Jeż w rękawie, czyli bestia w trzebnickiej samotni św. Jadwigi
Wielki klejnot ziemi śląskiej” – tak w XVI stuleciu napisał o św. Jadwidze, księżnej Śląska (zm. 1243), historiograf Joachim Cureus, notabene zwolennik reformacji. Już wówczas więc, w dobie rozmaitych podziałów społecznych i religijnych, postać hrabianki z domu Andechs poślubionej w 1190 r. przez Henryka Brodatego, a od 1202 r. wspólnie z nim władającej w kraju nad Odrą, okazywała się znakiem wspólnoty spajającej region. Stanowiła jednak także, już od czasów kanonizacji w 1267 r., patronkę Polaków, Niemców oraz innych sąsiednich nacji, stając się szczególnym drogowskazem na drodze pojednania polsko-niemieckiego po II wojnie światowej. W planowanym opracowaniu nie może oczywiście braknąć tych treści, niemniej wpisane zostaną one w kontekst narracji roztaczającej przed Czytelnikiem fascynujący świat dawnej kultury. Tytułowy „jeż w rękawie” to bohater jednej z rozlicznych opowieści o życiu św. Jadwigi krążących w środowisku pielęgnującym pamięć o niej już w XIII w.
Odkrycie tego zwierzątka, które jedna z mniszek nosiła w rękawie, spotkało się z potępieniem księżnej przebywającej wówczas w cysterskim klasztorze w Trzebnicy. Motyw tej raczej zaskakującej dziś niechęci do skądinąd sympatycznego żywego stworzenia stanowi znakomity punkt wyjścia do ukazania specyfiki postrzegania zwierząt w średniowieczu w wymiarze symboliki, ale także w kontekście samego „mikrokosmosu”, jakim był ówczesny klasztor, zwłaszcza w wydaniu cystersów. Scenka z jadwiżańskiej legendy stanie się więc pretekstem do wprowadzenia Czytelnika w świat dawnej kultury i życia społecznego u progu formowania się Śląska jako krainy historycznej. Z jednej strony przykuje uwagę specyfika mniszych ośrodków, takich jak Trzebnica czy Lubiąż, w środowisku społeczeństw dopiero włączających się na skalę ich ogółu we współtworzenie kulturowo-religijnej i gospodarczej jedności Europy, z drugiej zaś rola wybitnej władczyni i jej rodziny jako mecenasów oraz promotorów rozwoju cywilizacyjnego podległego im kraju. Nie brak też miejsca na refleksję nad urokiem jadwiżańskiej legendy, jej atrakcyjnością dla potomnych na przestrzeni stuleci.
Autor: Stanisław Rosik
Redakcja: Joanna Rosik
Recenzent: Mateusz Goliński
Redaktor serii: Stanisław Rosik
Projekt graficzny: Adam Kolenda
Wydawcy: Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego, Wydawnictwo CHRONICON
Druk: I-BIS Wrocław
ISBN (OKiS) 978-83-65892-89-8
ISBN (CHRONICON) 978-83-960840-8-8
Format: 15 x 15 cm | liczba stron: 66| oprawa: miękka
Język: polski
Cena: 15 zł + koszt wysyłki
Dostępna w sprzedaży
Książkę można zamówić pisząc na adres: wydawnictwa@okis.pl
Publikacja dofinansowana z budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego
Odsłuchaj treść artykułuAKTUALNOŚCI
Dodano: 23.12.2025 14:20
WESOŁYCH ŚWIĄT
Niech Święta będą czasem spokoju, rodzinnych spotkań i radości, a nadchodzący rok przyniesie wiele sukcesów, spełnionych marzeń i planów. Zdrowych i pogodnych Świąt Bożego Narodzenia oraz wszelkiej pomyślności w 2026 roku życzą dyrektor Igor Wójcik i zespół Ośrodka Kultury i Sztuki we Wrocławiu pokaż więcej »
Dodano: 20.12.2025 12:38
PREMIERA „AS I JUNIOR”
Zapraszamy na premierę nowego filmu dokumentalnego „As i Junior”, która odbędzie się 25 grudnia 2025 r. o godz. 16:50 na antenie TVP3 Wrocław. Bohaterem filmu jest mieszkająca w Mysłakowicach koło Karpacza rodzina pani Katarzyny, która samotnie wychowuje trójkę dzieci w spektrum autyzmu. U trzynastoletniego Oktawiana zdiagnozowano zespół Aspergera, u dziesięcioletnich bliźniaczek – Julki i Mai […] pokaż więcej »
Dodano: 18.12.2025 10:29
Rozmowa z Henrykiem Koczanem w TVP3 Wrocław
Zachęcamy do obejrzenia rozmowy w TVP 3 Wrocław z Henrykiem Koczanem - zastępcą dyrektora OKiS we Wrocławiu - o wieloletniej współpracy mediów i kultury w regionie oraz wspólnych projektach promujących nasz region, jego kulturę, sztukę i historię. pokaż więcej »
Dodano: 15.12.2025 01:00
Instalacja teatralna pn.: „Pod Lodem“
„Pod Lodem" podejmuje temat alienacji i dehumanizacji we współczesnym, kapitalistycznym społeczeństwie. Utwór pokazuje, jak systemy biurokratyczne i ekonomiczne, narzucające sztywne ramy i bezlitosną logikę, oddzielają ludzi od ich emocji i indywidualności. pokaż więcej »
Dodano: 15.12.2025 01:00
Idźcie z tym co macie – Grażyna Łobaszewska
Najpiękniejsze polskie kolędy w wykonaniu jednej z najbardziej cenionych polskich wokalistek, Grażyny Łobaszewskiej, już 27 grudnia w Karpaczu. pokaż więcej »
Dodano: 15.12.2025 00:30
KONCERT ŚWIĄTECZNY I PODSUMOWANIE ROKU W SOUND EXPERIENCE
Zapraszamy na niezwykły koncert podsumowujący ostatni rok współpracy OKiS we Wrocławiu z ekipą Sound Experience. Na muzycznej scenie pojawi się Piotr Damasiewicz z kolektywem L.A.S. Listening and Sounding oraz gośćmi. pokaż więcej »
Dodano: 15.12.2025 00:10
Fotorelacja z premiery spektaklu „Amatorki” Teatru Kombinat
Fotorelacja z premiery spektaklu „Amatorki” w reżyserii Katarzyny Baranieckiej, która odbyła się 12 grudnia 2025 we Wrocławskim Teatrze Współczesnym na Scenie na Strychu. pokaż więcej »
Dodano: 12.12.2025 00:00
„W cieniu. Śladami Bronisława Piłsudskiego”
Interdyscyplinarny projekt artystyczno-badawczy twórców i twórczyń z Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu, łączący sztukę współczesną z antropologią. Punktem wyjścia są pionierskie badania Bronisława Piłsudskiego nad Ajnami i społecznościami Północno-Wschodniej Azji. pokaż więcej »