Jeż w rękawie, czyli bestia w trzebnickiej samotni św. Jadwigi

Wielki klejnot ziemi śląskiej” – tak w XVI stuleciu napisał o św. Jadwidze, księżnej Śląska (zm. 1243), historiograf Joachim Cureus, notabene zwolennik reformacji. Już wówczas więc, w dobie rozmaitych podziałów społecznych i religijnych, postać hrabianki z domu Andechs poślubionej w 1190 r. przez Henryka Brodatego, a od 1202 r. wspólnie z nim władającej w kraju nad Odrą, okazywała się znakiem wspólnoty spajającej region. Stanowiła jednak także, już od czasów kanonizacji w 1267 r., patronkę Polaków, Niemców oraz innych sąsiednich nacji, stając się szczególnym drogowskazem na drodze pojednania polsko-niemieckiego po II wojnie światowej. W planowanym opracowaniu nie może oczywiście braknąć tych treści, niemniej wpisane zostaną one w kontekst narracji roztaczającej przed Czytelnikiem fascynujący świat dawnej kultury. Tytułowy „jeż w rękawie” to bohater jednej z rozlicznych opowieści o życiu św. Jadwigi krążących w środowisku pielęgnującym pamięć o niej już w XIII w.

Odkrycie tego zwierzątka, które jedna z mniszek nosiła w rękawie, spotkało się z potępieniem księżnej przebywającej wówczas w cysterskim klasztorze w Trzebnicy. Motyw tej raczej zaskakującej dziś niechęci do skądinąd sympatycznego żywego stworzenia stanowi znakomity punkt wyjścia do ukazania specyfiki postrzegania zwierząt w średniowieczu w wymiarze symboliki, ale także w kontekście samego „mikrokosmosu”, jakim był ówczesny klasztor, zwłaszcza w wydaniu cystersów. Scenka z jadwiżańskiej legendy stanie się więc pretekstem do wprowadzenia Czytelnika w świat dawnej kultury i życia społecznego u progu formowania się Śląska jako krainy historycznej. Z jednej strony przykuje uwagę specyfika mniszych ośrodków, takich jak Trzebnica czy Lubiąż, w środowisku społeczeństw dopiero włączających się na skalę ich ogółu we współtworzenie kulturowo-religijnej i gospodarczej jedności Europy, z drugiej zaś rola wybitnej władczyni i jej rodziny jako mecenasów oraz promotorów rozwoju cywilizacyjnego podległego im kraju. Nie brak też miejsca na refleksję nad urokiem jadwiżańskiej legendy, jej atrakcyjnością dla potomnych na przestrzeni stuleci.

Autor: Stanisław Rosik

Redakcja: Joanna Rosik

Recenzent: Mateusz Goliński

Redaktor serii: Stanisław Rosik

Projekt graficzny: Adam Kolenda

Wydawcy: Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego, Wydawnictwo CHRONICON

Druk: I-BIS Wrocław

ISBN (OKiS) 978-83-65892-89-8

ISBN (CHRONICON) 978-83-960840-8-8

Format: 15 x 15 cm | liczba stron: 66| oprawa: miękka

Język: polski

Cena: 15 zł + koszt wysyłki

Dostępna w sprzedaży

Książkę można zamówić pisząc na adres: wydawnictwa@okis.pl

Publikacja dofinansowana z budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego

Odsłuchaj treść artykułu

AKTUALNOŚCI

Dodano: 07.11.2025 13:16

10.11.2025 OKiS nieczynny

Informujemy, że w dniu 10 listopada 2025 Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu jest nieczynny. pokaż więcej »

Dodano: 04.11.2025 14:52

MIESIĘCZNIK „ODRA” 11/2025

Nowy numer już w sprzedaży, a w nim m.in.: MOCZAR WIECZNIE ŻYWY Z Pawłem Machcewiczem rozmawia Piotr Gajdziński, Marek Orzechowski: KLĄTWA DOBRYCH UCZYNKÓW, Wojciech Łuczak: CZEKAJĄC NA EFEKT KATHARSIS, Krzysztof Mączkowski: CZY (I JAK) KOWALSKI MOŻE OCALIĆ PLANETĘ? pokaż więcej »

Dodano: 01.11.2025 10:15

„Dimensionlessness of Glass. Dolnośląskie Warsztaty
i Sympozjum Szkła Artystycznego i Designu”

Zapraszamy na trzecią odsłonę tegorocznego e-Glass Festival „Dimensionlessness of glass”, która odbędzie się 6-7 i 10-12 listopada w w Hucie Szkła Martin Stefanek w Desnej. W ramach wydarzenia odbędą się bezpłatne pokazy artystów: Mariusza Łabińskiego i Igora Wójcika. pokaż więcej »

Dodano: 01.11.2025 10:10

80-lecie Harcerstwa na Dolnym Śląsku

Obchody Roku Harcerstwa Dolnośląskiego będą okazją do przypomnienia 80-letniego dorobku harcerstwa poprzez prezentację wybitnych postaci z i aktualnej działalności organizacji na terenie województwa. Zapraszamy 4 listopada do Wrocławia na Kongres 80 lecia Harcerstwa na Dolnym Śląsku oraz 7 listopada do Głogowa na Galę 80-lecia Hufca ZHP Głogów im. Dzieci Głogowskich. pokaż więcej »

Dodano: 01.11.2025 10:10

Jesienne pokazy spektaklu „Lobster” we Wrocławiu

7 i 8 listopada w Instytucie im. Jerzego Grotowskiego odbędą się pokazy spektaklu „Lobster", który powstał w ramach współpracy pisarki Agnieszki Wolny-Hamkało oraz reżyserki Katarzyny Baranieckiej i opowiada historię kobiety dotkniętej chorobą terminalną. pokaż więcej »

Dodano: 01.11.2025 10:00

Udostępnij:

Dodano: