Tomasz Domański „Kolekcjoner”

Najnowsza wystawa Tomasza Domańskiego w galerii Neon ASP Wrocław wpisuje się w cykl prezentacji, podsumowujących cztery dekady jego działalności artystycznej. Cyklowi temu towarzyszy monografia twórcy Obraz nie Obraz 1983-2023, wydana nakładem OKiS we Wrocławiu.

Wystawa „Kolekcjoner” obejmuje trzy monumentalne realizacje: „Kwiaty Wieżogrodu” (2022), „Hommage à Marcel Proust” (1999…) oraz „Scheinblüte” (2008), w których przedmioty zużyte: rękawice, wkładki do butów i torebki z herbatą, stanowiące odprysk i ślad codziennej egzystencji, zyskują nowe życie. Artysta poddaje je zabiegowi estetyzacji, zgodnie z logiką upcyclingu. Tworzy z nich niby-kwiatowe kompozycje, czy panelowe abstrakcyjne układy o wysublimowanej kolorystyce, bliskie malarstwu materii i arte povera. Dzięki przeniesieniu w wymiar obrazu stają się dziełem sztuki, zbudowanym na fundamencie zapisu upływającego czasu, składającego się z repetytywnych czynności, w tym twórczej krzątaniny przy budowaniu „Wieżogrodu”, prywatnego ogrodu rzeźb autora na wzgórzach Niemczańsko-Strzelińskich.

Patrycja Sikora

Zużyte rękawice robocze i spawalnicze oraz ogrodnicze posłużyły do stworzenia tej kuriozalnej kolekcji niby-kwiatów. Aluzyjne bukiety komponowałem już z wkładek do butów (Scheinblüte, 2008). I tak jak w przypadku wkładek, tak samo w odniesieniu do rękawic najwyższą wartość wizualną określa ich stopień eksploatacji. Potrzebne są lata, aby powstało tak specyficzne panoptikum. Ponadto niezbędne są konsekwencja kolekcjonerska, dusza archiwisty i natręctwo zbieractwa na granicy syllogomanii. Najlepsze były rękawice spawalnicze – solidne i nawet po fragmentarycznym przetarciu używane przez dłuższy czas; pokryte brudem surowej stali, nosiły na sobie znamiona ciężkiej pracy. Z innymi nie poszło już tak łatwo, ponieważ powłoki do ich zabezpieczenia utleniały się z czasem i po roku / dwóch sklejały się ze sobą. Starałem się ułożyć je, tworząc określone zbiory tematyczne lub kolorystyczne. Kwiaty Wieżogrodu nie pachną jak prawdziwe kwiaty, ale ich bezwzględna surowość i prostota niosą w sobie nieodgadnioną, pryncypialną wartość pracy.

Początek 1999 roku spędziłem na rezydencji KulturKontaktu w Wiedniu. Tam powstały pierwsze obrazy herbaciane, których esencję przeniosłem w tym samym roku do Hongkongu, miejsca rezydencji pilotowanej przez paryskie UNESCO-Aschberg, a finansowanej przez fundację szwajcarskiego filantropa Philippe’a Charriola. Obraz Hommage à Marcel Proust to kuriozalna mozaika, która pokazała plastyczny walor zużytych torebek herbacianych. W zbieraniu materiału pomagali mi przyjaciele i znajomi. Dzięki możliwości realizacji instalacji w Hongkongu jednokierunkowa linia eksportu herbaty mogła zamienić się w pętlę – niewielka część towaru powróciła na Wschód. Herbata w bibułkowych torebkach reprezentuje świat norm zachodnich, jest towarem, który przyrządza się szybko i łatwo. Zachodnia funkcjonalność wtargnęła także do wschodniej kuchni. Wystudiowany rytuał parzenia herbaty, rygorystycznie przestrzegany podczas ceremonii jej spożywania, ma niewiele wspólnego z ekspresowym potraktowaniem zmielonych liści. Czas na wypicie herbaty nie jest określony, właściwie trudno doszukać się w tej czynności cech rytuału, a mimo to niektóre wypite filiżanki zapamiętuje się bardzo dobrze. Picie herbaty jest jednym z nielicznych pretekstów do (po)święcenia odrobiny czasu – komuś, czemuś. Oto fragment opisu herbacianych kompozycji, pióra Jolanty Ciesielskiej: „Jeśli trzeba zmierzyć się z malarzami, to [Domański] też jest na to gotów – Hommage à Marcel Proust, gigantyczne panneau z tysięcy wysuszonych torebek herbacianych, wzbudzał o wiele większe zainteresowanie na Festiwalu Malarstwa w Szczecinie niż niejeden konwencjonalnie umalowany obraz”. Po raz pierwszy hommage był prezentowany w 1999 roku, w Hongkongu w Galerii „Parasite” i w kolejnych latach m.in. na Triangle Art Workshop w Nowym Jorku w roku 2002, w BWA Wrocław w 2008 oraz w Pałacu Sztuki we Lwowie w 2013.

Tomasz Domański

Tomasz Domański urodził się w 1962 roku w Giżycku. Studiował w PWSSP (dzisiejszej ASP) we Wrocławiu, w 1993 uzyskał dyplom z rzeźby w pracowni prof. Leona Podsiadłego. W 2003 roku obronił doktorat, którego tematem była rzeźba efemeryczna jako monument relatywny. Jest autorem rzeźb, instalacji, obiektów, performansów, rysunków i fotografii. Pracuje przeważnie z naturalnymi materiałami: wodą, lodem, ogniem, drewnem, słomą, popiołem, metalem, wykorzystując właściwe im procesy. Tworzy filmy i animacje jako integralne elementy wielu realizacji. W latach 1995–1996 studiował na Banaras Hindu University w Waranasi. Był pięciokrotnym stypendystą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz wielu fundacji i instytucji, m.in. dwukrotnie Pollock-Krasner z Nowego Jorku, Laurenz Foundation z Bazylei, dwukrotnie Montag Stiftung Bildende Kunst z Bonn, CEC ArtsLink z Nowego Jorku, dwukrotnie UNESCO-Aschberg z Paryża, KulturKontakt z Wiednia, Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej z Berlina, Adolpha i Esthery Gottliebów z Nowego Jorku. W 1997 roku nominowany do Paszportu „Polityki”. W tym samym roku reprezentował Polskę na IX Triennale Sztuki w New Delhi. Jego prace znajdują się w kolekcjach Dolnośląskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Muzeum Współczesnego Wrocław oraz Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku.

WYBRANE WYSTAWY INDYWIDUALNE
2023 – „Obraz nie Obraz”, Galeria Miejska we Wrocławiu
2021 – „Maszyna czasu”, Muzeum Współczesne we Wrocławiu
2020 – „Pomniki czasu/retrospektywa”, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, Muzeum Rzeźby Współczesnej
2019 – „Pomniki czasu/retrospektywa”, Centrum Nauki i Sztuki, Muzeum Przemysłu i Techniki w Wałbrzychu, Stara Kopalnia
od 2016 – cztery reliefy z roku 1997 włączone do wystawy stałej „Kolekcja sztuki polskiej II połowy XX wieku i XXI wieku”, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Pawilon Czterech Kopuł
2016 – „Sen Jakuba”, Europejska Stolica Kultury – Wrocław
2014 – „Kwadratowa kopuła”, Europejska Stolica Kultury – Umeå, Szwecja
2011 – „Wiek średni”, Centrum Sztuki WRO, Wrocław
2008 – „Recycling Program”, Galeria „Awangarda”, BWA Wrocław
2003 – „Rzeźba efemeryczna – monument relatywny”, Muzeum Architektury we Wrocławiu
1999 – „Akropolis 2000”, Muzeum Narodowe we Wrocławiu
1997 – „Ruchy leśne według Makbeta”, Muzeum Miejskie Wrocławia, Arsenał

Fotorelacja z otwarcia wystawy Tomasza Domańskiego „Kolekcjoner” – 4 kwietnia 2024, Galeria Neon ASP Wrocław.

Organizator:
Akademia Sztuk Pięknych im. E. Gepperta we Wrocławiu

Współorganizator:
Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego