Autor:

Christine Lavant

Tytuł:

Zapiski z domu wariatów

Wydawnictwo, rok wydania i liczba stron:

Przełożyła Małgorzata Łukasiewicz, Ossolineum, Wrocław 2017, s. 112.

Udostępnij:

Dodano:

15.01.2018 14:40

1/2018: Christine Lavant: Zapiski z domu wariatów

To, co powie kobieta, pozostaje i tak niepowiedziane. Dzieło kobiety nie istnieje poza jej czasem (z niewieloma wyjątkami, a dotyczą one przede wszystkim poetek, Bachmann, której proza właściwie dziś przez wielu uznawana jest za drugorzędną, ja sama cenię ją bardziej niż lirykę; na szczęście powoli również Christine Lavant). Przytoczone przez Adama Lipszyca w świetnym posłowiu do tej książki słowa Elfriede Jelinek (które padły podczas wywiadu w 2016) mówią o wyjątkowości Zapisków z domu wariatów więcej niż niejedna ich entuzjastyczna recenzja. Zapiski, wydane po raz pierwszy w 2001 roku, są uznawane za jedno z najważniejszych dzieł austriackiej poetki i pisarki. Lavant, od dziecka cierpiąca na przeróżne choroby, w roku 1935 po ataku depresji podejmuje próbę samobójczą, po której na własne życzenie trafia na oddział psychiatryczny do szpitala w Klagenfurcie. Nie ma jednak dowodów, by prowadziła tam dziennik, co wskazuje na to, że jej dzieło jest czystą pisarską kreacją. Lavant świadomie buduje w Zapiskach mikroświat oddziału psychiatrycznego, oglądany z perspektywy obcego, stojącego na granicy i nie przystającego w pełni do żadnego ze światów. Ten dysonans poznawczy, który rodzi u czytelnika lektura Zapisków, paradoksalnie ułatwia autorce zbudowanie między nim a swoją bohaterką więzi i wzbudzenie u niego empatii, Lavant unika jednak prostego rozwiązania, jakim byłby sentymentalizm, a to dzięki przemyślanej stylizacji języka. Starannie dobiera słowa, waży każde z nich, swobodnie przerzucając je z szali na szalę znajduje idealną poetycką równowagę. Uwalnia tekst i swoją bohaterkę także od płci, stereotypowo i powierzchownie rozumianej kobiecości, w której delikatność, subtelność i uległość są głównymi cnotami, a jedynym celem, dla jakiego tak postrzegana kobiecość funkcjonuje, jest spędzenie względnie szczęśliwego życia u boku mężczyzny. Lavant buntuje się, zadaje niewygodne pytania, prowokuje, ukazuje strukturę oddziału opartą na nierównym traktowaniu pacjentów podług tego, czy są oni utrzymankami państwa czy też tymi, którzy zostali opłaceni, a egalitaryzm oparty na dobrodusznym współczuciu i miłosierdziu do bliźniego wkłada między bajki. Tutaj coraz częściej myślę, że lekarze powinni wszyscy być kapłanami, a siostry zakonnicami. Bo cierpienie, z którym się człowiek tu styka, tak bardzo wykracza poza granice człowieczeństwa, że nie można mu zaradzić samym tylko człowieczeństwem, pisze Christine Lavant, opierając się na swoich doświadczeniach z pobytu w klagenfurckim szpitalu, w którym kilka lat po jego przez nią opuszczeniu zostaje zamordowanych ponad 1500 pacjentów w ramach nazistowskiej akcji T4, mającej na celu eliminację psychicznie chorych ze społeczeństwa.

Iza Jóźwik

 

Odsłuchaj treść artykułu
Array ( [post_type] => post [posts_per_page] => 8 [post_status] => publish [orderby] => Array ( [meta_value_num] => DESC [date] => DESC ) [meta_key] => sticky_post [ignore_sticky_posts] => 1 [tax_query] => Array ( [0] => Array ( [taxonomy] => category [field] => term_id [terms] => Array ( [0] => 470 ) [operator] => NOT IN ) ) [category__in] => Array ( [0] => 15 ) [category__not_in] => Array ( [0] => 470 ) )

AKTUALNOŚCI

Dodano: 13.06.2025 01:30

„Dimensionlessness of Glass. Dolnośląskie Warsztaty
i Sympozjum Szkła Artystycznego i Designu”

Tegoroczne hasło e-Glass Festival „Dimensionlessness of glass” ukazuje różnorodność stylistyk, technik i koncepcji, poszukując nowatorskich, eksperymentalnych wymiarów szkła artystycznego i designu. Pierwsza część wydarzenia odbędzie się w terminie 14-26 lipca. pokaż więcej »

Dodano: 13.06.2025 01:00

25. Summer Guitar Festival. Krzyżowa | Jubileusz Festiwalu!

20 lipca rozpocznie się jubileuszowa edycja Summer Guitar Festival w Krzyżowej! W programie bezpłatne koncerty m.in. gwiazd Gypsy swing - Joscho Stephana i Svena Jungbecka, a także Mateusza Kowalskiego i Marka Pasiecznego z orkiestrą gitarową, którzy prawykonają suitę Pasiecznego. pokaż więcej »

Dodano: 07.07.2025 08:00

MIESIĘCZNIK „ODRA” 7-8/2025

Nowy numer już w sprzedaży, a w nim m.in.: SURDYKOWSKI, DUDEK: powyborcze bilanse/ ORZECHOWSKI: Lęki Zachodu/ MIODEK: Naprawdę nowa polszczyzna/ DYMKOWSKI: Historia znów zaskakuje. pokaż więcej »

Dodano: 07.07.2025 01:10

Osiedla Kultury i Sztuki 2025

Co ciekawego wydarzy się w najbliższym czasie na wrocławskich osiedlach? Jakie przedsięwzięcia realizowane będą w ramach projektu OSIEDLA KULTURY I SZTUKI 2025? Zachęcamy do zapoznania się z letnim harmonogramem wydarzeń. pokaż więcej »

Dodano: 04.07.2025 13:03

Festiwal małych Prapremier 2025 w Wałbrzychu

Festiwal małych Prapremier to jedyny festiwal w Polsce prezentujący wyłącznie spektakle prapremierowe teatrów lalkowych, skierowane do publiczności dziecięco-młodzieżowej. Jest to wydarzenie ogólnopolskie o charakterze biennale. pokaż więcej »

Dodano: 04.07.2025 12:22

Fotorelacja z Festiwalu Polskiego Performance (nie) Obecność w Pradze

Zapraszamy do obejrzenia fotorelacji z Festiwalu Polskiego Performance (nie) Obecność, który odbył się w Pradze 25 i 26 czerwca 2025. pokaż więcej »

Dodano: 13.06.2025 02:30

„Taniec z Melpomeną. Szkice teatralne” Grzegorz Ćwiertniewicz

Nowość wydawnicza OKiS – „Taniec z Melpomeną. Szkice teatralne” Grzegorza Ćwiertniewicza – już w sprzedaży stacjonarnej w siedzibie OKiS oraz w księgarni internetowej. pokaż więcej »

Dodano: 09.06.2025 11:58

Fotografia teatralna

Wystawa prac wykonanych w ramach IV edycji warsztatów fotografii teatralnej prowadzonych przez Tobiasza Papuczysa. Wernisaż 9 czerwca, godz. 18:00 pokaż więcej »

Przejdź do treści