Śląskie języków pomieszanie
Burzliwe dzieje Śląska niosły ze sobą przemiany etniczne – w ciągu minionych dwóch tysięcy lat po Chrystusie zamieszkiwały ten region plemiona germańskie, które w wyniku tzw. wędrówek ludów zostały zastąpione przez Słowian. Kiedy w końcu X stulecia Śląsk wchodził w skład państwa Mieszka I, jego mieszkańcy używali polszczyzny, która bardzo przypominała inne języki zachodniosłowiańskie, zwłaszcza język południowych sąsiadów – Czechów. Wtedy też wraz z Kościołem i jego ludźmi pojawiła się łacina. Miała ona nie tylko wymiar sakralny, lecz również nabrała charakteru pragmatycznego, stając się niebawem językiem administracji oraz elit politycznych i intelektualnych. Począwszy od przełomu XII/XIII w., na Śląsku pojawili się osadnicy z Zachodu. Byli to Walonowie i Flamandowie, a przede wszystkim koloniści z różnych krajów niemieckich. Z czasem to oni zdominowali dawną ludność słowiańską i to głównie ich język rozbrzmiewał w późnym średniowieczu i w czasach nowożytnych w miastach i na coraz rozleglejszych wiejskich obszarach Śląska.
Procesy te ukazano z odwołaniem do średniowiecznych i nowożytnych pomników piśmiennictwa. Mimo rozlicznych kataklizmów dziejowych przetrwały na Śląsku liczne zabytki łacińskiej kultury pisma z epoki średniowiecza, w tym atrakcyjnie iluminowane rękopisy liturgiczne i dokumenty książęce. Zachowały się też znakomite dowody ukazujące, jak to właśnie na Śląsku polszczyzna stawała się językiem pisma. To tutaj powstała Księga Henrykowska z najstarszym zapisanym zdaniem w języku polskim, tutaj przetłumaczono Psałterz (znany jako floriański) czy drukowano najstarsze teksty polskie. Zarazem tutaj powstawały znakomite utwory niemieckie, począwszy od wierszy miłosnych układanych przez księcia Henryka IV Prawego w końcu XIII w., poprzez twórczość Martina Opitza (zm. 1639), po XVII- i XVIII-wiecznych przedstawicieli dwóch śląskich Szkół Poetyckich, dzięki którym barokowy Wrocław był postrzegany jako europejska metropolia duchowa.
Autor: Wojciech Mrozowicz
Redakcja: Joanna Rosik
Recenzent: Mateusz Goliński
Redaktor serii: Stanisław Rosik
Projekt graficzny: Adam Kolenda
Wydawcy: Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego, Wydawnictwo CHRONICON
Druk: I-BIS Wrocław
ISBN (OKiS) 978-83-65892-90-4
ISBN (CHRONICON) 978-83-960840-9-5
Format: 15 x 15 cm | liczba stron: 66| oprawa: miękka
Język: polski
Cena: 15 zł + koszt wysyłki
Dostępna w sprzedaży
Książkę można zamówić pisząc na adres: wydawnictwa@okis.pl
Publikacja dofinansowana z budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego
Odsłuchaj treść artykułuAKTUALNOŚCI
Dodano: 05.11.2025 11:00
Fotorelacja z performans Anity Wach „68 Toasts to a Flawed Heart” w ramach wystawy „Places for Deliberation”
Zachęcamy do obejrzenia fotorelacji z performansu Anity Wach „68 Toasts to a Flawed Heart”, który odbył się 30 października w ramach programu performatywnego wystawy „Places for Deliberation” Barbary Kozłowskiej w Lublanie (Słowenia). pokaż więcej »
Dodano: 04.11.2025 14:52
MIESIĘCZNIK „ODRA” 11/2025
Nowy numer już w sprzedaży, a w nim m.in.: MOCZAR WIECZNIE ŻYWY Z Pawłem Machcewiczem rozmawia Piotr Gajdziński, Marek Orzechowski: KLĄTWA DOBRYCH UCZYNKÓW, Wojciech Łuczak: CZEKAJĄC NA EFEKT KATHARSIS, Krzysztof Mączkowski: CZY (I JAK) KOWALSKI MOŻE OCALIĆ PLANETĘ? pokaż więcej »
Dodano: 01.11.2025 11:00
Nagrody Marszałka Województwa Dolnośląskiego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury – w zakresie konserwacji zabytków na rok 2025
5 listopada Marszałek Województwa Dolnośląskiego Paweł Gancarz oraz Członek Zarządu Województwa Dolnośląskiego Jarosław Rabczenko wręczyli nagrody pięciu opiekunów dolnośląskich zabytków. Uroczystości towarzyszyło seminarium pt. Historia, która napędza przyszłość - zabytki w rozwoju gospodarczym gmin i powiatów. pokaż więcej »
Dodano: 01.11.2025 10:15
„Dimensionlessness of Glass. Dolnośląskie Warsztaty
i Sympozjum Szkła Artystycznego i Designu”
Zapraszamy na trzecią odsłonę tegorocznego e-Glass Festival „Dimensionlessness of glass”, która odbędzie się 6-7 i 10-12 listopada w w Hucie Szkła Martin Stefanek w Desnej. W ramach wydarzenia odbędą się bezpłatne pokazy artystów: Mariusza Łabińskiego i Igora Wójcika. pokaż więcej »
Dodano: 01.11.2025 10:10
80-lecie Harcerstwa na Dolnym Śląsku
Obchody Roku Harcerstwa Dolnośląskiego będą okazją do przypomnienia 80-letniego dorobku harcerstwa poprzez prezentację wybitnych postaci z i aktualnej działalności organizacji na terenie województwa. Zapraszamy 4 listopada do Wrocławia na Kongres 80 lecia Harcerstwa na Dolnym Śląsku oraz 7 listopada do Głogowa na Galę 80-lecia Hufca ZHP Głogów im. Dzieci Głogowskich. pokaż więcej »
Dodano: 01.11.2025 10:10
Jesienne pokazy spektaklu „Lobster” we Wrocławiu
7 i 8 listopada w Instytucie im. Jerzego Grotowskiego odbędą się pokazy spektaklu „Lobster", który powstał w ramach współpracy pisarki Agnieszki Wolny-Hamkało oraz reżyserki Katarzyny Baranieckiej i opowiada historię kobiety dotkniętej chorobą terminalną. pokaż więcej »
Dodano: 01.11.2025 10:00
Dzień Pamięci i Pojednania
Zapraszamy na Dzień Pamięci i Pojednania! W sobotę, 8 listopada, we Wrocławiu odbędzie się wyjątkowe wydarzenie poświęcone historii dialogu i solidarności – Dzień Pamięci i Pojednania! pokaż więcej »
Dodano: 01.11.2025 10:00
RÓŻOWY PAŹDZIERNIK TRWA CAŁY ROK. KONCERT W STYLU CUNTRY
8 listopada w Miejskim Ośrodku Kultury w Kowarach odbędzie się koncert Mai Boguckiej i Wojciecha Dudkowskiego. Serdecznie Zapraszamy pokaż więcej »