InterchanGE 2022 w Batumi
W dniach 3-5 czerwca Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu uczestniczył w kolejnej edycji Międzynarodowego Festiwalu Fotografii InterchanGE w Batumi (Gruzja). W tym roku tematem przewodnim Festiwalu była wojna w Ukrainie, stąd szeroka reprezentacja artystów ukraińskich. Polskim akcentem była wystawa „Daleko idące konsekwencje”, do której zaproszeni zostali Alicja Kielan, Ala Savashevich oraz Józef Robakowski. W trzech wybranych projektach artystycznych ukazano „daleko idące konsekwencje” systemu totalitarnego, następstwa rosyjskiej agresji, propagandy i wojennej doktryny.
Prace Alicji Kielan są najnowsze w prezentowanym zestawie i stanowią doskonały przykład fotografii dokumentalnej, która znacznie wykracza poza formę zwyczajnej dokumentacji z placu budowy. W przeciwieństwie do niej jest poruszającym zapisem przekształcania przestrzeni handlowej w tymczasowe mieszkania dla ukraińskich migrantów i migrantek wojennych. Dodatkowym kontekstem dla zdjęć Kielan jest historia samego budynku, który kilkakrotnie zmieniał swoje przeznaczenie. Został otwarty na początku XX wieku jako dom towarowy, a następnie po Nocy Kryształowej w Breslau zaczął pełnić funkcję biurowca. Po II wojnie światowej i przyłączeniu miasta do Polski przekształcono go w bank. Kolejna wojna, tym razem w Ukrainie, przyniosła dalsze przemiany. Właśnie stał się miejscem do mieszkania — domem po raz pierwszy w swojej 100-letniej historii.
Praca Ali Savashevich „Poza. Pozycja. Sposób” nawiązuje z kolei do sowieckiej okupacji. W przewrotny sposób opowiada o dyscyplinie, bólu i cierpieniu. Medium i rodzaj wypaczonego przedmiotu stanowią tutaj stworzone przez artystkę buty na obcasie z radziecką czerwoną gwiazdą. Nie są one już obuwiem podkreślającym kobiecość, a gwiazda nie jest symbolem rewolucji, ale stają się narzędziem tortur. Pokolenie, do którego należy Savashevich, nie miało bezpośredniego kontaktu z komunistycznym systemem i władzą. Jednak nawet dzisiaj, 30 lat po rozpadzie ZSRR, obywatele Europy Wschodniej są często oceniani przez pryzmat totalitarnej przeszłości ich kraju, muszą zmagać się ze stereotypami związanymi z ich ojczyzną. Artystka mierzy się więc z ciężarem sowieckiego dziedzictwa i jego historią, które mają dla niej również osobisty wymiar.
Dopełniające zestaw prace wideo Józefa Robakowskiego to zapis z ekranu domowego telewizora — voyurystyczny gest i spektakl sam w sobie. Podjęte przed laty działanie zamkniętego w mieszkaniu artysty w kontekście obecnych wydarzeń odnosi się również do współczesnej formy rosyjskiego totalitaryzmu, który zmusza wiele swoich ofiar do ukrywania się i pozostawania w zamknięciu. Nagranie wideo z pogrzebu pierwszego sekretarza i z sowieckiej parady wojskowej obnaża megalomanię i wynaturzoną formę propagandy. Telewizor bywa oknem na świat, ale zainfekowany propagandą jest narzędziem opresji i manipulacji – tak samo dzisiaj, jak przed laty.
„Daleko idące konsekwencje”
W trzech wybranych projektach artystycznych ukazane są „daleko idące konsekwencje” systemu totalitarnego, następstwa rosyjskiej agresji, propagandy i wojennej doktryny. Prace Alicji Kielan są najnowsza w prezentowanym zestawie i stanowią doskonały przykład fotografii dokumentalnej, która znacznie wykracza poza formę zwyczajnej dokumentacji z placu budowy. W przeciwieństwie do niej jest poruszającym zapisem przekształcania przestrzeni handlowej w tymczasowe mieszkania dla ukraińskich migrantów i migrantek wojennych. Dodatkowym kontekstem dla zdjęć Kielan jest historia samego budynku, który kilkakrotnie zmieniał swoje przeznaczenie. Został otwarty na początku XX wieku jako dom towarowy, a następnie po Nocy Kryształowej w Breslau zaczął pełnić funkcję biurowca. Po II wojnie światowej i przyłączeniu miasta do Polski przekształcono go w bank. Kolejna wojna, tym razem w Ukrainie, przyniosła dalsze przemiany. Właśnie stał się miejscem do mieszkania — domem po raz pierwszy w swojej 100-letniej historii. Praca Ali Savasevich „Poza. Pozycja. Sposób” nawiązuje z kolei do sowieckiej okupacji. W przewrotny sposób opowiada o dyscyplinie, bólu i cierpieniu. Medium i rodzaj wypaczonego przedmiotu stanowią tutaj stworzone przez artystkę buty na obcasie z radziecką czerwoną gwiazdą. Nie są one już obuwiem podkreślającym kobiecość, a gwiazda nie jest symbolem rewolucji, ale stają się narzędziem tortur. Pokolenie, do którego należy Savasevicah, nie miało bezpośredniego kontaktu z komunistycznym systemem i władzą. Jednak nawet dzisiaj, 30 lat po rozpadzie ZSRR, obywatele Europy Wschodniej są często oceniani przez pryzmat totalitarnej przeszłości ich kraju, muszą zmagać się ze stereotypami związanymi z ich ojczyzną. Artysta mierzy się więc z ciężarem sowieckiego dziedzictwa i jego historią, które mają dla niej również osobisty wymiar. Dopełniające zestaw prace wideo Józefa Robakowskiego to zapis z ekranu domowego telewizora — voyiurystyczny gest i spektakl sam w sobie. Podjęte przed laty działanie zamkniętego w mieszkaniu artysta w kontekście obecnych wydarzeń odnosi się również do współczesnej formy rosyjskiego totalitaryzmu, który zmusza wiele swoich ofiar do ukrywania się i pozostawania w zamknięciu. Nagranie wideo z pogrzebu pierwszego sekretarza i z sowieckiej parady wojskowej obnaża megalomanię i wynaturzoną formę propagandy. Telewizor bywa oknem na świat, ale zainfekowany propagandą jest narzędziem opresji i manipulacji – tak samo dzisiaj, jak przed laty.
Kurator: Paweł Bąkowski
