Śląskie języków pomieszanie
Burzliwe dzieje Śląska niosły ze sobą przemiany etniczne – w ciągu minionych dwóch tysięcy lat po Chrystusie zamieszkiwały ten region plemiona germańskie, które w wyniku tzw. wędrówek ludów zostały zastąpione przez Słowian. Kiedy w końcu X stulecia Śląsk wchodził w skład państwa Mieszka I, jego mieszkańcy używali polszczyzny, która bardzo przypominała inne języki zachodniosłowiańskie, zwłaszcza język południowych sąsiadów – Czechów. Wtedy też wraz z Kościołem i jego ludźmi pojawiła się łacina. Miała ona nie tylko wymiar sakralny, lecz również nabrała charakteru pragmatycznego, stając się niebawem językiem administracji oraz elit politycznych i intelektualnych. Począwszy od przełomu XII/XIII w., na Śląsku pojawili się osadnicy z Zachodu. Byli to Walonowie i Flamandowie, a przede wszystkim koloniści z różnych krajów niemieckich. Z czasem to oni zdominowali dawną ludność słowiańską i to głównie ich język rozbrzmiewał w późnym średniowieczu i w czasach nowożytnych w miastach i na coraz rozleglejszych wiejskich obszarach Śląska.
Procesy te ukazano z odwołaniem do średniowiecznych i nowożytnych pomników piśmiennictwa. Mimo rozlicznych kataklizmów dziejowych przetrwały na Śląsku liczne zabytki łacińskiej kultury pisma z epoki średniowiecza, w tym atrakcyjnie iluminowane rękopisy liturgiczne i dokumenty książęce. Zachowały się też znakomite dowody ukazujące, jak to właśnie na Śląsku polszczyzna stawała się językiem pisma. To tutaj powstała Księga Henrykowska z najstarszym zapisanym zdaniem w języku polskim, tutaj przetłumaczono Psałterz (znany jako floriański) czy drukowano najstarsze teksty polskie. Zarazem tutaj powstawały znakomite utwory niemieckie, począwszy od wierszy miłosnych układanych przez księcia Henryka IV Prawego w końcu XIII w., poprzez twórczość Martina Opitza (zm. 1639), po XVII- i XVIII-wiecznych przedstawicieli dwóch śląskich Szkół Poetyckich, dzięki którym barokowy Wrocław był postrzegany jako europejska metropolia duchowa.
Autor: Wojciech Mrozowicz
Redakcja: Joanna Rosik
Recenzent: Mateusz Goliński
Redaktor serii: Stanisław Rosik
Projekt graficzny: Adam Kolenda
Wydawcy: Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego, Wydawnictwo CHRONICON
Druk: I-BIS Wrocław
ISBN (OKiS) 978-83-65892-90-4
ISBN (CHRONICON) 978-83-960840-9-5
Format: 15 x 15 cm | liczba stron: 66| oprawa: miękka
Język: polski
Cena: 15 zł + koszt wysyłki
Dostępna w sprzedaży
Książkę można zamówić pisząc na adres: wydawnictwa@okis.pl
Publikacja dofinansowana z budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego
Odsłuchaj treść artykułuAKTUALNOŚCI
Dodano: 10.11.2025 05:30
JESIENNE WARSZTATY FILMOWE
Zapraszamy na cykl bezpłatnych warsztatów filmowych we Wrocławiu, adresowanych dla amatorów kina oraz dla wszystkich, którzy chcą tworzyć materiały filmowe. Zgłoszenia przyjmujemy do 21 listopada. pokaż więcej »
Dodano: 10.11.2025 15:00
„Szpieg z Krainy Głuchych”
„Szpieg z Krainy Głuchych” to spektakl-musical z muzyką rap, graną i śpiewaną na żywo. Opowiada o głosie Głuchych. Migana historia Marka Śmietany – Głuchego lektora polskiego języka migowego (PJM), performera i działacza na rzecz praw Głuchych. pokaż więcej »
Dodano: 10.11.2025 14:00
WROCŁAWSKIE ZADUSZKI JAZZOWE
Trio Kuby Stankiewicza i saksofonista Maciej Sikała wystąpią 16 listopada w ramach Wrocławskich Zaduszek Jazzowych. W programie autorskie kompozycje wykonawców oraz aranżacje utworów Krzysztofa Komedy i Jana Ptaszyna Wróblewskiego. pokaż więcej »
Dodano: 10.11.2025 13:00
Dolnośląskie Salony Muzyczne 2025
Ostatni koncert z cyklu Dolnośląskie Salony Muzyczne, który jest wzorowany na tradycji dziewiętnastowiecznych salonów muzycznych. Zapraszamy 16 listopada do Zawidowa. pokaż więcej »
Dodano: 10.11.2025 12:00
Benefis Krzysztofa Witkowskiego – 30-lecie pracy artystycznej
19 listopada zapraszamy na Benefis Krzysztofa Witkowskiego – artysty, basisty, pedagoga i dyrektora artystycznego Hałda Jazz Festival. Wśród wykonawców jubileuszowego koncertu m.in. Anna Maria Jopek, Piotr Wojtasik i Mateusz Pospieszalski. pokaż więcej »
Dodano: 10.11.2025 11:00
Spotkanie autorskie: Manfred Bator „Glosa do menu”
Zapraszamy na spotkanie autorskie z Manfredem Batorem wokół jego książki "Glosa do menu", które odbędzie się w Księgarni Tajne Komplety 19 listopada. pokaż więcej »
Dodano: 10.11.2025 10:00
„D1. Pieśń o autostradzie” – premiera spektaklu
21 i 22 listopada odbędą się pokazy premierowe spektaklu "D1. Pieśń o autostradzie" w reżyserii Katarzyny Dudzic-Grabińskiej. Spektakl jest koprodukcją OKiS we Wrocławiu, Instytutu im. Jerzego Grotowskiego i Teatru Polskiego w Podziemiu. pokaż więcej »
Dodano: 10.11.2025 09:00
One Love Wrocław Music Festival 2025
21. odsłona festiwalu połączy czołówkę rodzimej sceny z uznanymi nazwiskami z zagranicy, serwując mieszankę alternatywy, ambitnego popu, elektroniki, dubu, indie, R&B i reggae. pokaż więcej »