MADE IN FOTO-GEN. ZJAWISKA PROGRAMOWANE

W sobotę, 18 grudnia 2021 o godzinie 17.00 odbędzie się wernisaż zbiorowej wystawy realizacji fotomedialnych pt. „Made in Foto-Gen.  Zjawiska programowane”. Ekspozycja jest efektem kilkuletniej przyjacielskiej współpracy jej organizatorów: Galerii FOTO-GEN Ośrodka Kultury i Sztuki we Wrocławiu oraz gospodarza wystawy, Otwartej Papierni w Jeleniej Górze. Jej kuratorzy, Andrzej Mazur i Maciej Pierzchała zaprosili do udziału 18 dolnośląskich artystów wizualnych. Grupa ta złożona jest zarówno z młodych absolwentów Pracowni Fotografii Intermedialnej wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych, z której wywodzi się projekt artystyczno-badawczy Made in Photo,  jak i twórców już uznanych, od lat z powodzeniem działających na polu sztuk wizualnych. Publiczności zaprezentowane zostaną fotografie, fotoobiekty, fotoinstalacje, realizacje wideo i zapisy performanców dokamerowych. Artyści, którzy biorą udział w niniejszej wystawie, dokonują swoistego przewrotu rzeczonego modelu, zaś ich dzieła mogą być ujęte jako radykalnie odmienna alternatywa problemu. To, co zostało zaprezentowane jako zjawisko i ujawnione w sposób bezpośredni, stanowi jako punkt wyjścia zawartość nieprawdopodobieństwa. Uczestnicy wystawy prezentują fenomen irracjonalny, jednak założenie możliwości dalszej implikacji interpretacyjnej umożliwia wejście w świat rzeczywisty. Poprzez zabieg przeprogramowania zjawiska zaprogramowana zostaje u odbiorcy możliwość zarówno bardziej aktywnego wejścia w rzeczywistość, jak świadomej analizy problemów z nią związanych.

Wernisaż wystawy uświetni występ jednego z jej uczestników, Dvj Tomasza Mniamosa.

Made in Photo – kreacyjne, inscenizacyjne i intermedialne cechy realizacji fotomedialnych to autorski projekt badawczy związany z dydaktycznym zastosowaniem podstawowego zadania statutowego (Fotomedia w procesie pozyskiwania i kreowania obrazu w technologiach analogowych i cyfrowych), realizowany w Pracowni Fotografii Intermedialnej w zespole: prof. Andrzej P. Bator, dr hab. Agata Szuba.

Zespół dydaktyczny Pracowni Fotografii Intermedialnej w Katedrze Sztuki Mediów wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych w swej pracy pedagogicznej kreuje u studentów świadome zdobywanie wiedzy i umiejętności w zakresie twórczego wykorzystania nowych i klasycznych mediów, kształtuje zrozumienie i świadome wykorzystanie narzędzi do rejestrowania i przetwarzania obrazu, przeniesienie doświadczenia z tradycyjnych obszarów plastycznej działalności w nową płaszczyznę cyfrowej, wirtualnej przestrzeni, otwarcie nowych możliwości kontaktu z odbiorcą przez wprowadzanie elementów interaktywnych. Podstawowym celem projektu jest zaktywizowanie studentów, którzy nabyli podstawową wiedzę z obszaru sztuki mediów w zakresie fotomediów, do integrowania różnych obszarów percepcji i kreacji medialnej w sztuce oraz ich konotacji we współczesnej kulturze ukierunkowanej na świadome i aktywne w niej uczestnictwo.

Od roku 2012 wystawy z cyklu Made in photo prezentowane były na wystawach studentów i absolwentów Pracowni Fotografii Intermedialnej w polskich i zagranicznych galeriach i muzeach sztuki (m.in. Muzeum Miejskie we Wrocławiu, BWA w Jeleniej Górze, Muzeum Fotografii w Görlitz, Nadbałtyckie Centrum Kultury STARY RATUSZ w Gdańsku, Galeria FOTO-GEN Ośrodka Kultury i Sztuki we Wrocławiu, Narodowe Muzeum Sztuki Adżarii w Batumi w Gruzji, Galeria FF w Łodzi,  Galeria Spokojna Wydziału Sztuki Mediów ASP, Centrum Nauki i Sztuki STARA KOPALNIA w Wałbrzychu).

Od roku akademickiego 2015/2016 Pracownia Fotografii Intermedialnej w zakresie realizacji projektu badawczego Made in Photo – kreacyjne, inscenizacyjne i intermedialne cechy realizacji fotomedialnych współpracuje z Pracownią Narracji Fotograficznej na Wydziale Sztuki Mediów ASP w Warszawie, którą prowadzi prof. Prot Jarnuszkiewicz, Pracownią Fotografii – relacje z przestrzenią prof. Grzegorza Przyborka na Wydziale Sztuk Wizualnych ASP w Łodzi oraz z Katedrą Antropologii Obrazu Uniwersytetu Gdańskiego kierowaną przez prof. Zbigniewa Treppę. Efekty tej współpracy są prezentowane w ramach cyklicznych wystaw w galerii Pracowni Fotografii Intermedialnej Katedry Sztuki Mediów w CSU.CI ASP we Wrocławiu Enter[photo]tainment oraz na stronie www.made-in-photo.com (vide zakładka Enter[photo]tainment). W latach 2015-2017 stanowiły także zasadniczą część programu kuratorskiego dr Agaty Szuby w Galerii PhotoZona Ośrodka Kultury i Sztuki we Wrocławiu.

Artyści: Manfred Bator, Dobrawa Błażków, Oliwia Drozdowicz, Paulina Gałązka, Agata Grzych, Andrzej Ficowski, Oliwia Howaniec, Sylwia Kessels, Michał Kielan, Daniel Kusak, Ida Kwaśnica, Monika Lelonek, Katarzyna Małek, Jan Mikołajek, Dvj Tomasz Mniamos, Krzysztof Saj, Agata Szuba, Igor Wójcik

Kuratorzy: Andrzej Mazur, Maciej Pierzchała

Andrzej Mazur
Zjawiska programowane

Bez wątpienia – jedna z pierwszych refleksji, jaka mogłaby pojawić się przy okazji analizy tytułu wystawy, mogłaby dotyczyć kodu struktury formalnej dzieła. Choć nie byłaby ona chybioną, to warto zwrócić uwagę na inny, kto wie – czy nie bardziej intrygujący wymiar, związany z zakresem pojęcia bezpośredniości. Zwykle za kotarą zjawiska, które jawi się jako bezpośrednie, ukrywa się możliwość wydobycia czegoś głębszego, sam zaś proces poznawczy lub interpretacyjny, mogący ów sens wydobyć, to nic innego jak pośrednia potencja, odkrywająca ukryte i fascynujące obszary. Można by rzec, że poprzez bezpośrednią daną, sięgamy w ten sposób pośrednią władzą poznawczą po samo sedno. W przywołanym modelu bezpośrednie ma ścisły związek z rzeczywistością czy realnością. Pośrednio wydobywany z warstwy realnej sens może dotyczyć czegoś tak wyjątkowego, że statutowi bytowemu tej wydobytej intrygującej danej wolno przypisywać walor meta absolutyzującej wagi czy głębi. Doświadczyć można wówczas niezwykłego stanu, w którym ponad zwyczajną bezpośrednią rzeczywistością odkrywa się przed nami niezwykły i nieprawdopodobny świat, który jednak ostatecznie okaże się zawsze iluzją wobec możliwości bezpośrednio doświadczanego bytu, w którym się egzystuje. Zakres iluzji obejmować może praktycznie wszystko, od utopii społecznej, poprzez idee piękna, bezgraniczną wiarę w przełamanie stereotypu etc. W pewnym sensie zjawiska programują świadomość w stronę dokonywania aktów nierealnych. Artyści, którzy biorą udział w niniejszej wystawie, dokonują swoistego przewrotu rzeczonego modelu, dzieła ich zaś mogą być ujęte jako radykalnie odmienna alternatywa problemu. To – co zostało zaprezentowane jako zjawisko i ujawnione w sposób bezpośredni – stanowi jako punkt wyjścia zawartość nieprawdopodobieństwa. Uczestnicy wystawy prezentują fenomen irracjonalny, jednak założenie możliwości dalszej implikacji interpretacyjnej umożliwia wejście w świat rzeczywisty. Poprzez zabieg przeprogramowania zjawiska, zaprogramowana zostaje u odbiorcy możliwość zarówno bardziej aktywnego wejścia w rzeczywistość, jak świadomej analizy problemów z nim związanych.

Wobec powyższego – zaproszeni do udziału w wystawie artyści sytuują się na wielu poziomach przeprogramowania, wpływając tym samym na refleksję odbiorców. Realizacja Sylwii Kessels, zatytułowana Lilith stanowi swoistą hybrydę uczestnictwa w czasie. Artystka – nie dając bezpośrednio do zrozumienia, w której epoce się znajduje jako wcielenie Lilith – przełamuje jednak kontekst rzeczywistego odzwierciedlenia, stając się częścią męskiej orkiestry z lat dwudziestych XX wieku. Stojąc na tle morskich fal, staje się alternatywą żywiołu kompozycji zagranej przez skład, z którego postać kobiety w rzeczonych latach była wyłączona. Pojawienie się w tym przedstawieniu niepodporządkowanej Lilith zostaje podsycone jej osobistym wkładem i przede wszystkim istnieniem. Dekonstrukcja i podróż poprzez konteksty umożliwiła ukazanie problemu wykluczenia kobiety w bardziej wyrazisty sposób. Można powiedzieć, że to model dający poprzez swoje irracjonalne zabarwienie dużo więcej możliwości odczucia interpretowanego problemu niż suchy, dokumentacyjny opis, który ukazując przeszłość, pomijałby bezwzględnie aktualność. Bardzo ciekawym przykładem przeprogramowania jest projekt Idy Kwaśnicy Instagram Story – demitologizacja. Jak sama artystka o nim pisze: to cyberperformens będący zwieńczeniem artystycznego projektu, prowadzonego w sieci przez niemal trzy lata. Projekt polegał na stworzeniu zupełnie nowej, wirtualnej tożsamości. Powołane do życia alter ego przedstawiało dalece wyidealizowany obraz autorki i jej codziennego życia… Dzięki wykreowaniu w pewnym sensie fikcyjnej osobowości, artystka stworzyła pole badawcze, w ramach którego mogła obserwować proces reakcji społeczności internetowej na osobowość, która niewiele ma wspólnego z jej własną. Wyreżyserowany spektakl multimedialny odsłonił jednak reakcje jak najbardziej rzeczywiste, które byłyby z pewnością inne, gdyby każdy z uczestniczących miał odpowiedzieć wprost na przykład w ankiecie: jak zachowałby się w takiej sytuacji i jakie możliwe byłyby jego reakcje, czy – jak kształtowałby się sposób jego interakcji z bohaterką? Agata Szuba poprzez cykl Nieskończoność gry ujawnia stereotyp, który utrwala się jako przekonanie o rzeczywistej niepowątpiewalności tego, czego dotyczy. W tym przypadku chodzi o poprawność funkcji zachowania, a konkretnie gry i zabawy. Basen z piłkami stał się polem aktywności dla osób, których wiek w świecie rzeczywistym dyskwalifikuje do tego, aby się w nim „zanurzyć”. Poprzez przeprogramowanie zjawiska, to znaczy – poprzez zaproszenie tych ludzi do basenu udało się artystce obnażyć zakres uzasadnienia konwencji. Dzięki realizacjom z cyklu Nieskończoność gry możliwym staje się zweryfikowanie potencjalności i aktu wobec tego, jak kontekst społeczny warunkuje możliwość uaktualnienia możliwego. Iluzja potencjalnego widzenia sensu określonego zjawiska może zostać zaprogramowana wszędzie, co więcej – kontakt z zaprogramowanym możemy mieć wszędzie, nie będąc tego świadomymi. Doskonałym przykładem, który ilustrował i rozwijałby ową refleksję, są prace z cyklu Mirrors of illusion Igora Wójcika. Lustra, usytuowane w plenerowej przestrzeni, okazały się ingerencją w określony porządek, stając się jednocześnie złudzeniem przynależności do niego. Sztuczny świat potrafi emanować tak intensywnym odbiciem, że jego fenomen odbierany jest przez najbardziej świadomą i przekonaną jednostkę jako prawdziwy, co bywa przerażające – zwłaszcza jeśli mówimy o świecie, w którym coraz szybciej zacierają się granice wymiaru naturalnego i algorytmu. Multimedia, będące jeszcze do niedawna odrębną rzeczywistością, stają się coraz bardziej rozległe, wnikając i przeszywając to, co dookreślać można było jako rzeczywiste. Można było, bowiem tak, jak było można, tak nie można teraz. Świat przedstawiony Tomasza Mniamosa już niebawem może stać spójną częścią całości i choć teraz może być odbierany jako osobliwa alternatywa czy multiwersum, to uwzględnienie rozwoju technologii pozwala przypuszczać, że to bardzo prawdopodobny wariant. Mówiąc na ten temat, nie osiągnie się takiej skuteczności, jak wyrażając imaginacyjnym metajęzykiem.

Należy zaznaczyć, że rozwijana w ramach wystawy refleksja nie stanowi arbitralnej tezy na temat tego, iż istotny wgląd w rzeczywistość gwarantuje jedynie impuls fenomenu, który nie jest arbitralnym odbiciem świata. Nie jest bezwzględnym założenie, że mimetyczne zjawisko nie wygeneruje tak intensywnej i prawdziwej refleksji, którą może wywołać fenomen będący rezultatem działań imaginacji, deformującej pierwotne konteksty w wymiarach estetycznych, symbolicznych czy społecznych. Jest rzeczą oczywistą, że poruszyć świadomość może w równej mierze relacja ze światem rzeczywistym, jak z jego wykreowaną artystycznie alternatywą. Zostało wcześniej napisane, że zjawiska – będące bezpośrednim odzwierciedleniem świata zamiast istotnej refleksji – prowadzą do osobliwej iluzji, którą można wyłonić w ramach namysłu nad tym, co widoczne, zrozumiałe i oczywiste. Wszystko się zgadza, jednak aby na wierzch wyszła pełna intencja, należy to rozwinąć i uzupełnić. Bezpośrednie programowanie zjawiska dotyczy tego, że mówimy o zaprogramowaniu zjawiska, ale także o tym, że samo zaprogramowane zjawisko programuje pewien namysł. W tym miejscu należy zaznaczyć, iż ten proces w żadnym wypadku nie powinien być utożsamiany z aktem podprogowej próby wpłynięcia, związanej ze swoistą propagandą. Chodzi raczej o zwrócenie uwagi na fakt, że wrażenia, jakich dostarczają zjawiska przynależące do świata rzeczywistego z reguły albo prowokują namysł nad samymi zjawiskami, albo kierują w stronę świata ponadzjawiskowego. Mamy zatem do czynienia albo z analizą przeżytego widzialnego, albo z przeżytą nieco inaczej warstwą niewidzialnego i kreowanego. W porządku, w którym bezpośrednio dane jest przeprogramowane zjawisko, mamy do czynienia z taką sytuacją, że to co nieprawdopodobne, irracjonalne, osobliwe i intrygujące domaga się odniesienia do świata, czyli do pewnej instancji własnego jestestwa. Tak poczynione odniesienie nabiera większej mocy, sam zaś namysł nad rzeczywistością staje się intensywniejszy, krytyka wyłania istotniejsze dane, zmysły natomiast wyostrzają się na to, co być może wcześniej nie było na tyle widoczne. Programowane zjawiska są zatem asumptem przeskalowującym dyspozycje intelektu i zmysłów. Zjawiska programowane to w pewnym sensie szansa, aby coś dostrzec, bowiem tylko nierzeczywistym, wespół kontekstowym i dekonstruowanym środkiem wypowiedzi można wskazać na to, że fenomen świata ujawnia się już dziś jako zaprogramowane i programujące.

Zapraszamy do obejrzenia fotorelacji z otwarcia wystawy MADE IN FOTO-GEN. ZJAWISKA PROGRAMOWANE

Organizatorzy:
Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego
Otwarta Papiernia w Jeleniej Górze

Wystawa współfinansowana z budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego