Otwarty Uniwersytet Poszukiwań. Teatr pod kuratelą? Teatr Jerzego Grotowskiego w aktach Służby Bezpieczeństwa
Otwarty Uniwersytet Poszukiwań
Otwarty Uniwersytet Poszukiwań (OUP) to program regularnych spotkań o charakterze wykładów i warsztatów odbywających się w Instytucie im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu, adresowanych do wszystkich zainteresowanych poruszaną w ich trakcie tematyką, a w sposób szczególny do studentów uczelni wyższych Wrocławia i innych polskich ośrodków akademickich.
Znajomość działalności SB wobec środowiska teatru Jerzego Grotowskiego w Opolu, a następnie we Wrocławiu jest znikoma. W kręgu zainteresowań SB pozostawali przede wszystkim przyjeżdżający do Teatru cudzoziemcy z Europy Zachodniej. Interesujące wydaje się prześledzenie tych nielicznych dokumentów zachowanych w archiwach, by spróbować opisać działalność teatru Grotowskiego jako instytucji. Historyk teatru, badając zwłaszcza czasy opolskie, staje przed nie lada wyzwaniem, natrafiając na wzajemnie się wykluczające fakty, a także mierząc się ze stworzoną przez Grotowskiego i Flaszena legendą. Z wypowiedzi Flaszena, Grotowskiego oraz prac Zbigniewa Osińskiego wynika, że teatr ten był przez władze szykanowany. Przeczą temu relacje aktorów i innych osób związanych w tym czasie z Grotowskim i jego zespołem. Dokumenty tej tezy też nie potwierdzają. Raczej dowodzą silnej pozycji Grotowskiego w polskim życiu teatralnym i politycznym. Czy jednak nie było to typowe zakłamanie PRL-owskiej władzy?
Opowieść o działalności teatru w PRL to nie epos rycerski. Był to czas kompromisów, lekcję tę Grotowski wyniósł z Października ‘56: „W innym okresie życia, w latach, nazwijmy, okresu październikowego i popaździernikowego, chciałem być świątkiem politycznym i bardzo pryncypialnym w gruncie rzeczy. A do tego stopnia fascynowało mnie coś w Gandhim, że bardzo pragnąłem nim być. Przekonałem się, że jest to nie tylko nieprawdopodobne na skutek okoliczności obiektywnych, ale i nieprzylegliwe do mojej natury, która – choć zdolna do fair play, nie jest zdolna do całkowitego i generalnego zakładania, że wszyscy mają dobre intencje”. („Rozmowa z Grotowskim” [rozmawiał Andrzej Bonarski])
dr Agnieszka Wójtowicz – absolwentka krakowskiej teatrologii, historyk teatru, adiunkt w Instytucie Językoznawstwa Uniwersytetu Opolskiego. Autorka monografii „Od «Orfeusza» do «Studium o Hamlecie». Teatr 13 Rzędów w Opolu (1959–1964)” (Wrocław 2005) oraz „Grotowski. Bedeker opolski” (Opole 2019). Jej zainteresowania badawcze skupiają się wokół historii teatru polskiego w XX wieku (działalność teatralna Jerzego Grotowskiego oraz życie teatralne w Wilnie w dwudziestoleciu międzywojennym). Autorka ponad stu artykułów. Publikowała między innymi w „Notatniku Teatralnym”, „Didaskaliach”, „Teatrze” oraz „Pamiętniku Teatralnym”. Współautorka (wraz z Teresą Kudybą) filmu dokumentalnego o Jerzym Grotowskim „Gra z pamięcią. Jerzy Grotowski w Opolu”. Selekcjonerka Konkursu na Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Polskiej „Klasyka Żywa” (sezony 2019 i 2020), stypendystka MKiDN (stypendium twórcze w kategorii „Teatr” w 2017 roku).
Organizator:
Instytut im. Jerzego Grotowskiego
Współorganizacja:
Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego
Projekt współfinansowany z Budżetu Województwa Dolnośląskiego
Odsłuchaj treść artykułuAKTUALNOŚCI
Dodano: 23.12.2025 14:20
WESOŁYCH ŚWIĄT
Niech Święta będą czasem spokoju, rodzinnych spotkań i radości, a nadchodzący rok przyniesie wiele sukcesów, spełnionych marzeń i planów. Zdrowych i pogodnych Świąt Bożego Narodzenia oraz wszelkiej pomyślności w 2026 roku życzą dyrektor Igor Wójcik i zespół Ośrodka Kultury i Sztuki we Wrocławiu pokaż więcej »
Dodano: 30.12.2025 11:34
Boże Narodzenie we Wrocławiu – Przemysław Wojcieszek
Boże Narodzenie we Wrocławiu to poruszająca, pełna czułej obserwacji opowieść o jednej świątecznej nocy z życia Vitalika – taksówkarza i imigranta z Ukrainy. Wyruszając w kurs po zimowym Wrocławiu, spotyka ludzi niosących swoje skrywane dramaty: samotność, żal, przemoc i tęsknotę za bliskością. Każdy pasażer wnosi do jego świata cząstkę prawdy o mieście, w którym piękno […] pokaż więcej »
Dodano: 29.12.2025 14:56
Zakrzowskie Wieczory Muzyczne – Koncert inauguracyjny
Występem Martina Filipiaka i Andrzeja Chorosińskiego, rozpoczynamy cykl koncertowy Zakrzowskie Wieczory Muzyczne 2026. Zapraszamy w niedzielę, 11 stycznia na wrocławski Zakrzów. pokaż więcej »
Dodano: 27.12.2025 00:00
SzymS prod Spinache ”Drogi, ścieżki, wybory”
Utwór SzymS prod Spinache „Drogi, ścieżki, wybory” to singiel wrocławskich artystów, który powstał we współpracy z OKiS we Wrocławiu. Zachęcamy do obejrzenia teledysku na kanale YouTube. pokaż więcej »
Dodano: 15.12.2025 00:10
Fotorelacja z premiery spektaklu „Amatorki” Teatru Kombinat
Fotorelacja z premiery spektaklu „Amatorki” w reżyserii Katarzyny Baranieckiej, która odbyła się 12 grudnia 2025 we Wrocławskim Teatrze Współczesnym na Scenie na Strychu. pokaż więcej »
Dodano: 12.12.2025 00:00
„W cieniu. Śladami Bronisława Piłsudskiego”
Interdyscyplinarny projekt artystyczno-badawczy twórców i twórczyń z Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu, łączący sztukę współczesną z antropologią. Punktem wyjścia są pionierskie badania Bronisława Piłsudskiego nad Ajnami i społecznościami Północno-Wschodniej Azji. pokaż więcej »
Dodano: 21.11.2025 00:00
Zbigniew Horbowy. Szkło i kolor
Zapraszamy na wystawę jednego z najwybitniejszych polskich artystów szkła – Zbigniewa Horbowego. Ekspozycja trwa do 2 stycznia 2026 r. w Slovenské sklárske múzeum RONA GALLERY (Lednické Rovne, Słowacja), będącym ważnym punktem na europejskiej mapie szkła artystycznego. pokaż więcej »
Dodano: 01.07.2025 00:00
REMONT W GALERII FOTO-GEN
Tymczasowo zawieszamy działalność w Galerii FOTO-GEN. W najbliższym czasie przejdzie ona modernizację uwzględniającą ogólny stan techniczny, warunki ekspozycyjne, podniesienie standardów zwiedzania oraz dostępność przestrzeni dla osób ze szczególnymi potrzebami. pokaż więcej »