Udostępnij:

Dodano:

25.10.2017 12:41

10/2017: ZAKUSY-z Tomaszem Szarotą rozmawia Magdalena Bajer

ZAKUSY

Z profesorem Tomaszem Szarotą z Instytutu Historii PAN, byłym członkiem Kolegium Programowego Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, współtwórcą jego koncepcji, jednym z najwybitniejszych znawców okresu wojny i okupacji, rozmawia Magdalena Bajer.

 

– Panie profesorze, proszę przypomnieć genezę Muzeum II Wojny Światowej…

Zanim pani odpowiem, pozwolę sobie przytoczyć słowa profesora Timothy’ego Snydera, wybitnego historyka z uniwersytetu w Yale, o muzeum: Jestem pod silnym wrażeniem tego obiektu. Nie wiem, czy zdajecie sobie sprawę, że to jest ewenement muzealny na skalę świata! Nie ma w USA, nie ma na świecie takiego muzeum II wojny światowej. Są muzea narodowe, częściowe, ale takiego całościowego nie ma! Skala tego jest fantastyczna w porównaniu z muzeami w Europie i na świecie! Podobnych ocen jest więcej, niektóre pochodzą z okresu, kiedy ich autorzy znali dopiero projekt muzeum. Teraz wracam do samego początku, tj. do genezy. Otóż, dawno temu (w listopadzie 2007) profesor Paweł Machcewicz opublikował w „Gazecie Wyborczej” artykuł pt. Muzeum zamiast zasieków. Od kilku już lat trwał wówczas spór w związku z koncepcją niemiecką autorstwa Eriki Steinbach, popieraną przez rząd w Berlinie, stworzenia centrum, a nawet muzeum wypędzonych. Żeby przerwać pasmo nieustannych kontrowersji, Machcewicz zaproponował stworzenie polskiego muzeum o szerszej formule. Nie wiem, czy od razu pomyślał o Gdańsku, choć wojna zaczęła się przecież obroną Westerplatte i choć tragicznie zginęli pracownicy poczty gdańskiej. Gdy uzyskał aprobatę premiera Tuska, gdańszczanina, utwierdził się w przekonaniu, że muzeum ma być właśnie w Gdańsku. Myślę, że trzeba tu też powiedzieć o pewnej okoliczności, jaką było powstanie z inicjatywy Lecha Kaczyńskiego Muzeum Powstania Warszawskiego, stanowiącego pewną konkurencję, natury politycznej i psychologicznej, dla inicjatywy Machcewicza.

– Konkurencję w skutkach (niezależnie od intencji) szlachetną…

Jak się okazało, tak. Jedną z pierwszych decyzji dotyczących Muzeum II Wojny Światowej było powołanie międzynarodowego Kolegium Programowego, co spowodowało, że zamiast muzeum pokazującego wkład Polaków i cierpienia Polaków czy Muzeum Westerplatte, które symbolizowałoby początek wojny, stopniowo ukształtowała się koncepcja czegoś ambitniejszego, czegoś, czego świat dotychczas nie ma. Pomyśleliśmy: Zróbmy muzeum, które będzie dotyczyło II wojny i ukazywało główne problemy wszystkich uczestniczących w niej państw i narodów. Nas stać na to, bo mamy doświadczenie dwóch okupacji, mamy wkład militarny, nie tylko w Europie, wiedzę o przebiegu wojny w Japonii, o włoskim faszyzmie, żeby wymienić tylko niektóre sprawy.

– To ogromnie przerasta pierwotny zamysł, przez co zasługuje na uznanie. Tymczasem słyszymy opinie krytyczne.

Powoli powstawała koncepcja znacznie ambitniejsza od pierwotnego pomysłu, mianowicie żeby Erice Steinbach i jej ubolewaniom nad wypędzonymi Niemcami przeciwstawić los Polaków. W tym miejscu, zanim będziemy mówić o jej istocie, muszę wyrazić podziw dla samego budynku muzeum, będącego dziełem polskich architektów, którzy wygrali międzynarodowy konkurs organizowany pod przewodnictwem Daniela Libeskinda. Fascynująca jest również scenografia opracowana przez belgijską firmę specjalistyczną. Dobór eksponatów i wykorzystanie najnowszej technologii (zainstalowano aż 200 punktów multimedialnych) dopełniają znakomity poziom całości.

Od wielu osób, które już widziały Muzeum II Wojny Światowej, słyszę podobne zachwyty, ale w mediach – prawicowych – mnożą się głosy krytyczne.

– Krytyka, a wśród krytyków jest minister kultury i dziedzictwa narodowego, profesor Piotr Gliński, polega na zarzutach, że zrobiono coś gorszego, niż oczekiwali decydenci. Głównie dlatego, że zatracono wyjątkowość losu Polaków w II wojnie światowej i to jest wielki grzech. Krytycy nie chcą pamiętać, że wszystko to, czego ich zdaniem w gdańskim muzeum „brakuje”, znajdzie się w Muzeum Historii Polski, które powstaje na terenie Warszawskiej Cytadeli i ma być gotowe na stulecie odzyskania niepodległości.

Czy zdaniem pana profesora brakuje czegoś istotnego dla zwiedzających Muzeum II Wojny Światowej – Polaków i cudzoziemców – czegoś, bez czego obraz wojny jest zdeformowany?

Większość uwag krytycznych, pretensji, że brakuje tego, tamtego, owego… okazuje się nieporozumieniem po rzetelnym obejrzeniu wystawy. Jeżeli np. publicysta Piotr Semka konstatuje, że nie ma tam nic o Dywizjonie 303, to znaczy, że nie wystarcza mu wielkie zdjęcie jednego z lotników z wyczerpującym komentarzem.(…)

Odsłuchaj treść artykułu
Array ( [post_type] => post [posts_per_page] => 8 [post_status] => publish [orderby] => Array ( [meta_value_num] => DESC [date] => DESC ) [meta_key] => sticky_post [ignore_sticky_posts] => 1 [tax_query] => Array ( [0] => Array ( [taxonomy] => category [field] => term_id [terms] => Array ( [0] => 470 ) [operator] => NOT IN ) ) [category__in] => Array ( [0] => 15 ) [category__not_in] => Array ( [0] => 470 ) )

AKTUALNOŚCI

Dodano: 13.06.2025 03:00

Festiwal Polskiego Performance (nie) Obecność w Pradze

2 edycja Festiwalu Polskiego Performance będzie miała miejsce w Pradze, w czerwcu 2025. Program tegorocznego Festiwalu skupi się na krytycznej analizie języka, zachęcając widzów do głębszej refleksji nad polityczną i społeczną odpowiedzialnością słów. pokaż więcej »

Dodano: 13.06.2025 03:00

Warsztaty florystyczne „Dzieła kwiatem malowane”

Projekt pt. „Dzieła kwiatem malowane” to cykl kilkunastu spotkań dla artystów, inspirowanych patronką roku Marią Pawlikowską- Jasnorzewską. Inicjatywa ta w oryginalny sposób łączy poezję z florystyką. pokaż więcej »

Dodano: 13.06.2025 02:45

Dni Miasta – 700 lat Dusznik-Zdroju

W dniach 27-29 czerwca zapraszamy do wspólnego świętowania 700-lecia Dusznik-Zdroju. W bogatym programie wydarzenia mnóstwo dobrej zabawy, strefa gastronomiczna, pokazy artystyczne, warsztaty i koncerty, m.in. zespołu Golden Life. pokaż więcej »

Dodano: 13.06.2025 02:30

„Taniec z Melpomeną. Szkice teatralne” Grzegorz Ćwiertniewicz

Już wkrótce w sprzedaży stacjonarnej w siedzibie OKiS oraz w księgarni internetowej znajdzie się nasza nowość wydawnicza – „Taniec z Melpomeną. Szkice teatralne” Grzegorza Ćwiertniewicza. pokaż więcej »

Dodano: 13.06.2025 02:00

Spektakl „Limba” Teatru Układ Formalny

„Limba” w reż. Piotra Ratajczaka to spektakl o współczesnych problemach w komunikacji międzyludzkiej, hejcie, egoizmie, braku empatii i społecznych podziałach. pokaż więcej »

Dodano: 13.06.2025 01:40

Premiera filmu „Pierwszy krok”

29 czerwca zapraszamy przed ekrany do TVP 3 Wrocław na premierę filmu dokumentalnego "Pierwszy krok", który przedstawia fascynujący świat hipoterapii oraz poruszające relacje młodych pacjentów z końmi. pokaż więcej »

Dodano: 13.06.2025 01:30

„Letnie Warsztaty Artystyczne – Sing, Art, Dance Gromadka”

30 czerwca ruszają „Letnie Warsztaty Artystyczne – Sing, Art, Dance Gromadka”. Dzieci uczestniczące w warsztatach będą miały możliwość rozwoju swoich talentów. pokaż więcej »

Dodano: 13.06.2025 01:00

25. Summer Guitar Festival. Krzyżowa | Jubileusz Festiwalu!

W tym roku współorganizujemy 25. edycję Summer Guitar Festival, która odbędzie się w terminie 20-27 lipca w Krzyżowej! Wśród gwiazd jubileuszowej edycji festiwalu: Joscho Stephan, Sven Jungbeck, Mateusz Kowalski i Marek Pasieczny. pokaż więcej »

Przejdź do treści