Śląskie języków pomieszanie
Burzliwe dzieje Śląska niosły ze sobą przemiany etniczne – w ciągu minionych dwóch tysięcy lat po Chrystusie zamieszkiwały ten region plemiona germańskie, które w wyniku tzw. wędrówek ludów zostały zastąpione przez Słowian. Kiedy w końcu X stulecia Śląsk wchodził w skład państwa Mieszka I, jego mieszkańcy używali polszczyzny, która bardzo przypominała inne języki zachodniosłowiańskie, zwłaszcza język południowych sąsiadów – Czechów. Wtedy też wraz z Kościołem i jego ludźmi pojawiła się łacina. Miała ona nie tylko wymiar sakralny, lecz również nabrała charakteru pragmatycznego, stając się niebawem językiem administracji oraz elit politycznych i intelektualnych. Począwszy od przełomu XII/XIII w., na Śląsku pojawili się osadnicy z Zachodu. Byli to Walonowie i Flamandowie, a przede wszystkim koloniści z różnych krajów niemieckich. Z czasem to oni zdominowali dawną ludność słowiańską i to głównie ich język rozbrzmiewał w późnym średniowieczu i w czasach nowożytnych w miastach i na coraz rozleglejszych wiejskich obszarach Śląska.
Procesy te ukazano z odwołaniem do średniowiecznych i nowożytnych pomników piśmiennictwa. Mimo rozlicznych kataklizmów dziejowych przetrwały na Śląsku liczne zabytki łacińskiej kultury pisma z epoki średniowiecza, w tym atrakcyjnie iluminowane rękopisy liturgiczne i dokumenty książęce. Zachowały się też znakomite dowody ukazujące, jak to właśnie na Śląsku polszczyzna stawała się językiem pisma. To tutaj powstała Księga Henrykowska z najstarszym zapisanym zdaniem w języku polskim, tutaj przetłumaczono Psałterz (znany jako floriański) czy drukowano najstarsze teksty polskie. Zarazem tutaj powstawały znakomite utwory niemieckie, począwszy od wierszy miłosnych układanych przez księcia Henryka IV Prawego w końcu XIII w., poprzez twórczość Martina Opitza (zm. 1639), po XVII- i XVIII-wiecznych przedstawicieli dwóch śląskich Szkół Poetyckich, dzięki którym barokowy Wrocław był postrzegany jako europejska metropolia duchowa.
Autor: Wojciech Mrozowicz
Redakcja: Joanna Rosik
Recenzent: Mateusz Goliński
Redaktor serii: Stanisław Rosik
Projekt graficzny: Adam Kolenda
Wydawcy: Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego, Wydawnictwo CHRONICON
Druk: I-BIS Wrocław
ISBN (OKiS) 978-83-65892-90-4
ISBN (CHRONICON) 978-83-960840-9-5
Format: 15 x 15 cm | liczba stron: 66| oprawa: miękka
Język: polski
Cena: 15 zł + koszt wysyłki
Dostępna w sprzedaży
Książkę można zamówić pisząc na adres: wydawnictwa@okis.pl
Publikacja dofinansowana z budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego
Odsłuchaj treść artykułuAKTUALNOŚCI
Dodano: 05.06.2025 08:10
Wystawa „Glass without Borders” w Pradze
W GaleriI DOX by Qubus w Pradze trwa czeska odsłona wystawy dzieł szkła artystycznego i designu trzynastu artystów uczestniczących w ubiegłorocznym projekcie „Glass without Borders". pokaż więcej »
Dodano: 30.07.2025 13:34
XXX BIESIADA ZESPOŁÓW KRESOWYCH
Zapraszamy na Biesiadę Zespołów Kresowych im. Zenona Bernackiego, która odbędzie się 2 sierpnia w Pielgrzymce. W programie wydarzenia występy zespołów regionalnych i Zespołu Nadija, a także prezentacje kulinarne czy zabawy taneczne. pokaż więcej »
Dodano: 29.07.2025 14:04
„Twórczy Spacer Ludzi Gór” na Snieżce
10 sierpnia współorganizujemy drugi „Twórczy Spacer Ludzi Gór” na Snieżce, w schronisku Samotnia - jako platformę wykładów, dyskusji i historii związanych z Karkonoszami. pokaż więcej »
Dodano: 24.07.2025 13:48
Fotorelacja z 25. Summer Guitar Festival. Krzyżowa 2025
Zapraszamy do obejrzenia fotorelacji z 25. Summer Guitar Festival, który odbywa się w dniach 20-27 lipca 2025 w Krzyżowej. pokaż więcej »
Dodano: 21.07.2025 12:04
Fotorelacja z „Dimensionlessness of Glass. Dolnośląskie Warsztaty i Sympozjum Szkła Artystycznego i Designu”
Zapraszamy do obejrzenia fotorelacji z „Dimensionlessness of Glass. Dolnośląskie Warsztaty i Sympozjum Szkła Artystycznego i Designu” pokaż więcej »
Dodano: 14.07.2025 02:00
Osiedla Kultury i Sztuki 2025
Co ciekawego wydarzy się w najbliższym czasie na wrocławskich osiedlach? Zachęcamy do zapoznania się z letnim harmonogramem wydarzeń. Informujemy również, że środki finansowe na projekty zostały wyczerpane. pokaż więcej »
Dodano: 14.07.2025 02:00
Velvet Thursdays x OKiS – czwartki dla wrażliwych uszu
Zapraszamy w każdy czwartek od 19 czerwca do 21 sierpnia na letni cykl wieczorów z muzyką ambient, deep, dub i organic techno w wykonaniu wrocławskich mistrzów gatunku. To wyjątkowa forma podróży w świat dźwięków i spokojnych rytmów. pokaż więcej »
Dodano: 14.07.2025 01:30
31. Bolesławieckie Święto Ceramiki
Jedno z największych i najchętniej odwiedzanych przez turystów wydarzeń w regionie, na którym spotykają się wystawcy, artyści i rzemieślnicy z całej Europy. Ceramiczne serce Polski otworzy się na turystów z całego świata! Tylko w Bolesławcu nad Bobrem „kobaltowy zawrót głowy” pokaż więcej »