Śląskie języków pomieszanie
Burzliwe dzieje Śląska niosły ze sobą przemiany etniczne – w ciągu minionych dwóch tysięcy lat po Chrystusie zamieszkiwały ten region plemiona germańskie, które w wyniku tzw. wędrówek ludów zostały zastąpione przez Słowian. Kiedy w końcu X stulecia Śląsk wchodził w skład państwa Mieszka I, jego mieszkańcy używali polszczyzny, która bardzo przypominała inne języki zachodniosłowiańskie, zwłaszcza język południowych sąsiadów – Czechów. Wtedy też wraz z Kościołem i jego ludźmi pojawiła się łacina. Miała ona nie tylko wymiar sakralny, lecz również nabrała charakteru pragmatycznego, stając się niebawem językiem administracji oraz elit politycznych i intelektualnych. Począwszy od przełomu XII/XIII w., na Śląsku pojawili się osadnicy z Zachodu. Byli to Walonowie i Flamandowie, a przede wszystkim koloniści z różnych krajów niemieckich. Z czasem to oni zdominowali dawną ludność słowiańską i to głównie ich język rozbrzmiewał w późnym średniowieczu i w czasach nowożytnych w miastach i na coraz rozleglejszych wiejskich obszarach Śląska.
Procesy te ukazano z odwołaniem do średniowiecznych i nowożytnych pomników piśmiennictwa. Mimo rozlicznych kataklizmów dziejowych przetrwały na Śląsku liczne zabytki łacińskiej kultury pisma z epoki średniowiecza, w tym atrakcyjnie iluminowane rękopisy liturgiczne i dokumenty książęce. Zachowały się też znakomite dowody ukazujące, jak to właśnie na Śląsku polszczyzna stawała się językiem pisma. To tutaj powstała Księga Henrykowska z najstarszym zapisanym zdaniem w języku polskim, tutaj przetłumaczono Psałterz (znany jako floriański) czy drukowano najstarsze teksty polskie. Zarazem tutaj powstawały znakomite utwory niemieckie, począwszy od wierszy miłosnych układanych przez księcia Henryka IV Prawego w końcu XIII w., poprzez twórczość Martina Opitza (zm. 1639), po XVII- i XVIII-wiecznych przedstawicieli dwóch śląskich Szkół Poetyckich, dzięki którym barokowy Wrocław był postrzegany jako europejska metropolia duchowa.
Autor: Wojciech Mrozowicz
Redakcja: Joanna Rosik
Recenzent: Mateusz Goliński
Redaktor serii: Stanisław Rosik
Projekt graficzny: Adam Kolenda
Wydawcy: Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego, Wydawnictwo CHRONICON
Druk: I-BIS Wrocław
ISBN (OKiS) 978-83-65892-90-4
ISBN (CHRONICON) 978-83-960840-9-5
Format: 15 x 15 cm | liczba stron: 66| oprawa: miękka
Język: polski
Cena: 15 zł + koszt wysyłki
Dostępna w sprzedaży
Książkę można zamówić pisząc na adres: wydawnictwa@okis.pl
Publikacja dofinansowana z budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego
Odsłuchaj treść artykułuAKTUALNOŚCI
Dodano: 05.05.2025 11:00
XXXIV Międzynarodowy Festiwal „Maj z Muzyką Dawną”
11 maja rozpocznie się Festiwal "Maj z Muzyką Dawną", w ramach którego odbędą się koncerty i wykłady we Wrocławiu, Strzelinie oraz Żórawinie. Tegoroczna edycja wydarzenia poświęcona jest pamięci Macieja Kieresa, wieloletniego dyrektora artystycznego festiwalu. pokaż więcej »
Dodano: 10.04.2025 10:00
Polskie szkło artystyczne w Bratysławie
W okresie od kwietnia do września 2025 będzie można obejrzeć kilka wystaw polskich artystów szkła w Bratysławie. Ekspozycje promować będą polskie rzemiosło i sztukę szklarską na międzynarodowej scenie artystycznej, a twórczynie i twórcy zaprezentują na nich nowoczesny design oraz dzieła wykonane w tradycyjnych technikach. pokaż więcej »
Dodano: 05.05.2025 10:00
14. Targi Książki Regionalnej Silesiana
Zapraszamy na stoisko Wydawnictwa OKiS we Wrocławiu na 14. Targach Książki Regionalnej SILESIANA, które odbywają się w dniach 8-11 maja we Wrocławiu. Nasza oferta wydawnicza dostępna również na www.sklep.okis.pl pokaż więcej »
Dodano: 05.05.2025 09:00
JUWENALIA WROCŁAWSKIE 2025
Zapraszamy na największe święto studentów we Wrocławiu - Juwenalia Wrocławskie 2025 odbędą się 9 i 10 maja na Polach Osobowickich. pokaż więcej »
Dodano: 05.05.2025 09:00
Wielkie Jeleniogórskie Juwenalia 2025
Przed nami trzy dni szalonej zabawy i niezapomnianych wrażeń! Już 9-11 maja 2025 odbędą się Wielkie Jeleniogórskie Juwenalia 2025. Na uczestników czekają m.in. koncerty gwiazd polskiej sceny muzycznej z Agnieszką Chylińską na czele. pokaż więcej »
Dodano: 05.05.2025 08:00
Koncert „Hallowed be the name of Jesus” w Karpaczu
Przeniesiony Koncert Wielkanocny Spirituals Singers Band w Kościele w Karpaczu odbędzie się 10 maja. W programie utwory z nurtu gospel, spirituals, evergreen, a także niezapomniane piosenki zespołu The Beatles. pokaż więcej »
Dodano: 05.05.2025 08:00
„MARIA SKŁODOWSKA-CURIE” – DEBATA I SPEKTAKL W WARSZAWIE
10 maja spektakl "Maria Skłodowska-Curie w mowie obronnej" w reżyserii Mariusza Wójtowicza. prezentowany będzie w Ursynowskim Centrum Kultury ALTERNATYWY w Warszawie. Pokaz poprzedzi debata dotycząca polskiej noblistki w kontekście łączenia ról naukowczyni i matki. pokaż więcej »
Dodano: 05.05.2025 07:30
„Kiedyś różą byłam, dziś gniję w kanale” – wrocławska premiera spektaklu
Spektakl w reżyserii Roberta Traczyka to historia o Róży Luksemburg, łącząca elementy teatru politycznego, groteski i komiksowej narracji. Wrocławska premiera spektaklu odbędzie się 6 czerwca w Sali Teatru Laboratorium. Bilety już w sprzedaży. pokaż więcej »