej. Jest to wydarzenie ogólnopolskie o charakterze biennale.

Festiwal oferuje widzowi nie tylko obejrzenie wyjątkowych realizacji teatralnych, ale także interaktywny udział w performatywnych czytaniach najnowszej dramaturgii dla dzieci i młodzieży, rozmowach pospektaklowych, dyskusjach z twórcami spektakli, krytykami i pedagogami teatru.

FMP to ważne dla polskiej sceny lalkowej i jej publiczności miejsce wymiany doświadczeń i myśli twórczej, motywującej do interesujących poszukiwań repertuarowych oraz form inscenizacyjnych na miarę potrzeb i aspiracji młodego pokolenia.

VII edycja Festiwalu małych Prapremier odbędzie się w dniach 14 – 19 września 2025r.
Szczegółowy program Festiwalu już wkrótce  na: https://teatrlalek.walbrzych.pl/strona/vii-festiwal-malych-prapremier

Spektakle zakwalifikowane do VII edycji Festiwalu

• Teatr niewidzialnych dzieci w reżyserii Przemysława Jaszczaka/ TEATR LALEK PLECIUGA W SZCZECINIE
• Czarna owca, biały kruk w reżyserii Ewy Galicy/ TEATR ANIMACJI W POZNANIU
• Zła dziewczynka w reżyserii Jakuba Krofty/ WROCŁAWSKI TEATR LALEK
• Niezwykła historia Sebastiana Van Pirka w reżyserii Marka Zákosteleckýego/ TEATR LALEK GULIWER W WARSZAWIE
• Inny w reżyserii Tomasza Maśląkowskiego/ ŚLĄSKI TEATR LALKI I AKTORA ATENEUM W KATOWICACH
• O tym można rozmawiać tylko z królikamiw reżyserii Piotra Soroki/ LUBUSKI TEATR W ZIELONEJ GÓRZE
• Siedem łóżek malutkiej popielicy w reżyserii Pawła Paszty/ TEATR H. CH. ANDERSENA W LUBLINIE
• Ostatni sen Eugenii w reżyserii Doroty Abbe/ FUNDACJA GRA/NICE W ŁODZI

Organizator: Teatr Lalki i Aktora w Wałbrzychu 

Współorganizator: Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu

VII FESTIWAL MAŁYCH PRAPREMIER_ WAŁBRZYCH 2025 dofinansowano z budżetu państwa – ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego oraz ze środków Gminy Wałbrzych.

Zapraszamy do obejrzenia fotorelacji z Festiwalu Polskiego Performance (nie) Obecność, który odbył się w Pradze 25 i 26 czerwca 2025.

Tematem przewodnim tegorocznej, drugiej edycji Festiwalu Polskiego Performans „(nie) Obecność” był tytuł jednego z dzieł znakomitej artystki współczesnej Jenny Holzer, która głównym elementem swojej twórczości uczyniła tekst. W pracy Protect Me from What I Want z 1982 roku wskazuje ona na walkę, jaka toczy się wewnątrz nas, na silny kontrast między ludzkimi pragnieniami a narracjami narzucanymi przez zbiorowość.

Więcej informacji o wystawie na stronie www.okis.pl/festiwal-polskiego-performance-nie-obecnosc-w-pradze/

Fot. stanbaranski

„Taniec z Melpomeną. Szkice teatralne” Grzegorz Ćwiertniewicz

„Badacze krytyki teatralnej podkreślają niejednokrotnie, że dzieło teatralne jest, w przeciwieństwie do książki, obrazu czy filmu, dziełem zmieniającym się oraz odmiennym z każdym wykonaniem, nawet w przypadku tego samego zespołu aktorskiego i tego samego  miejsca prezentacji. Funkcja recenzji teatralnej jest zatem specyficzna, bowiem dotyczy konkretnej realizacji, która może się zmieniać, przy zakładanym oczywiście podobieństwie do analizowanego przez krytyka scenicznego pierwowzoru. Zawiera się w tym słabość tego typu tekstów (widz będący innego dnia nawet na tym samym przedstawieniu może zobaczyć zgoła odmienne przedstawienie), ale też siła wynikająca z możliwości moderowania tak ważnej dla teatru zmiennej, jaką jest gra aktorska. W niniejszym tomie właśnie role i działania aktorów są przedmiotem szczególnej troski Ćwiertniewicza, bowiem to właśnie w tej sferze istnienia spektaklu teatralnego recenzja może dokonać korekt czy wręcz ukierunkować grę aktorską w pożądanym przez recenzenta kierunku”.

 Waldemar Okoń (fragment wstępu)

Grzegorz Ćwiertniewicz – doktor nauk humanistycznych, historyk filmu i teatru polskiego, polonista, wykładowca akademicki,  menager, autor książek: „Krystyna Sienkiewicz. Różowe zjawisko” (2015) i „Amantka z pieprzem” (2019), a także wywiadów z ludźmi ze świata kultury, recenzji oraz artykułów o tematyce teatralnej. Należy do Polskiej Sekcji Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Teatralnych (AICT/IATC). Publikuje m.in. w „Polonistyce”, „Teatrze”, „Śląsku”, „Odrze” i „Yoricku”, a także w kilku wortalach kulturalnych.  Mieszka we Wrocławiu.

Więcej na temat publikacji: https://sklep.okis.pl/produkt/taniec-z-melpomena-szkice-teatralne-grzegorz-cwiertniewicz-2024/

Redakcja: Waldemar Okoń
Redakcja językowa i korekta: Maciej Szłapka
Projekt graficzny: Julita Gielzak
Koordynacja wydawnicza: Marta Przetakiewicz, Krzysztof Śliwka
Druk i oprawa: JAKS
Wydawca: Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego

Współwydawca: Instytut Edukacji Społecznej

Dofinansowano z budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego

14 — 26.07.2025
13 — 17.09.2025
listopad/November 2025

Dyrektor festiwalu / Festival Director: Igor Wójcik
Kurator artystyczny festiwalu / Art Curator of Workshops: Mariusz Łabiński
Kurator merytoryczny sympozjum /Curator of Symposium: Manfred Bator

e-Glass Festival to platforma dla tworzenia autorskich dzieł sztuki i designu szklarskiego. To także wymiana doświadczeń między wybitnymi artystami, hutmistrzami i technologami szkła z całego świata. e-Glass Festival buduje dialog międzynarodowy, międzykulturowy. Promuje szkło jako jedną z najciekawszych form sztuki współczesnej, od średniowiecza wpisanej w tradycję Dolnego Śląska i pogranicza karkonoskiego oraz izerskiego.

Tegoroczne hasło „Dimensionlessness of glass” ma ukazać różnorodność stylistyk, technik i koncepcji, poszukując nowatorskich, eksperymentalnych wymiarów szkła artystycznego i designu. Bezwymiar szkła to niekończąca się konceptualna gra, której paradoksalnym celem jest poszukiwanie nowych paradygmatów w świecie bez -izmów.

Dimensionlessness of Glass. Lower Silesian Art Glassand Design Workshops and Symposium

e-Glass Festival is a platform for creating original artworks of art and glass design. It is also an exchange of experiences between outstanding artists, glassmakers and glass technologists from all over the world. e-Glass Festival has built an international, intercultural dialogue. It promotes glass as one of the most interesting forms of the contemporary art, that has been inscribed in the tradition of Lower Silesia and the Karkonosze and Jizera borderlands since the Middle Ages.

This year’s slogan „Dimensionlessness of glass” is to show the diversity of styles, techniques and concepts, searching for innovative, experimental dimensions of artistic glass and design. The dimensionlessness of glass is an endless conceptual game, which paradoxical goal is to search for new paradigms in the world without -isms.

Igor Wójcik – Dyrektor e-Glass Festival

ARTYŚCI/ ARTISTS
Mykhailo Bokotei (UA)
Rafał Kaufhold (PL)
Remigijus Kriukas (LT)
Mariusz Łabiński (PL)
Igor Wójcik (PL)

GOŚCINIE I GOŚCIE FESTIWALU / FESTIVAL GUEST
Katarzyna Harasym (PL)
Diana Szydłowska (PL/BY)
Jiří Tesař (CZ)
Lucie Tesařová (CZ)

Studentki i studenci Akademii Sztuk Pięknych im. E. Gepperta We Wrocławiu/Students of the Eugeniusz Geppert Academy of Art And Design in Wrocław

Koło Naukowe Studentów Szkła – Czary Ognia / Glass Department Student Research Circle 'Goblets of Fire’

PROGRAM

Warsztaty i pokazy dostępne dla publiczności / Workshops and shows open to the audience:

Leśna Huta 14-18.07, 20-23.07, 10:00-18:00
Kołłątaja 2, Szklarska Poręba (PL)

JAROŠ Glass Works, 14-18.07, 21-23.07, 9:30-16:30
Husa – Paceřice 124 (CZ)

Muzeum Karkonoskie – Laboratorium Szkła, 13-17.09, 10:00-18:00
Matejki 28, Jelenia Góra (PL)

Martin Štefánek – Sklo Studio, listopad 2025, 10:00-14:00
Hutní 519, Desná (CZ)

GLASS Ambient & Jazz
19.07, g. 10:00-20:00, Dolnośląskie Centrum Sportu Polana Jakuszycka, Jakuszyce 8, Szklarska Poręba

Sympozjum / Symposium, 10:00-12:00
Jiří Tesař – Author’s engraved glass”
Lucie Tesařová – “Restoration of Venetian mirrors using the engraved glass technique”
Mykhaylo Bokotey – „Ukraińskie Szkło Studyjne. Sztuka w czasie wojny”
Remigius Kriukas – „Glass and Jazz”
Katarzyna Harasym – „Szkło mój nauczyciel”

Warsztaty i pokazy / Workshop and shows, 12:00-17:00:
– Formowanie szkła w ogniu palnika gazowego / flameworking
– Formowanie szkła wytapianego w piecu plenerowym / Glass forming on outdoor blast furnace
– Grawerowanie szkła/ Glass engraving

Kiermasz szkła / Glass fair, 12:00-17:00

Sound Art Project – GLASS  Ambient & Jazz
19.07.2025 | 18:00 – 22:00 

Artyści /Artists:
Jakub Olejnik
Michał Macewicz
Alicja Aksamit

Trójka artystów weźmie pod dźwiękową obróbkę szkło i zaprezentuje odbiorcom live set z żywym instrumentem i wykorzystaniem szkła jako medium dźwięku, które połączy w wizji różne składowe, które kojarzą się ze szkłem, m.in.: fizykę, akustykę, wysoką twardość, gęstość, gładkość, czystość, wyrazistość, tłumienie, kruchość, rezonans czy wydłużony czas drgań. To wszystko zostanie ubrane w jeden sound art ukazujący różne właściwości szkła w przełożeniu na dźwięk.

Three artists will take glass under the sonic treatment and present to the audience a live set with live instrumentation and the use of glass as a medium of sound, which will combine in vision the various components that are associated with glass, including: physics, acoustics, high hardness, density, smoothness, clarity, expressiveness, damping, fragility, resonance or extended vibration time. All this will be dressed up in a single sound art showcasing the various properties of glass as translated into sound.

Szklarski Retro Rajd Rowerowy św. Anny z dawnej huty szkła Carlsthal (obecnie Stacja Turystyczna Orle) do dawnej huty Josefa Riedela w Jizerce / St. Anne’s Glass Retro Bike Rally from former Carlsthal Glassworks (currently Orle Tourist Station) to the former Josef Riedel Glassworks in Jizerka, start: 26.07, 9:00

Na wszystkie wydarzenia wstęp wolny / Free entry to all events

Tobiasz Papuczys (ur. 1985) jest fotografem teatralnym i dokumentalnym, kuratorem wystaw fotograficznych, teatrologiem, filmoznawcą, wykładowcą uniwersyteckim z kilkunastoletnim stażem. Pięciokrotny finalista Konkursu Fotografii Teatralnej organizowanego przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie, zwycięzca IV edycji w 2018 roku oraz dwukrotny laureat III nagrody podczas VI edycji tego konkursu w 2020 roku oraz IX edycji w 2023 roku. Od 2019 roku fotograf Teatru Dramatycznego im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu. Konsultant artystyczny Cloud Theater przy spektaklach „Technologia jest Istotą” w Wytwórni Filmów Fabularnych we Wrocławiu i „Don K.” w Muzeum Narodowym we Wrocławiu. W latach 2008–2018 krytyk teatralny. Od 2010 pracuje na Uniwersytecie Wrocławskim, gdzie prowadzi zajęcia z teatru, filmu, performatywności fotografii, współczesnej kultury wizualnej, oraz w Instytucie im. Jerzego Grotowskiego, w którym prowadzi również autorskie warsztaty fotografii teatralnej. Jego fotografie były publikowane m.in. w „Przekroju”, „Polityce”, „Newsweeku”, „Gazecie Wyborczej”, „Tygodniku Powszechnym”, „The Japan Times”, „Teatrze”, „Didaskaliach”, „Dialogu”, „Dwutygodniku”, „Odrze”, „Ricie Baum” i „Vogue Polska”. W 2020 roku nominowany do WARTO – Nagrody Kulturalnej „Gazety Wyborczej” za „konsekwentne utrwalanie scenicznych emocji na fotografiach teatralnych, które stanowią dla widzów nieodzowny element doświadczania spektaklu”. Juror VII edycji Konkursu Fotografii Teatralnej w 2021 roku. Finalista Grand Press Photo 2023. Członek Związku Polskich Artystów Fotografików.
www.instagram.com/tobiasz.papuczys/