Śląskie języków pomieszanie
Burzliwe dzieje Śląska niosły ze sobą przemiany etniczne – w ciągu minionych dwóch tysięcy lat po Chrystusie zamieszkiwały ten region plemiona germańskie, które w wyniku tzw. wędrówek ludów zostały zastąpione przez Słowian. Kiedy w końcu X stulecia Śląsk wchodził w skład państwa Mieszka I, jego mieszkańcy używali polszczyzny, która bardzo przypominała inne języki zachodniosłowiańskie, zwłaszcza język południowych sąsiadów – Czechów. Wtedy też wraz z Kościołem i jego ludźmi pojawiła się łacina. Miała ona nie tylko wymiar sakralny, lecz również nabrała charakteru pragmatycznego, stając się niebawem językiem administracji oraz elit politycznych i intelektualnych. Począwszy od przełomu XII/XIII w., na Śląsku pojawili się osadnicy z Zachodu. Byli to Walonowie i Flamandowie, a przede wszystkim koloniści z różnych krajów niemieckich. Z czasem to oni zdominowali dawną ludność słowiańską i to głównie ich język rozbrzmiewał w późnym średniowieczu i w czasach nowożytnych w miastach i na coraz rozleglejszych wiejskich obszarach Śląska.
Procesy te ukazano z odwołaniem do średniowiecznych i nowożytnych pomników piśmiennictwa. Mimo rozlicznych kataklizmów dziejowych przetrwały na Śląsku liczne zabytki łacińskiej kultury pisma z epoki średniowiecza, w tym atrakcyjnie iluminowane rękopisy liturgiczne i dokumenty książęce. Zachowały się też znakomite dowody ukazujące, jak to właśnie na Śląsku polszczyzna stawała się językiem pisma. To tutaj powstała Księga Henrykowska z najstarszym zapisanym zdaniem w języku polskim, tutaj przetłumaczono Psałterz (znany jako floriański) czy drukowano najstarsze teksty polskie. Zarazem tutaj powstawały znakomite utwory niemieckie, począwszy od wierszy miłosnych układanych przez księcia Henryka IV Prawego w końcu XIII w., poprzez twórczość Martina Opitza (zm. 1639), po XVII- i XVIII-wiecznych przedstawicieli dwóch śląskich Szkół Poetyckich, dzięki którym barokowy Wrocław był postrzegany jako europejska metropolia duchowa.
Autor: Wojciech Mrozowicz
Redakcja: Joanna Rosik
Recenzent: Mateusz Goliński
Redaktor serii: Stanisław Rosik
Projekt graficzny: Adam Kolenda
Wydawcy: Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego, Wydawnictwo CHRONICON
Druk: I-BIS Wrocław
ISBN (OKiS) 978-83-65892-90-4
ISBN (CHRONICON) 978-83-960840-9-5
Format: 15 x 15 cm | liczba stron: 66| oprawa: miękka
Język: polski
Cena: 15 zł + koszt wysyłki
Dostępna w sprzedaży
Książkę można zamówić pisząc na adres: wydawnictwa@okis.pl
Publikacja dofinansowana z budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego
Odsłuchaj treść artykułuAKTUALNOŚCI
Dodano: 01.12.2025 11:26
MIESIĘCZNIK „ODRA” 12/2025
Najnowszy numer miesięcznika "ODRA" już w sprzedaży stacjonarnej oraz do poczytania online! pokaż więcej »
Dodano: 09.12.2025 00:30
OPIEKUNOWIE (NIE)PAMIĘCI | Wrocławska premiera filmu
We wtorek, 9 grudnia o godz. 18:00 w OP ENHEIM odbędzie się wrocławska premiera filmu „Opiekunowie (nie)pamięci” oraz rozmowa z organizatorami i uczestnikami projektu. Film jest z napisami w języku polskim i niemieckim. pokaż więcej »
Dodano: 24.11.2025 04:40
SEANS kinoMANUAL w Pradze
10 grudnia zapraszamy do Alfred ve dvoře w Pradze na wyjątkowy eksperymentalny wieczór z kinoMANUAL. W programie projekcje, które powstają przez wprawianie w ruch pojedynczych stop-klatek, światło w ruchu, czyli kino w swojej pierwotnej postaci. pokaż więcej »
Dodano: 24.11.2025 04:30
POKAZ FILMU „Kiedy młodość mówiła głośno: strajki studenckie ’88–’89 we Wrocławiu”
Zapraszamy na pokaz filmu dokumentalnego o strajkach studenckich we Wrocławiu w latach 1988–1989 i jest koprodukcją Instytutu Pamięci Narodowej oraz Ośrodka Kultury i Sztuki we Wrocławiu, który odbędzie się 11 grudnia w siedzibie Stowarzyszenia Odra–Niemen. pokaż więcej »
Dodano: 24.11.2025 03:30
Konferencja „Rzecz o Pojednaniu”
11 grudnia w Auli PWT we Wrocławiu odbędzie się konferencja dotycząca "Kultury na Dolnym Śląsku w dziele pojednania pomiędzy Polską i Niemcami". Wydarzeniu towarzyszyć będzie koncert piosenek Anny German i Czesława Niemena. pokaż więcej »
Dodano: 24.11.2025 03:30
WROCŁAWSKIE KOLĘDOWANIE | KONCERT DLA POKOJU
11 grudnia zapraszamy do Hali Stulecia na muzyczne widowisko i wspólne śpiewanie, czyli na WROCŁAWSKIE KOLĘDOWANIE. Bezpłatne wejściówki można odebrać w Hali Stulecia w dniach1-2 grudnia w godz. 14.00-17.00! pokaż więcej »
Dodano: 24.11.2025 03:20
„ZIMA STULECIA” W SOUND EXPERIENCE
Kto zna muzykę EABS czy Błoto, temu z pewnością nieobca jest "Zima Stulecia" - projekt założony przez Marcina Raka (Cancer G) oraz Marka Pędziwiatra (Latarnik), który łączy jazz i elektronikę. Zapraszamy na prezentację muzyczną “Minus 30°C” do przestrzeni Sound Experience. pokaż więcej »
Dodano: 24.11.2025 03:00
Legnicki Jarmark Bożonarodzeniowy
Magia Świąt w Legnicy powraca! W dniach 12-14 grudnia Rynek Legnicki zamieni się w centrum świątecznej radości i tradycji. Nie przegapcie tej magicznej okazji, aby poczuć prawdziwego ducha świąt w Legnicy. Zapraszamy na jarmark i życzymy wspaniałych wspomnień! pokaż więcej »