Po trzyletniej przerwie Redakcja i Rada Redakcyjna „Odry” postanowiły przyznać Nagrodę „Odry” Urszuli Kozioł, poetce, prozaiczce, felietonistce, przez wiele lat redaktorce „Odry”, za opublikowany w 2023 roku „Raptularz”, tom poruszających wierszy „o miłości i śmierci. / O starości. / O potrzebie rozmowy z samą sobą (od ja do ja), ale też / z imaginacyjnym kochankiem”. A także za nieprzemijającą obecność w polskiej poezji, niepogodzenie z miałkością świata i niestrudzoną walkę o wartości w życiu publicznym.

fot. Krzysztof Śliwka

Urszula Kozioł (ur.1931) – poetka, prozaiczka, autorka dramatów dla dzieci i dorosłych oraz felietonów,  w latach 1972-2022 redaktorka działu literackiego „Odry”. Ma na swoim koncie kilkanaście tomów poetyckich, w tym ostatnio Znikopis, Momenty i Raptularz, kilka edycji poezji wybranych (np. Fuga, 2011), dwie powieści: Postoje pamięci i Ptaki dla myśli oraz  tom opowiadań Noli me tangere. Jej twórczość tłumaczona jest na całym świecie.

Otrzymała wiele nagród literackich, od Nagrody im. Stanisława Piętaka (1965) przez Nagrodę im. Kościelskich, Nagrodę Literacką im. Eichendorffa. po Wrocławską Nagrodę Poetycką „Silesius” za całokształt twórczości (2011). Jest pierwszą kobietą, która uhonorowana została tytułem honorowego ambasadora Wrocławia (2009). W bieżącym roku otrzymała Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” i po raz kolejny znalazła się wśród nominowanych do Nagrody Nike za tom Raptularz.

Nagroda „Odry” przyznawana jest od 1962 roku, jej laureatami byli m.in. Tadeusz Różewicz, Stanisław Lem, Czesław Miłosz, Hanna Krall, Wisława Szymborska, Jarosław Marek Rymkiewicz, Ryszard Kapuściński, Olga Tokarczuk, Józef Hen, Małgorzata Szejnert, Marcin Sendecki, Kazimierz Orłoś, Zyta Rudzka. W latach 2021-23 przyznawanie nagrody zostało zawieszone.

za powieści „Ślicznotka doktora Josefa”, „Krótka wymiana ognia” oraz „Tkanki miękkie”, tworzące oryginalny, znakomity pod względem językowym i psychologiczny tryptyk, w którym na pierwszym planie znajdują się ludzie w starszym wieku, przez społeczeństwo i kulturę nierzadko umieszczani w cieniu.

Zyta Rudzka (ur.1964) – powieściopisarka i dramatopisarka. Zadebiutowała powieścią „Białe klisze”(1993), dziś ma na koncie osiem powieści oraz sześć dramatów. Jej „Krótka wymiana ognia” (2018) weszła do finału Nagrody Literackiej Nike, została uznana za jedną z dziesięciu najlepszych polskich książek dekady przez tygodnik „Polityka” i uhonorowana Nagrodą Literacką Gdynia. Najnowsza powieść Rudzkiej, „Tkanki miękkie” (2020) otrzymała Nagrodę Literacką m.st. Warszawy i została uznana za jedną z dziesięciu najlepszych książek roku przez dwumiesięcznik „Książki. Magazyn do czytania”. Pisarka była kilkukrotną finalistką Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej, którą otrzymała za sztukę „Zimny bufet”. Książki Zyty Rudzkiej tłumaczone były na niemiecki, rosyjski, francuski, czeski, włoski, angielski, chorwacki i japoński.

Nagroda „Odry” przyznawana jest od 1962 roku, jej laureatami byli m.in. Tadeusz Różewicz, Stanisław Lem, Czesław Miłosz, Hanna Krall, Wisława Szymborska, Jarosław Marek Rymkiewicz, Ryszard Kapuściński, Ewa Lipska, Olga Tokarczuk, Magdalena Grochowska, Józef Hen, Małgorzata Szejnert, Marcin Sendecki, Kazimierz Orłoś, Tomasz Łubieński.

Przekazanie Nagrody Odry odbędzie się w grudniu bieżącego roku.

fot. Kuba Celej

Miesięcznik Odra do czytania w wersji elektronicznej na www.e-kiosk.pl i www.nexto.pl

„Odra” to pismo wydawane przez Instytut Książki i Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu. Ukazuje się od 1961 roku. W latach 70. pismo zaskarbiło sobie uznanie odkrywaniem „białych plam” najnowszej historii (przez m.in. K. Moczarskiego, H. Krall), tocząc często boje z cenzurą; obecnie kontynuuje zainteresowanie różnymi meandrami historii i kultury.

E-KIOSK

NEXTO.PL

Z radością informujemy, że Miesięcznik Odra, który wydajemy wraz z Instytutem Książki, został uhonorowany Dolnośląskim Kluczem Sukcesu za rok 2020 za  wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury i sztuki. Nagroda ta przyznawana jest przez Stowarzyszenie na Rzecz Promocji Dolnego Śląska.

W tym roku Laureatami Nagrody zostali także:

 Różewicz Open Festiwal w tym roku trwał będzie od 9 do 14 października. To największe wydarzenie artystyczne poświęcone twórczości braci Różewiczów – Janusza, Stanisława i Tadeusza. Organizowane jest w Radomsku, w mieście, gdzie spędzili młodość. To tu rodziły się ich twórcze inspiracje. Sercem festiwalu jest Miejski Dom Kultury.

Przez lata festiwal zdobył sobie markę, uznanie i wierną publiczność. W tym roku zdecydowano się na poszerzenie formuły. Osią tegorocznej edycji będzie konfrontacja tekstów głównego patrona festiwalu Tadeusza Różewicza ze spuścizną literacką Witolda Gombrowicza. Sposób obrazowania, argumentacji i definiowania otaczającej rzeczywistości był dla obu artystów wielokrotnie zbieżny. Okazuje się jednak, że coraz trudniej znaleźć w repertuarach liczących się scen teatralnych dramaty Różewicza, tymczasem swoisty renesans przeżywa twórczość Gombrowicza. Co jest zatem miernikiem popularności i uznania? Już 9 października spróbujemy poszukać odpowiedzi na to pytanie.

Festiwal rozpocznie panel dyskusyjny „Różewicz vs Gombrowicz” z udziałem reżyser Magdaleny Miklasz, aktora i pedagoga Jarosława Bielskiego, teatrologa Joanny Lisiewicz. Spotkanie poprowadzi prof. Barbara Osteloff dyrektor artystyczny ROF.

Różewicz Open Festiwal od lat łączy pokolenia i różne artystyczne gusty. I tym razem program skonstruowany został tak, aby coś dla siebie znaleźli zarówno wytrawni koneserzy sztuki, jak i miłośnicy lżejszych form artystycznych.

W programie m.in. „Ferdydurke” Teatru Dramatycznego w Warszawie w reż. M. Miklasz i „Deprawator” w reż. Macieja Wojtyszko warszawskiego Teatru Polskiego. Oba spektakle oscylują wokół twórczości Witolda Gombrowicza. W bardziej kameralnej odsłonie tym razem zaprezentowane zostaną znane sceniczne dzieła Tadeusza Różewicza. Z monodramem „Powroty do odejścia Głodomora” pokaże się w Radomsku aktor i reżyser Bogusław Kierc, a ukraińska artystka Lidia Danylczuk przedstawi swoją interpretację głośnej sztuki „Stara kobieta wysiaduje”.

Festiwalowa publiczność będzie oklaskiwać najlepsze zespoły teatralne z całej Polski, nie zabraknie też grup amatorskich. I tak np. radomszczańska Scena Poezji i jej recytatorzy zaprezentują utwory poetyckie Tadeusza Różewicza w czytaniu performatywnym pt. „gdzie ja jestem”.

Różewicz Open Festiwal to nie tylko teatr i poezja. W planach także m.in. wystawy. Mirosław Kercz, znany radomszczański fotografik i dokumentalista kolejnych odsłon festiwalu, przedstawi wystawę zdjęć „Kobiece kadry”. To portrety kobiet, aktorek, które występowały na deskach MDK w różewiczowskich dramatach. Z łódzkiego Teatru im. S. Jaracza przyjedzie wystawa „Sztuczność wrodzona” prezentująca zdjęcia z inscenizacji dramatów Witolda Gombrowicza.

Konfrontacji obu dramaturgów poświęcony też będzie wykład prof. Jacka Kopcińskiego, redaktora naczelnego miesięcznika „Teatr”, który opowie o różnicach i podobieństwach bohaterów dramatów: „Karoteki” Tadeusza Różewicza i „Ślubu” Witolda Gombrowicza.

Z myślą o młodszej publiczności zaplanowano koncert producenta muzycznego i pianisty Steva Nasha, który w Radomsku wystąpi z zespołem Turntable Orchestra. W programie muzyka filmowa, czyli oczywiste nawiązanie do Stanisława Różewicza – reżysera i scenarzysty. Natomiast bezpośrednim spotkaniem z jego twórczością będzie projekcja filmu „Nocny gość”.

Festiwal to jedyna okazja o przypomnieniu o trzecim z braci, Januszu, poecie, żołnierzu, który zginął podczas II wojny światowej. To jego imię nosi organizowany po raz jedenasty konkurs poetycki adresowany do debiutantów.

W programie także spacer historyczny śladami Różewiczów, warsztaty metodyczne dla nauczycieli, scenograficzne dla młodzieży, a dla najmłodszych w Muzeum Drukarstwa Rodziny Kamińskich odbędą się zajęcia pod hasłem „Jak powstaje książka”.

Organizatorem imprezy jest Miejski Dom Kultury w Radomsku i Miasto Radomsko. ROF otrzymał dofinansowanie ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wsparcia finansowego udzielili Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna i Stowarzyszenie Autorów ZA-iKS.

Wstęp na większość wydarzeń jest wolny. Poniżej szczegółowy program festiwalu.

 PROGRAM

9 X ŚRODA

16.30 – „Różewicz vs Gombrowicz” – panel dyskusyjny z udziałem J. Lisiewicz, M. Miklasz, J. Bielskiego, prowadzenie – prof. Barbara Osterloff

17.30 – „Kobiece kadry” – wernisaż wystawy fotografii teatralnej M.Kercza

18.00 – „Ferdydurke” – spektakl Teatr Dramatyczny w Warszawie, reż. M. Miklasz

(bilety 20 zł)

10 X CZWARTEK

09.00 – 11.00 – „Jak powstaje książka” – warsztaty dla dzieci w Muzeum Drukarstwa Rodziny Kamińskich

19.00 – „Nocny gość” – projekcja filmu w reż. S. Różewicza

12.00 – 14.00 – „Wściekłe wieszcze i jeden jeszcze albo Tadeusz Różewicz & spółka z o.o.” – warsztaty metodyczne dla nauczycieli pod kierunkiem dr J. Lisiewicz

11 X PIĄTEK

17.30 – Wykład prof. dr hab. J. Kopcińskiego z Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, redaktora naczelnego miesięcznika „Teatr”. Porównanie dwóch najważniejszych bohaterów Gombrowicza i Różewicza, czyli Henryka ze „Ślubu” i Bohatera z „Kartoteki”

19.00 – „Stara kobieta wysiaduje” – monodram Lidii Danylczuk aktorki „Teatru w koszyku” z Ukrainy

12 X SOBOTA

16.00 – „XI Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Janusza Różewicza” – rozstrzygnięcie konkursu z udziałem jury i finalistów

17.30 – „Powroty do Odejścia Głodomora” – monodram aktora i poety Bogusława Kierca

19.00 – „Steve Nash & Turntable Orchestra” – koncert muzyki i utworów z nagrodzonego albumu „Out of fade”

13 X NIEDZIELA

16.00 – „Śladami braci Różewiczów” – spacer ulicami Radomska z historykiem A. Kuligowską

19.00 – „gdzie ja jestem” – czytanie performatywne Sceny Poezji MDK w Radomsku, reż. M. Wesołowska

14 X PONIEDZIAŁEK

19.00 – „Deprawator” – spektakl Teatru Polskiego w Warszawie, reż. M. Wojtyszko

(bilety 30 zł)

9 – 11 X

16.00 – 20.00 – Teatralno – scenograficzne warsztaty dla młodzieży pod kierunkiem prof. M. Chowańca z ASP w Warszawie

9 – 14 X

„Sztuczność wrodzona” – wystawa prezentująca zdjęcia adaptacji dzieł Gombrowicza

W wakacyjnym numerze Odry recenzje dwóch spektakli Teatru Polskiego – w podziemiu, których OKiS jest koproducentem czyli monodramu w wykonaniu Dariusza Maja „Aleja Narodowa” i spektaklu „Poskromienie” w reżyserii Moniki Pęcikiewicz.