ZYTA RUDZKA LAUREATKĄ NAGRODY „ODRY” – 2020 KUŹNIARZ o „nieczułości” na granicy • PROF. WRÓBEL o „prawie” GAJDZIŃSKI: Słabnący delfin • Rozmowy z VERHEUGENEM i ANDERSEM SURDYKOWSKI: Polonijne mity • ZALEWSKI o „bitniczce” • KOSIEWSKI Wiersze: SOMMER, DI PRIMA, WRÓBLEWSKI (i w rozmowie) • JERGOVIĆ

SPIS TREŚCI 12/2021:

2 NAGRODA „ODRY” 2020

3 Marta Mizuro: SEKRETY I KŁAMSTWA

7 Zyta Rudzka: TEN SIĘ ŚMIEJE, KTO MA ZĘBY

10 Bartosz Kuźniarz: NIECZUŁOŚĆ

16 WYŁĄCZANIE BEZPIECZNIKÓW Z Włodzimierzem Wróblem rozmawia Magdalena Bajer

21 Piotr Gajdziński: DELFIN NA BŁĘKITNYM OCEANIE

30 EUROPA I MY: TAK DALEJ NIE MOŻE BYĆ Z Günterem Verheugenem rozmawia Marek Orzechowski

36 Jerzy Surdykowski: POLONIJNE NADZIEJE, POLONIJNE MITY

45 POLSKI PISARZ W USA Z Jarosławem Andersem rozmawia Małgorzata Pośpiech

52 Piotr Sommer: WIERSZE

54 Joanna Orska EFEKT OBCOŚCI

58 Janusz Zalewski: DIANE DI PRIMA

63 Diane di Prima: WIERSZE

65  POZORNIE IDEALNY AZYL Z Grzegorzem Wróblewskim rozmawia Karina Obara

71 Grzegorz Wróblewski: WIERSZE

73 Miljenko Jergović: MORIC ALKALAJ

79 Witold Turant: O MAŁEJ JOASI, KTÓRA HRABINĄ ZOSTAŁA

83 Radosław Wiśniewski: NOTATKI Z UNDERGRUNTU

85 Piotr Kosiewski: ELEKTRYCZNA REWOLUCJA

89 Magdalena Talik: OGRANICZONE PRZEKRACZANIE GRANIC

92 Jędrzej Soliński: RAZEM! DOKĄD?

96 Jacek Sieradzki: KUBUŚ PUCHATEK IDZIE PO SCHODACH

98 Marcin Adamczak: NOWY HITCHCOCK Z PÓŁNOCNEGO DOMINIUM

100 Wiesław Saniewski: WOLNY STRZELEC POD NADZOREM

102 Hubert Klimko-Dobrzaniecki: PODMIANA KOTKÓW

103 Mariusz Urbanek: BIAŁY ORZEŁ – DO HYMNU!

105 Mirosław Ratajczak: GDY ROZUM ŚPI…

107 Urszula Kozioł: INACZEJ MÓWIĄC

NAD KSIĄŻKAMI

109 Paweł Majcherczyk: GDZIE JESTEM?

110 Paweł Kaczmarski: KONNO NA WYSYPISKO

112 Mieczysław Orski: POWRACAJĄCE ILUMINACJE

114 Michał Trusewicz: JEŚLI ISTNIEJE ORDYNATOR, PO CO NAM BÓG?

116 Rafał Augustyn: TRZY MAŁE MONOGRAFIE

120 W OFICYNIE

122 SYGNAŁY: WARSAW GALLERY WEEKEND, MONIUSZKO NA FESTIWALU, „FESTUNG EUROPE”

127 WERNISAŻE

129 INFORMACJE, KOMENTARZE

131 8 Arkusz: POCZTÓWKI LITERACKIE 2021

SURDYKOWSKI: Polityka w składzie porcelany • ORZECHOWSKI

GRYNBERG: Oddolna historia Polski • R. von FRITSCH o Donbasie

LABORATORIUM DOSTOJEWSKIEGO • TOPOROW o intertekstualności

AUGUSTYN: MUSIKFEST BERLIN 2021 • JANION: Bełkot i inne wiersze

ADAMCZAK: Gdynia 2021 • KUPRIANOW: Wiersze • KOWALEWSKI: Proza

SPIS TREŚCI 11/2021:

2 Ludwik Janion: WIERSZE

4 Jerzy Surdykowski: POLITYKA W SKŁADZIE PORCELANY

12 Mariusz Urbanek: STAN WYJĄTKOWO WOJENNY

18 Marek Orzechowski: SEN WOLNOŚCI

23 Henryk Grynberg: ODDOLNA HISTORIA POLSKI

33 Tomasz Kozłowski: NA BUNT NIE MA CZASU

38 Rüdiger von Fritsch: DONBAS – KONFLIKT NIEROZWIĄZYWALNY?

42 Wiaczesław Kuprianow: WIERSZE

45 Bartosz Suwiński: INNY JEST W NAS, ZANIM GO POZNAMY: DOSTOJEWSKI

49 LABORATORIUM DOSTOJEWSKIEGO Z Janem Krasickim rozmawia Jacek Gutorow

57 Władimir Toporow: O PRZESTRZENI „REZONANSOWEJ” LITERATURY

62 Karol Maliszewski: Z RAPTULARZA CZYTELNIKA NOWOŚCI POETYCKICH

66 Paweł Lekszycki: WIERSZE

67 Zbigniew Dmitroca: WIERSZE

68  Włodzimierz Kowalewski: PERCYNIE I HESPERIOLE

75 Rafał Augustyn: *INNEN I AUSSEN – MUSIKFEST BERLIN 2021

80 Marcin Adamczak: INNE PIEŚNI

87 Tadeusz Sawa-Borysławski: TERESA RACHWAŁ

90 Jacek Sieradzki: BYĆ JAK KRYSTYNA MEISSNER

92 Piotr Michałowski: WOKULSKI NA GALI BIZNESU

95 Hubert Klimko-Dobrzaniecki: JAK NIE ZOSTAŁEM KSIĘDZEM I DLACZEGO LUBIĘ PIWO

96 Wiesław Saniewski: WOLNY STRZELEC POD NADZOREM

98 Mariusz Urbanek: CZWARTA FALA NADCHODZI

100 Mirosław Ratajczak: WYCHODNE

102 Urszula Kozioł: Z POCZEKALNI

NAD KSIĄŻKAMI

104 Mieczysław Orski: ŻYJĄ?

106 Monika Wojtysiak: CHILE KOCHAJĄCE INACZEJ

108 Sylwia Gibaszek: ODKRYWAJĄC WARTOŚCI

110 Marta Mizuro: NAJWAŻNIEJSZY ROZDZIAŁ ŻYCIA

111 Radosław Wiśniewski: INNE KULTOWE WIERSZE

117 W OFICYNIE

119 POCZTÓWKI LITERACKIE KAROLA MALISZEWSKIEGO

120 SYGNAŁY: OFF CAMERA, SCHNITZLER W WIEDNIU, SZEHEREZADA 1979

126 WERNISAŻE

128 INFORMACJE, KOMENTARZE

131 8 Arkusz: CZŁOWIEK NA WIELE SPOSOBÓW

RUCHNIEWICZ o historii populizmu • GAJDZIŃSKI: Gorąca jesień •  ORZECHOWSKI: Out of Afganistan • SAWENEĆ, RIABCZUK o Ukrainie TADEUSZ RÓŻEWICZ w 100. rocznicę urodzin • W Nekropolu Tadeusza •  SABAIS, HARTMANN, WOLDAN – o spotkaniach z RÓŻEWICZEM •  BALCERZAN jako człowiek strukturalny • REZNIKOFF • SINGER

SPIS TREŚCI 10/2021: 

2 Krzysztof Ruchniewicz: NIEBEZPIECZEŃSTWA HISTORYCZNEGO POPULIZMU

11 Piotr Gajdziński: GORĄCA JESIEŃ

19 WOJNA Z TERRORYZMEM BYŁA POMYŁKĄ Z Bartoszem Bolechowem rozmawia Stanisław Lejda

28 Marek Orzechowski: OUT OF AFGANISTAN

33 Magdalena Bajer: PATRIOTYZM A NACJONALIZM

36 UKRAINA PO TRZYDZIESTU LATACH Z Andrijem Saweneciem rozmawia Wojciech Pestka

44 Mykoła Riabczuk: POPRZEDNIE ŻYCIE. FELIETONY

48 Heinz Winfried Sabais: WIERSZ

51 Bernhard Hartmann: MOJE SPOTKANIA Z RÓŻEWICZEM

55 Alois Woldan: „CZARODZIEJ RÓŻEWICZ” W WIEDNIU

58 Tadeusz Dąbrowski: RÓŻEWICZA „CZŁOWIEK-DZIURA”

61 Mieczysław Orski: W NEKROPOLU TADEUSZA RÓŻEWICZA

68 Tadeusz Różewicz: O KONFLIKCIE POKOLEŃ PO WOJNIE

69 Tadeusz Różewicz: O PISANIU PARODII

70 Łukasz Janowski: OCALONY ZA GRANICĄ

74 PRZYGODY CZŁOWIEKA STRUKTURALNEGO Z Edwardem Balcerzanem rozmawia Ewa Rajewska

81 Charles Reznikoff: WIERSZE

85 Izaak Baszewis Singer: PIERWSZA WIZYTA W ZWIĄZKU LITERATÓW

89 Tadeusz Klimowicz: AMICORUM COLLOQUIA

94 Tomasz Dalasiński: WIERSZE

96 Jacek Gutorow: LORCA W NOWYM JORKU

98 Krystyna Kuczyńska: ZAUŁEK WSZYSTKICH STRON ŚWIATA

104 Jacek Sieradzki: AGIT-PROP

106 Piotr Czerkawski: POŻEGNANIE Z PATRIARCHATEM

108 Marcin Adamczak: CHINATOWN PO DRUGIEJ STRONIE LUSTRA

110 Wiesław Saniewski: WOLNY STRZELEC POD NADZOREM

112 Hubert Klimko-Dobrzaniecki: SZALEŃSTWO TRWA

113 Mariusz Urbanek: PAŃSTWO PODZIEMNE 2.0

115 Mirosław Ratajczak: POETA I FOTOGRAFOWIE

117 Urszula Kozioł: Z POCZEKALNI

NAD KSIĄŻKAMI

119 Radosław Wiśniewski: MODEL DO SKLEJANIA CZEGOŚ WAŻNEGO

120 Bartosz Suwiński: LUNATYK NIEBA: WŁADYSŁAW SEBYŁA

122 Marta Mizuro: DYLEMATY PANA S.

124 Leszek Szaruga: EUROPEJSKI PATRIOTYZM

126 Katarzyna Zahorska: OCZYMA I DŁOŃMI

131 W OFICYNIE

133 POCZTÓWKI LITERACKIE KAROLA MALISZEWSKIEGO

134 SYGNAŁY: W HOŁDZIE DANTEMU, PROJEKT LUBICZ-ZALESKIEJ, STRES I MISTYKA

141 WERNISAŻE

143 INFORMACJE, KOMENTARZE

145 8 ARKUSZ ODRY: DŁUŻSZY ODDECH

GAJDZIŃSKI o mistrzostwie kłamstwa • ORZECHOWSKI: Niemcy po Merkel SURDYKOWSKI o utraconej ojczyźnie • J. PROVAN: Małe USA (w Niemczech) ŚWIERKOCKI o Ulissesie • ORSKA: JEST MIŁOBĘDZKA • BRAKONIECKI HOLLAND na spotkaniu w Nowym Jorku • MALATYŃSKA o filmach w Krakowie GLÜCK: Wiersze • PATRIKIOS: Wiersze • KAWAFIS: Szkice • SEFERIS: Dziennik

SPIS TREŚCI 9/2021:

10 Jerzy Surdykowski: ROZWAŻANIA O SOLIDARNOŚCI I UTRACONEJ OJCZYŹNIE

19 Marek Orzechowski: OSIEROCONE NIEMCY

24 Krzysztof Siwczyk: WIERSZ

26 MAŁA AMERYKA Z Johnem Provanem rozmawia Paweł Marcinkiewicz

35 Louise Glück: WIERSZE

38 Dawid Szkoła: LOSY LUDZI Z POGRANICZA

45 Kazimierz Brakoniecki: HISTORYCZNE DNI

52 Joanna Orska: WYKONYWANIE POŁĄCZEŃ

57 Maciej Świerkocki: ŁÓDŹ ULISSESA

66 Titos Patrikios: WIERSZE

69 Konstandinos Kawafis: WYBÓR PROZY

74 Joanna Kruczkowska: GDZIEKOLWIEK PÓJDĘ, GRECJA MNIE RANI. SEFERIS I JEGO DZIENNIK

80 Piotr Kosiewski: W POSZUKIWANIU WZORCOWEGO ŚWIATA

84 Katarzyna Zahorska: AKTUALIZOWANIE LEGENDY

88 CZAS NIEOBOJĘTNOŚCI Spotkanie z Agnieszką Holland

96 Maria Malatyńska: OSTRE PRZEBUDZENIE

100 Wiesław Saniewski: WOLNY STRZELEC POD NADZOREM

102 Marcin Adamczak: ŻYCIU SIĘ TO NIE SPODOBAŁO

104 Radosław Wiśniewski: NOTATKI Z UNDERGRUNTU

106 Krzysztof Uściński: QUO VADITIS, CIRCENSES?

113 Jacek Sieradzki: PANTEON I MALKONTENCI

115 Hubert Klimko-Dobrzaniecki: POWAKACYJNY KALEJDOSKOP

116 Mirosław Ratajczak: DŁUGIE POŻEGNANIE

118 Mariusz Urbanek: NARKOBIZNES WCHODZI DO MEDIÓW

120 Urszula Kozioł: Z POCZEKALNI

NAD KSIĄŻKAMI

122 Tamara Hebes: GONIĆ MYŚLI, DOBIERAĆ SŁOWA

124 Wojciech Kaliszewski: WIATROŁOM

126 Jarosław Petrowicz: SCRIBERE NECESSE EST

128 Radosław Wiśniewski: O TYCH, KTÓRZY MYLĄ SIĘ TYLKO RAZ

130 Mieczysław Orski: MAGICZNE BRZEGI JEZIORA

133 W OFICYNIE

135 POCZTÓWKI LITERACKIE KAROLA MALISZEWSKIEGO

136 SYGNAŁY: Z BISMARCKIEM W NOWOCZESNOŚĆ, BESTSELLER WITOSZEK, ROSOCHA

141 WERNISAŻE

143 INFORMACJE, KOMENTARZE

147 8 ARKUSZ ODRY: POŁÓW, DEBI

Rozmowy z: TULEYĄ – o praworządności; i KOZIOŁ – o poezji i nauce GAJDZIŃSKI: Szafarz prawej prawicy • PIASECKI: Karski a Rosenbergowie KOMOROWSKI: Chaos polskości • UŚCIŃSKA: Trump i psychiatrzy CARRIÈRE o realizacji Dantona Wajdy • PARYS o swoim Księciu ZYMAN, U. PRZYBOŚ, WOLNY-HAMKAŁO: Wiersze • SANIEWSKI

SPIS TREŚCI 6/2021:  

2 OBYWATEL SĘDZIA Z Igorem Tuleyą rozmawia Magdalena Bajer

8 Piotr Gajdziński: SZAFARZ PRAWEJ PRAWICY

16 Bartosz Kuźniarz: DO ZGUBY WIODĄ ŚMIERTELNYCH RACHUBY

24 Waldemar Piasecki: KARSKI, ROSENBERGOWIE, BERIA

34 Bożena Uścińska: WODZOWIE I PSYCHIATRZY

42 Edward Zyman: W DRODZE

45 SŁOWA, KTÓRE MAJĄ MOC PORUSZANIA SUMIEŃ Z Urszulą Kozioł rozmawia Mariusz Urbanek

53 Urszula Kozioł: Z POCZEKALNI

55 Adam Komorowski: CHAOS POLSKOŚCI

62 Jean-Claude Carrière: O DANTONIE ANDRZEJA WAJDY

69 Mieczysław Orski: MROCZNA BLIŹNIACZKA NA „WYSPIE”

71 Karol Maliszewski: Z RAPTULARZA CZYTELNIKA NOWOŚCI POETYCKICH

74 Uta Przyboś: WIERSZE

76 W LITERATURZE NIE MA „ZA GRUBO” Z Magdaleną Parys rozmawia Mateusz J. Hartwich

80 Leszek Szaruga: WYBIERANIE WOLNOŚCI

86 Agnieszka Wolny-Hamkało: WIERSZE

88 Sławomir Wernikowski: LUKSEMBURG

96 Radosław Wiśniewski: NOTATKI Z UNDERGRUNTU

98 Marek Wołyński: WIERSZE

99 Katarzyna Zahorska: MIKROHISTORIE

104 Jacek Sieradzki: NOWE DEKORACJE

106 Marcin Adamczak: LOVE IS A LOSING GAME

108 Wiesław Saniewski: WOLNY STRZELEC POD NADZOREM

110 Hubert Klimko-Dobrzaniecki: MELDUJĘ POSŁUSZNIE, ŻE JUŻ JESTEM

111 Mirosław Ratajczak: SZTUKA NARRATYWNA

113 Mariusz Urbanek: NOWY NIEŁADNY ŁAD

NAD KSIĄŻKAMI

115 Jarosław Petrowicz: ŚWIĘTO ISTNIENIA

116 Michał Trusewicz: BOGATY JAPOŃCZYK PATRZY NA GÓRĘ FUJI

118 Marta Mizuro: TRZY KROKI W TYŁ

120 Ireneusz Paweł Karolewski: WAHADŁO HISTORII

122 Anna Markowska: JAKUBOWA KSIĘGA O PROTEUSZOWYCH CZASACH

128 W OFICYNIE

129 POCZTÓWKI LITERACKIE KAROLA MALISZEWSKIEGO

130 SYGNAŁY: VAN GOGH W PADWIE, MIODEK O SZURKOWSKIM, „PRZEGLĄD POLITYCZNY”

141 WERNISAŻE

142 INFORMACJE, KOMENTARZE

147 8 Arkusz: NOWA ENERGIA