Places for Deliberation. Barbara Kozłowska

urodziłam się w polsce wystawiałam dużo i zawsze tam gdzie nie chciałam wystawiać tam gdzie chciałabym wystawiać nigdy nie wystawiałam wyjeżdżałam podróżowałam występowałam wyjeżdżałam tam gdzie chciałam wyjechać z ważnych artystycznych powodów podróżowałam wszystkimi dostępnymi środkami lokomocji jak najdalej występowałam na plażach w galeriach i na video budowałam przenosiłam powtarzałam coś tam budowałam modele teoretyczne pojęć jakichś tam przenosiłam linię graniczną na księżyc i gdzieś tam powtarzałam zawsze te same banalne zdania o sztuce i rzeczywistości albo zawsze tę samą banalną prawdę o sztuce pisałam oczywistości o czymś tam brałam udział w wystawach w polsce rumunii wielkiej brytanii włoszech jugosławii podróżowałam na syberię do wielkiej brytanii na maltę do włoch jugosławii francji

To głos Barbary Kozłowskiej (1940-2008) o niej samej. W takiej właśnie formie jako swego rodzaju tekst-obiekt, autobiogram często towarzyszył jej wystawom. Mówi o sprawach dla artystki najważniejszych: ruchu, podróży, przestrzeni i jej swobodnemu przemierzaniu.

Barbara Kozłowska była jedną z prekursorek sztuki performance w Polsce, uczestniczką wrocławskiej sceny awangardowej, którą można uznać za jedno z najbardziej żywych i progresywnych miejsc na mapie regionu w tamtym okresie. Choć ukończyła Wydział Ceramiki (w pracowni malarstwa architektonicznego), szybko porzuciła tradycyjne media i skoncentrowała się na działaniach efemerycznych.

Kozłowska urodziła się w Tarnobrzegu, gdzie jej rodzina znalazła się w wyniku przymusowego przesiedlenia po rozpoczęciu się II wojny światowej. Wojna brutalnie naznaczyła życie Kozłowskiej – w 1940 r. zginął w obozie koncentracyjnym w Dachau jej ojciec, do obozu trafił także jeden z jej braci, zaangażowany w działalność opozycyjną. Artystka miała zawsze w pamięci trudny początek życia i późniejsze powojenne lata, miała także świadomość wpływu wielkiej, okrutnej polityki na życie jednostki. Buntowała się przeciwko życiu w totalitarnym kraju, który ograniczał jej możliwość swobodnego podróżowania i decydowania o sobie. Podróż, którą Kozłowska utożsamiała z wolnością, stała się osią jej twórczości, działaniem konceptualnym, które przełożyło się na realizowaną przez wiele lat pracę Linia graniczna. Kozłowska od 1967 r. wyznaczała punkty na kuli ziemskiej, kreśląc linię, która w jej zamierzeniu, miała biec przez kulę ziemską do księżyca. Robiła to, pokonując formalne i polityczne trudności i odwiedzając różne miejsca, po to, by na plażach świata usypywać z piasku lub układać z kamieni stożki lub po prostu zdokumentować swoją obecność. Bogaty materiał z tych podróży: zdjęcia, mapy, ale także np. bilety kolejowe lub lotnicze, notatki robione na restauracyjnych serwetkach, włączała jako część tej pracy. Miała szczególne, świadome podejście do dokumentacji działań artystycznych, traktując ją jako pełnoprawny element pracy. Odzwierciedleniem tej sytuacji jest jej bogate archiwum, zawierające także liczne wersje jej biogramów, które również można uznać za rodzaj artystycznego działania. Pisanie własnych wersji swojego życiorysu można uznać za gest emancypacyjny. Takich nie brakowało w twórczości Kozłowskiej, artystki określającej swoje miejsce i zaznaczającej swoją odrębność poprzez działania performatywne. Tak było w przypadku pracy „Arytmia” (1980), w której, poprzez wskazywanie poszczególnych części ciała, artystka określała swoją tożsamość płciową, czy w przypadku pracy „Punkt widzenia” (1978), performansu wykonanego z udziałem kamer wideo, w ramach którego Kozłowska oznaczyła swoją obecność w przestrzeni. Gest ten może być oczywiście odczytywany symbolicznie jako metafora odnajdywania własnego miejsca w polu polskiej sztuki, zdominowanego przez artystów mężczyzn.

Choć Kozłowska stanowczo odżegnywała się od feminizmu, jej prace są dziś jednymi z bardziej wyrazistych kobiecych i jednocześnie uniwersalnych gestów w polskiej sztuce, które dziś mogą być odczytane na nowo.

Wystawa „Places for Deliberation” Barbary Kozłowskiej jest pierwszą prezentacją tej artystki w Słowenii. Prezentowane są na niej wybrane najważniejsze prace artystki z jej prywatnego archiwum przechowywanego nadal we Wrocławiu.

Fotorelacja z otwarcia wystawy „Places for Deliberation” Barbary Kozłowskiej