Śląskie języków pomieszanie
Burzliwe dzieje Śląska niosły ze sobą przemiany etniczne – w ciągu minionych dwóch tysięcy lat po Chrystusie zamieszkiwały ten region plemiona germańskie, które w wyniku tzw. wędrówek ludów zostały zastąpione przez Słowian. Kiedy w końcu X stulecia Śląsk wchodził w skład państwa Mieszka I, jego mieszkańcy używali polszczyzny, która bardzo przypominała inne języki zachodniosłowiańskie, zwłaszcza język południowych sąsiadów – Czechów. Wtedy też wraz z Kościołem i jego ludźmi pojawiła się łacina. Miała ona nie tylko wymiar sakralny, lecz również nabrała charakteru pragmatycznego, stając się niebawem językiem administracji oraz elit politycznych i intelektualnych. Począwszy od przełomu XII/XIII w., na Śląsku pojawili się osadnicy z Zachodu. Byli to Walonowie i Flamandowie, a przede wszystkim koloniści z różnych krajów niemieckich. Z czasem to oni zdominowali dawną ludność słowiańską i to głównie ich język rozbrzmiewał w późnym średniowieczu i w czasach nowożytnych w miastach i na coraz rozleglejszych wiejskich obszarach Śląska.
Procesy te ukazano z odwołaniem do średniowiecznych i nowożytnych pomników piśmiennictwa. Mimo rozlicznych kataklizmów dziejowych przetrwały na Śląsku liczne zabytki łacińskiej kultury pisma z epoki średniowiecza, w tym atrakcyjnie iluminowane rękopisy liturgiczne i dokumenty książęce. Zachowały się też znakomite dowody ukazujące, jak to właśnie na Śląsku polszczyzna stawała się językiem pisma. To tutaj powstała Księga Henrykowska z najstarszym zapisanym zdaniem w języku polskim, tutaj przetłumaczono Psałterz (znany jako floriański) czy drukowano najstarsze teksty polskie. Zarazem tutaj powstawały znakomite utwory niemieckie, począwszy od wierszy miłosnych układanych przez księcia Henryka IV Prawego w końcu XIII w., poprzez twórczość Martina Opitza (zm. 1639), po XVII- i XVIII-wiecznych przedstawicieli dwóch śląskich Szkół Poetyckich, dzięki którym barokowy Wrocław był postrzegany jako europejska metropolia duchowa.
Autor: Wojciech Mrozowicz
Redakcja: Joanna Rosik
Recenzent: Mateusz Goliński
Redaktor serii: Stanisław Rosik
Projekt graficzny: Adam Kolenda
Wydawcy: Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego, Wydawnictwo CHRONICON
Druk: I-BIS Wrocław
ISBN (OKiS) 978-83-65892-90-4
ISBN (CHRONICON) 978-83-960840-9-5
Format: 15 x 15 cm | liczba stron: 66| oprawa: miękka
Język: polski
Cena: 15 zł + koszt wysyłki
Dostępna w sprzedaży
Książkę można zamówić pisząc na adres: wydawnictwa@okis.pl
Publikacja dofinansowana z budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego
Odsłuchaj treść artykułuAKTUALNOŚCI
Dodano: 17.12.2025 00:00
XXXIV Polsko – Czeskie Dni Kultury Chrześcijańskiej „Bądźmy Rodziną” 2025
17 grudnia w Miejskim Ośrodku Kultury w Nowej Rudzie odbędzie się spotkanie kulturalno-edukacyjne podsumowujące XXXVI Polsko-Czeskie Dni Kultury Chrześcijańskiej „Bądźmy Rodziną” pokaż więcej »
Dodano: 17.12.2025 00:00
„Zabić Miss”. Premiera w HBO Max 17 grudnia!
Serial dokumentalny "Zabić miss" zadebiutuje na platformie HBO Max 17 grudnia 2025 roku. Produkcja opowiada o tragicznej historii Agnieszki Kotlarskiej, Miss Polski i Miss International z lat 90.. pokaż więcej »
Dodano: 16.12.2025 15:21
FOTORELACJA Z OBCHODÓW 80. ROCZNICY WŁĄCZENIA ZIEM ZACHODNICH I PÓŁNOCNYCH DO POLSKI
14 i 15 grudnia 2025 r. miasto Wałbrzych stało się areną centralnych obchodów 80. rocznicy włączenia Ziem Zachodnich i Północnych do Rzeczypospolitej Polskiej. W ramach uroczystości odbyły się m.in. debata polityczna o pamięci i kulturze z udziałem Premiera Donalda Tuska oraz noblistki Olgi Tokarczuk, a także koncert Anity Lipnickiej. pokaż więcej »
Dodano: 15.12.2025 04:00
Świąteczne Serce Regionu vol. 2
19 grudnia zapraszamy do remizy OSP w Mściwojowie, gdzie czeka na Was wyjątkowe, rodzinne wydarzenie pełne atrakcji! W programie tegorocznej edycji: pokaz tańca, teatr dla najmłodszych, kolędowanie na góralską nutę oraz magiczna kolejka piernikowa. pokaż więcej »
Dodano: 15.12.2025 04:00
FISZ DJ SET X ADDICTION RECORDS PRES
Wraz z Sound Experience zapraszamy na ostatnie w tym roku wydarzenie w showroomie przy ul. Tęczowej 7 we Wrocławiu - event zrzeszający artystów, którzy od dekad mają wpływ na kształt polskiej muzyki - FISZ (DJ SET) oraz Ros Addiction. pokaż więcej »
Dodano: 15.12.2025 04:00
KOLĘDY Z JAZZOWĄ NUTKĄ – Hałda Jazz 2025
Zapraszamy na bezpłatny koncert pełen świątecznego klimatu i jazzowej magii! Najpiękniejsze kolędy i pastorałki w jazzowych aranżacjach zabrzmią w wyjątkowej przestrzeni domu przysłupowego, tworząc niezwykłą atmosferę nadchodzących Świąt. pokaż więcej »
Dodano: 15.12.2025 04:00
BOLESŁAWIECKA GWIAZDKA ŻYCZLIWOŚCI
Magia świąt ponownie rozświetli bolesławiecki Rynek. Bolesławiecka Gwiazdka Życzliwości odbędzie się w tym roku 19 grudnia. Przed mieszkańcami pełen ciepła, muzyki i wspólnego świętowania dzień, który na stałe wpisał się w lokalną tradycję. pokaż więcej »
Dodano: 15.12.2025 04:00
Velvet Vortex w Kalamburze
Zapraszamy na przedświąteczny wieczór z muzyką klubową i elektroniczną do Kawiarni Kalambur, gdzie wspólnie z Velvet Vortex i kolektywem Sekwencja / Saarau Sound zabierzemy Was w niezwykłą muzyczną podróż. pokaż więcej »