XX wiek należał do filmu. Zarówno w wymiarze poszukiwań artystycznych, jak i w kontekście bycia najbardziej popularną formą masowej rozrywki. Przez większą część tego stulecia film był nierozerwalnie związany z salą kinową. Aby doświadczyć siły ruchomych obrazów, widz musiał opuścić dom i udać się do specjalnie przystosowanego miejsca projekcji.

Przez lata krajobraz miast, miasteczek, a nawet wsi, kształtowały kina jednosalowe – kameralne, często rodzinne biznesy, budujące filmową tożsamość lokalnych społeczności. Były nie tylko miejscami spotkań, ale także przestrzeniami wzmacniającymi więzi społeczne i dostarczającymi niezapomnianych emocji kolejnym pokoleniom widzów.

Sposób odbioru filmu zmieniał się stopniowo – najpierw za sprawą telewizji, później rewolucji wideo i DVD, a wreszcie pod wpływem platform streamingowych. Małe kina zaczęły być wypierane przez multipleksy, a czasy, gdy niemal każda miejscowość na Dolnym Śląsku miała własne kino, odeszły w przeszłość.

Czwórka artystów – Gerard Lebik, Lech Moliński, Kamila Mróz i Jerzy Wypych – podejmie temat powojennych losów kin poprzez różne media: dźwięk, tekst, instalację i fotografię.

Gdy spojrzeć na kino jako zjawisko wykraczające poza sam ekran i opowieść, widać w nim także technologię, materię i wielozmysłowe doświadczenie. To światło rzucone przez projektor, dźwięk ukryty w ścieżce filmowej, architektura sali kinowej i fizyczność nośników, na których utrwalono ruchome obrazy. Wystawa Te Wszystkie Raje, Komety i Polonie eksploruje materialność kina, przyglądając się jego zapomnianym elementom — od analogowych technologii wyświetlania obrazu, przez archiwalne taśmy, po dźwięk i architektoniczną przestrzeń, wszystko, co nadaje mu życie.

Kamila Mróz sięga do początków technologii kinowej, przywołując rurę Crookesa — XIX-wieczny wynalazek, który pośrednio umożliwił rozwój technologii wyświetlania obrazu. Strumień elektronów, odkryty w tych pierwszych eksperymentach, doprowadził do powstania lamp katodowych, stanowiących podstawę pierwszych ekranów telewizyjnych i projektorów kinowych. Obiekt artystyczny Mróz jest wariacją na temat tego przełomowego odkrycia — przypomnieniem, że kino zaczyna się od światła i fizyki.

Lech Moliński oddaje głos samej historii — tej zapisanej w scenariuszach codzienności, w przemianach, które odcisnęły się na dolnośląskich kinach. Jego opowiadania „Raj” i „Grażyna” w fabularnej formie ukazują, jak film stopniowo wychodził z kinowych sal i wchodził do domów — najpierw przez telewizję, potem VHS, DVD, aż w końcu przez streaming. Narrację tych historii prowadzi Tomasz Orlicz, legenda wrocławskiego świata lektorskiego, którego głos towarzyszył widzom od lat 70., prowadząc ich przez kolejne epoki filmowego medium.

Jerzy Wypych bada przestrzeń kina jako archiwum pamięci. Jego fotografie dokumentują kina w regionie, koncentrując się na detalach — ścianach, siedzeniach, projekcyjnych korytarzach — w których zapisały się emocje minionych seansów. Kino nie jest tu jedynie miejscem projekcji, ale obiektem, który zachowuje pamięć.

Z kolei Gerard Lebik skupia się na śladach dźwiękowych zapisanych w filmie. W pracy inspirowanej systemem 16 mm, od lat 20. XX wieku umożliwiającym niezależnym twórcom realizację filmów, artysta sięga po zapomniane taśmy filmowe. Ich brzmieniowe warstwy — zniekształcone, przekształcone przez czas — stają się podstawą kompozycji dźwiękowej, odtwarzającej ścieżkę do filmu, który nigdy nie powstał.

Każda z tych prac przypomina, że kino to nie tylko ruchomy obraz, lecz także materia — nośniki, urządzenia, światło i dźwięk, które wspólnie tworzą filmowe doświadczenie.

Wystawa nawiązuje do książki Te wszystkie Raje, Zrywy i Jutrzenki. O małych kinach na Dolnym Śląsku autorstwa Lecha Molińskiego i Jerzego Wypycha, która ukaże się nakładem Wydawnictwa Warstwy w lipcu br.

Paweł Bąkowski

kurator

Otwarcie wystawy odbędzie się w sobotę 5.04.2025r. o godz. 18.00

fot. Jerzy Wypych

W lutym na kilka tygodni  poznańska Galeria Rodriquez zamieni się w „Sklep z planetami” – miejsce, gdzie niczego nie można kupić, ale zawsze można popatrzeć. Wystawa będzie rozwinięciem projektu „Salon zimowy” duetu kinoMANUAL,  zrealizowanego rok temu w Galerii FOTO-GEN.

Wystawa „Sklep z planetami” nawiązuje do witryn sklepowych, w których w lipcu 1969 roku można było zobaczyć transmisję z pierwszego lądowania człowieka na Księżycu w ramach misji Apollo 11. Telewizory w nich eksponowane stały się wtedy czymś więcej niż tylko produktami – oknami na świat i na wszechświat. W tym niezwykłym momencie pełniły rolę publicznego teatru technologii, umożliwiając wspólne przeżywanie historycznego wydarzenia. Dla wielu ludzi było to pierwsze zetknięcie z globalną transmisją na żywo, co wzbudzało ogromne emocje i poczucie uczestnictwa w czymś wyjątkowym.

Ekspozycję można będzie zobaczyć w dniach 14 luty-28 marca w Rodriguez Foundation przy ul. Wodnej 13/4 w Poznaniu.

StillFrame Cinema – Sklep z Planetami /audiovisual live performance/
29 marca o 19.00 z okazji zmiany czasu na letni – odbędzie się 40 minutowy LIVE – projekcje kinoMANUAL i dźwięk na żywo. Zapraszamy!

……………

Wszystko kręci się wokół planet naszego Układu Słonecznego, bo to one wyznaczają cykliczność życia. Obserwacja i eksploracja kosmosu od zawsze napędzały ludzką ciekawość i pragnienia, jednocześnie przyczyniając się do ogromnego postępu technologicznego. Technologie kosmiczne, które kiedyś były niedostępne i wydawały się zarezerwowane wyłącznie dla naukowców, dziś mają coraz większy wpływ na codzienne życie. To wszystko sprawia, że odległe planety i przestrzeń kosmiczna stają się bliskie jak nigdy wcześniej.

Wystawa „Sklep z planetami” nawiązuje do witryn sklepowych, w których w lipcu 1969 roku można było zobaczyć transmisję z pierwszego lądowania człowieka na Księżycu w ramach misji Apollo 11. Telewizory w nich eksponowane stały się wtedy czymś więcej niż tylko produktami – oknami na świat i na wszechświat. W tym niezwykłym momencie pełniły rolę publicznego teatru technologii, umożliwiając wspólne przeżywanie historycznego wydarzenia. Dla wielu ludzi było to pierwsze zetknięcie z globalną transmisją na żywo, co wzbudzało ogromne emocje i poczucie uczestnictwa w czymś wyjątkowym.

W lutym na kilka tygodni zmieniamy Galerię Rodriguez w „Sklep z planetami”. To miejsce, gdzie niczego nie można kupić, ale zawsze można popatrzeć – a marzenia, jak wiemy, nic nie kosztują. Wystawa będzie rozwinięciem pomysłu zrealizowanego rok temu we wrocławskiej Galerii FOTO-GEN. Wtedy, w środku zimy, zaprosiliśmy do rozgoszczenia się w „Salonie zimowym”, a „Sklep z planetami” to przestrzeń, która prowadzi w stronę gwiazd…

Paweł Bąkowski

Projekt dofinansowany z budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego oraz z budżetu Miasta Poznania

Ostatnie oprowadzanie z Pauliną Olszewską, kuratorką wystawy „Warstwy” Sinty Werner, podczas którego opowie w jaki sposób artystka przełożyła swoje architektoniczne inspiracje i fotografię na kolaże, instalacje i rzeźby eksponowane w galerii.

Po oprowadzaniu zapraszamy na specjalnie przygotowany set wrocławskiej dj’ki Beezee – pasjonatki turntablismu i smooth vibeu, rezydentki Pizza&Beats oraz Klubokawiarni Recepcja. Wśród licznych wydarzeń, które miała okazję poprowadzić, szczególne miejsce zajmują dla niej Red BC ONE World Final 2021, Warsaw Challenge, Catch The Flava Camp oraz Gdańsk Dźwiga Muzę. To także ona stoi za serią eventów „Wtorki R’N’Beezee” oraz „R’N’Beezee Show”. Jest współtwórczynią legendarnej serii promującej kobiecy pierwiastek w kulturze hiphopowej – Siała Baba RAP.

Więcej o wystawie : https://okis.pl/warstwy-sinta-werner/

Alternatywne zwiedzanie łączące starsze i nowsze warstwy wrocławskiej architektury z ekspozycją fotografii Sinty Werner. Dwudziestowieczne modernizmy, zanotowane na papierze i wpisane w fotorzeźby, będą punktem wyjścia do rozmów o architektonicznym wczoraj i dziś oraz do fizycznego spotkania z oryginalną strukturą dawnego Domu Panien Trzebnickich. W sobotnie popołudnie razem z Agatą Gabiś będziecie mieli okazję sprawdzić, jak działa miejsce kiedyś stworzone do mieszkania, obecnie zajęte przez sztukę wizualną. W sobotę 8 marca o godz. 13.00 zapraszamy na spacer przez dekady, widoki i światłocienie!

Agata Gabiś – wrocławianka, historyczka sztuki i architektury, adiunkt w Zakładzie Historii Kultury Materialnej w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Zajmuje się historią architektury XX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem polskiej architektury powojennej (także przemysłowej) oraz jej aspektów artystycznych, politycznych i społecznych. Autorka książki: „Całe morze budowania. Wrocławska architektura 1956-1970″.

Wydarzenie towarzyszące wystawie Sinty Werner „Warstwy”. Wstęp bezpłatny.

Na wydarzenie obowiązują zapisy pod linkiem: https://forms.gle/fHq8VqpvKfrLEqLF7

Drugi z serii wykładów prowadzonych przez Aleksandrę Szwedo o fotografii jako medium, które nie tylko dokumentuje, ale także tworzy, przekształca i wyzwala. Tym razem punktem wyjścia wykłady będzie twórczość Shirin Neshat, która jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych postaci współczesnej fotografii irańskiej. Jej fotografie, a także filmy, przedstawiają kobiety – zarówno w roli symbolu, jak i jednostki – jako nosicielki napięć między tradycją a nowoczesnością, wolnością a kontrolą, intymnością a społeczną presją. Pozostałe artystki, takie jak Newsha Tavakolian, Shadi Ghadirian, Hengameh Golestan i Malekeh Nayiny, nie tylko dokumentują życie w Iranie, ale także poruszają kluczowe kwestie społeczne, polityczne i kulturowe, z którymi mierzą się Irańczycy, w szczególności kobiety. Wykorzystują one fotografię, by ukazać napięcia między opresją a oporem, a także by podjąć refleksję nad rolą sztuki w inspirowaniu zmian społecznych. Będziemy rozmawiać o tym, jak fotografia może pełnić funkcję nie tylko dokumentacyjną, ale i aktywistyczną, tworząc nowe narracje na temat tożsamości, wolności i równości.