Udostępnij:

Dodano:

25.10.2017 12:41

10/2017: ZAKUSY-z Tomaszem Szarotą rozmawia Magdalena Bajer

ZAKUSY

Z profesorem Tomaszem Szarotą z Instytutu Historii PAN, byłym członkiem Kolegium Programowego Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, współtwórcą jego koncepcji, jednym z najwybitniejszych znawców okresu wojny i okupacji, rozmawia Magdalena Bajer.

 

– Panie profesorze, proszę przypomnieć genezę Muzeum II Wojny Światowej…

Zanim pani odpowiem, pozwolę sobie przytoczyć słowa profesora Timothy’ego Snydera, wybitnego historyka z uniwersytetu w Yale, o muzeum: Jestem pod silnym wrażeniem tego obiektu. Nie wiem, czy zdajecie sobie sprawę, że to jest ewenement muzealny na skalę świata! Nie ma w USA, nie ma na świecie takiego muzeum II wojny światowej. Są muzea narodowe, częściowe, ale takiego całościowego nie ma! Skala tego jest fantastyczna w porównaniu z muzeami w Europie i na świecie! Podobnych ocen jest więcej, niektóre pochodzą z okresu, kiedy ich autorzy znali dopiero projekt muzeum. Teraz wracam do samego początku, tj. do genezy. Otóż, dawno temu (w listopadzie 2007) profesor Paweł Machcewicz opublikował w „Gazecie Wyborczej” artykuł pt. Muzeum zamiast zasieków. Od kilku już lat trwał wówczas spór w związku z koncepcją niemiecką autorstwa Eriki Steinbach, popieraną przez rząd w Berlinie, stworzenia centrum, a nawet muzeum wypędzonych. Żeby przerwać pasmo nieustannych kontrowersji, Machcewicz zaproponował stworzenie polskiego muzeum o szerszej formule. Nie wiem, czy od razu pomyślał o Gdańsku, choć wojna zaczęła się przecież obroną Westerplatte i choć tragicznie zginęli pracownicy poczty gdańskiej. Gdy uzyskał aprobatę premiera Tuska, gdańszczanina, utwierdził się w przekonaniu, że muzeum ma być właśnie w Gdańsku. Myślę, że trzeba tu też powiedzieć o pewnej okoliczności, jaką było powstanie z inicjatywy Lecha Kaczyńskiego Muzeum Powstania Warszawskiego, stanowiącego pewną konkurencję, natury politycznej i psychologicznej, dla inicjatywy Machcewicza.

– Konkurencję w skutkach (niezależnie od intencji) szlachetną…

Jak się okazało, tak. Jedną z pierwszych decyzji dotyczących Muzeum II Wojny Światowej było powołanie międzynarodowego Kolegium Programowego, co spowodowało, że zamiast muzeum pokazującego wkład Polaków i cierpienia Polaków czy Muzeum Westerplatte, które symbolizowałoby początek wojny, stopniowo ukształtowała się koncepcja czegoś ambitniejszego, czegoś, czego świat dotychczas nie ma. Pomyśleliśmy: Zróbmy muzeum, które będzie dotyczyło II wojny i ukazywało główne problemy wszystkich uczestniczących w niej państw i narodów. Nas stać na to, bo mamy doświadczenie dwóch okupacji, mamy wkład militarny, nie tylko w Europie, wiedzę o przebiegu wojny w Japonii, o włoskim faszyzmie, żeby wymienić tylko niektóre sprawy.

– To ogromnie przerasta pierwotny zamysł, przez co zasługuje na uznanie. Tymczasem słyszymy opinie krytyczne.

Powoli powstawała koncepcja znacznie ambitniejsza od pierwotnego pomysłu, mianowicie żeby Erice Steinbach i jej ubolewaniom nad wypędzonymi Niemcami przeciwstawić los Polaków. W tym miejscu, zanim będziemy mówić o jej istocie, muszę wyrazić podziw dla samego budynku muzeum, będącego dziełem polskich architektów, którzy wygrali międzynarodowy konkurs organizowany pod przewodnictwem Daniela Libeskinda. Fascynująca jest również scenografia opracowana przez belgijską firmę specjalistyczną. Dobór eksponatów i wykorzystanie najnowszej technologii (zainstalowano aż 200 punktów multimedialnych) dopełniają znakomity poziom całości.

Od wielu osób, które już widziały Muzeum II Wojny Światowej, słyszę podobne zachwyty, ale w mediach – prawicowych – mnożą się głosy krytyczne.

– Krytyka, a wśród krytyków jest minister kultury i dziedzictwa narodowego, profesor Piotr Gliński, polega na zarzutach, że zrobiono coś gorszego, niż oczekiwali decydenci. Głównie dlatego, że zatracono wyjątkowość losu Polaków w II wojnie światowej i to jest wielki grzech. Krytycy nie chcą pamiętać, że wszystko to, czego ich zdaniem w gdańskim muzeum „brakuje”, znajdzie się w Muzeum Historii Polski, które powstaje na terenie Warszawskiej Cytadeli i ma być gotowe na stulecie odzyskania niepodległości.

Czy zdaniem pana profesora brakuje czegoś istotnego dla zwiedzających Muzeum II Wojny Światowej – Polaków i cudzoziemców – czegoś, bez czego obraz wojny jest zdeformowany?

Większość uwag krytycznych, pretensji, że brakuje tego, tamtego, owego… okazuje się nieporozumieniem po rzetelnym obejrzeniu wystawy. Jeżeli np. publicysta Piotr Semka konstatuje, że nie ma tam nic o Dywizjonie 303, to znaczy, że nie wystarcza mu wielkie zdjęcie jednego z lotników z wyczerpującym komentarzem.(…)

Odsłuchaj treść artykułu
Array ( [post_type] => post [posts_per_page] => 8 [post_status] => publish [orderby] => Array ( [meta_value_num] => DESC [date] => DESC ) [meta_key] => sticky_post [ignore_sticky_posts] => 1 [tax_query] => Array ( [0] => Array ( [taxonomy] => category [field] => term_id [terms] => Array ( [0] => 470 ) [operator] => NOT IN ) ) [category__in] => Array ( [0] => 15 ) [category__not_in] => Array ( [0] => 470 ) )

AKTUALNOŚCI

Dodano: 26.03.2024 13:28

Spokojnych Świąt

Niech Święta będą czasem odpoczynku, rodzinnych spotkań i refleksji, a nadchodzący czas przyniesie wiele sukcesów i spełnionych marzeń. Zdrowych, radosnych i pogodnych Świąt Wielkanocnych życzą dyrektor Igor Wójcik i zespół Ośrodka Kultury i Sztuki we Wrocławiu. pokaż więcej »

Dodano: 07.03.2024 12:15

KULTURA I SZTUKA NA WROCŁAWSKICH OSIEDLACH

Co ciekawego wydarzy się w najbliższym czasie na wrocławskich osiedlach? Jakie przedsięwzięcia realizowane będą w ramach projektu OSIEDLA KULTURY I SZTUKI 2024? Zachęcamy do zapoznania się z harmonogramem wydarzeń. pokaż więcej »

Dodano: 27.03.2024 11:57

EMISJA FILMU DOKUMENTALNEGO „KOMANDOR” na TVP 3 WROCŁAW

31 marca o godz. 18.55, na antenie TVP 3 Wrocław, odbędzie się emisja filmu dokumentalnego „Komandor" o historii Biegu Piastów oraz jego pomysłodawcy i założycielu, Julianie Gozdowskim. pokaż więcej »

Dodano: 26.03.2024 10:06

Fotorelacja ze spektaklu „FOLWARK ZWIERZĘCY”

Zapraszamy do obejrzenia fotorelacji ze spektaklu „FOLWARK ZWIERZĘCY”, który odbyły się 23 i 25 marca 2024, w Instytucie im. Jerzego Grotowskiego, Sali Teatru Laboratorium we Wrocławiu. pokaż więcej »

Dodano: 21.03.2024 14:47

FOTORELACJA Z WERNISAŻU WYSTAWY „BLACKOUT UA”

Trwa wystawa "BLACKOUT UA" w Łucku, która jest wyrazem solidarności i dialogu wspólnoty kulturalnej Zachodu z Narodem ukraińskim i która prezentuje prace ponad 50 artystów z Polski, Czech, Niemiec, Włoch i Ukrainy. pokaż więcej »

Dodano: 21.03.2024 09:00

Tomasz Domański „Kolekcjoner”

Najnowsza wystawa Tomasza Domańskiego w galerii Neon ASP Wrocław wpisuje się w cykl prezentacji, podsumowujących cztery dekady jego działalności artystycznej. Cyklowi temu towarzyszy monografia twórcy Obraz nie Obraz 1983-2023, wydana nakładem OKiS we Wrocławiu. pokaż więcej »

Dodano: 21.03.2024 08:00

Idea Społecznego Domu Kultury – Seminarium

Spotkanie na Dolnym Śląsku jest skierowane do przedstawicieli kadry kultury miast i miasteczek regionu oraz wszystkich zainteresowanych społecznościowym podejściem w pracy lokalnych instytucji kultury. Udział w seminarium jest bezpłatny. pokaż więcej »

Dodano: 21.03.2024 08:00

Marcin Harlender „O TYM, O CZYM NIE PRZECZYTACIE W KSIĄŻCE, czyli Czasami widzę to, czego nie ma”

Spotkanie i promocji najnowszej książki Marcina Harlendera w Galerii Entropia we Wrocławiu zainaugurują wystawę unikalnych materiałów filmowych z działań i performansów tego artysty. pokaż więcej »

Skip to content

Zapisz się do naszego newslettera

Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych (pokaż całość)