Śląskie języków pomieszanie
Burzliwe dzieje Śląska niosły ze sobą przemiany etniczne – w ciągu minionych dwóch tysięcy lat po Chrystusie zamieszkiwały ten region plemiona germańskie, które w wyniku tzw. wędrówek ludów zostały zastąpione przez Słowian. Kiedy w końcu X stulecia Śląsk wchodził w skład państwa Mieszka I, jego mieszkańcy używali polszczyzny, która bardzo przypominała inne języki zachodniosłowiańskie, zwłaszcza język południowych sąsiadów – Czechów. Wtedy też wraz z Kościołem i jego ludźmi pojawiła się łacina. Miała ona nie tylko wymiar sakralny, lecz również nabrała charakteru pragmatycznego, stając się niebawem językiem administracji oraz elit politycznych i intelektualnych. Począwszy od przełomu XII/XIII w., na Śląsku pojawili się osadnicy z Zachodu. Byli to Walonowie i Flamandowie, a przede wszystkim koloniści z różnych krajów niemieckich. Z czasem to oni zdominowali dawną ludność słowiańską i to głównie ich język rozbrzmiewał w późnym średniowieczu i w czasach nowożytnych w miastach i na coraz rozleglejszych wiejskich obszarach Śląska.
Procesy te ukazano z odwołaniem do średniowiecznych i nowożytnych pomników piśmiennictwa. Mimo rozlicznych kataklizmów dziejowych przetrwały na Śląsku liczne zabytki łacińskiej kultury pisma z epoki średniowiecza, w tym atrakcyjnie iluminowane rękopisy liturgiczne i dokumenty książęce. Zachowały się też znakomite dowody ukazujące, jak to właśnie na Śląsku polszczyzna stawała się językiem pisma. To tutaj powstała Księga Henrykowska z najstarszym zapisanym zdaniem w języku polskim, tutaj przetłumaczono Psałterz (znany jako floriański) czy drukowano najstarsze teksty polskie. Zarazem tutaj powstawały znakomite utwory niemieckie, począwszy od wierszy miłosnych układanych przez księcia Henryka IV Prawego w końcu XIII w., poprzez twórczość Martina Opitza (zm. 1639), po XVII- i XVIII-wiecznych przedstawicieli dwóch śląskich Szkół Poetyckich, dzięki którym barokowy Wrocław był postrzegany jako europejska metropolia duchowa.
Autor: Wojciech Mrozowicz
Redakcja: Joanna Rosik
Recenzent: Mateusz Goliński
Redaktor serii: Stanisław Rosik
Projekt graficzny: Adam Kolenda
Wydawcy: Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego, Wydawnictwo CHRONICON
Druk: I-BIS Wrocław
ISBN (OKiS) 978-83-65892-90-4
ISBN (CHRONICON) 978-83-960840-9-5
Format: 15 x 15 cm | liczba stron: 66| oprawa: miękka
Język: polski
Cena: 15 zł + koszt wysyłki
Dostępna w sprzedaży
Książkę można zamówić pisząc na adres: wydawnictwa@okis.pl
Publikacja dofinansowana z budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego
Odsłuchaj treść artykułuAKTUALNOŚCI
Dodano: 14.11.2025 14:21
Poszukujemy pracownika
Ośrodek Kultury i Sztuki poszukuje Pracownika na stanowisko: Pracownik administracyjno-techniczny. Oferta ważna do 31.12.2025 pokaż więcej »
Dodano: 10.11.2025 03:00
„NOWE SPOJRZENIA” | EWA PARTUM
Zapraszamy na inaugurację cyklu "NOWE SPOJRZENIA", czyli serię spotkań i rozmów z wybitnymi twórcami światowego performance’u. Bohaterką pierwszego spotkania 3 grudnia będzie Ewa Partum, ikona polskiej sztuki konceptualnej. pokaż więcej »
Dodano: 24.11.2025 14:37
Fotorelacja z wernisażu wystawy
Zapraszamy do obejrzenia fotorelacji z wernisażu wystawy „Zbigniew Horbowy. Szkło i kolor”. Oficjalne otwarcie ekspozycji odbyło się 21 listopada 2025 w w Slovenské sklárske múzeum RONA GALLERY. pokaż więcej »
Dodano: 24.11.2025 11:06
Fotorelacja z premiery spektaklu „D1. Pieśń o autostradzie”
Zapraszamy do obejrzenia fotorelacji z premiery spektaklu „D1. Pieśń o autostradzie”, która odbyła się 21 listopada 2025 w Instytucie im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu. pokaż więcej »
Dodano: 18.11.2025 14:17
Zbigniew Horbowy. Szkło i kolor
Zapraszamy na wystawę jednego z najwybitniejszych polskich artystów szkła – Zbigniewa Horbowego. Ekspozycja trwa do 2 stycznia 2026 r. w Slovenské sklárske múzeum RONA GALLERY (Lednické Rovne, Słowacja), będącym ważnym punktem na europejskiej mapie szkła artystycznego. pokaż więcej »
Dodano: 17.11.2025 09:11
„OPIEKUNOWIE (NIE)PAMIĘCI” – sympozjum oraz premiera filmu
Zapraszamy na sympozjum i premierę filmu „Opiekunowie (nie)pamięci", które odbędą się 5 grudnia w Szklarskiej Porębie. Wydarzenie poświęcone jest animacji i dokumentacji działalności społecznej osób opiekujących się zapomnianymi niemieckimi cmentarzami na Dolnym Śląsku. pokaż więcej »
Dodano: 10.11.2025 06:15
JESIENNE WARSZTATY FILMOWE
Informujemy, że zapisy na cykl bezpłatnych warsztatów filmowych we Wrocławiu zostały zamknięte. pokaż więcej »
Dodano: 10.11.2025 05:00
NIGHT MUSIC THERAPY 3
Wraz z Sound Experience zapraszamy na kolejne wydarzenie z cyklu NIGHT MUSIC THERAPY, które odbędzie się 27 listopada na ul. Tęczowej. Gościem tego seta będzie klarnecista, multiinstrumentalista, kompozytor i producent - Wacław Zimpel. pokaż więcej »