Śląskie języków pomieszanie
Burzliwe dzieje Śląska niosły ze sobą przemiany etniczne – w ciągu minionych dwóch tysięcy lat po Chrystusie zamieszkiwały ten region plemiona germańskie, które w wyniku tzw. wędrówek ludów zostały zastąpione przez Słowian. Kiedy w końcu X stulecia Śląsk wchodził w skład państwa Mieszka I, jego mieszkańcy używali polszczyzny, która bardzo przypominała inne języki zachodniosłowiańskie, zwłaszcza język południowych sąsiadów – Czechów. Wtedy też wraz z Kościołem i jego ludźmi pojawiła się łacina. Miała ona nie tylko wymiar sakralny, lecz również nabrała charakteru pragmatycznego, stając się niebawem językiem administracji oraz elit politycznych i intelektualnych. Począwszy od przełomu XII/XIII w., na Śląsku pojawili się osadnicy z Zachodu. Byli to Walonowie i Flamandowie, a przede wszystkim koloniści z różnych krajów niemieckich. Z czasem to oni zdominowali dawną ludność słowiańską i to głównie ich język rozbrzmiewał w późnym średniowieczu i w czasach nowożytnych w miastach i na coraz rozleglejszych wiejskich obszarach Śląska.
Procesy te ukazano z odwołaniem do średniowiecznych i nowożytnych pomników piśmiennictwa. Mimo rozlicznych kataklizmów dziejowych przetrwały na Śląsku liczne zabytki łacińskiej kultury pisma z epoki średniowiecza, w tym atrakcyjnie iluminowane rękopisy liturgiczne i dokumenty książęce. Zachowały się też znakomite dowody ukazujące, jak to właśnie na Śląsku polszczyzna stawała się językiem pisma. To tutaj powstała Księga Henrykowska z najstarszym zapisanym zdaniem w języku polskim, tutaj przetłumaczono Psałterz (znany jako floriański) czy drukowano najstarsze teksty polskie. Zarazem tutaj powstawały znakomite utwory niemieckie, począwszy od wierszy miłosnych układanych przez księcia Henryka IV Prawego w końcu XIII w., poprzez twórczość Martina Opitza (zm. 1639), po XVII- i XVIII-wiecznych przedstawicieli dwóch śląskich Szkół Poetyckich, dzięki którym barokowy Wrocław był postrzegany jako europejska metropolia duchowa.
Autor: Wojciech Mrozowicz
Redakcja: Joanna Rosik
Recenzent: Mateusz Goliński
Redaktor serii: Stanisław Rosik
Projekt graficzny: Adam Kolenda
Wydawcy: Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego, Wydawnictwo CHRONICON
Druk: I-BIS Wrocław
ISBN (OKiS) 978-83-65892-90-4
ISBN (CHRONICON) 978-83-960840-9-5
Format: 15 x 15 cm | liczba stron: 66| oprawa: miękka
Język: polski
Cena: 15 zł + koszt wysyłki
Dostępna w sprzedaży
Książkę można zamówić pisząc na adres: wydawnictwa@okis.pl
Publikacja dofinansowana z budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego
Odsłuchaj treść artykułuAKTUALNOŚCI
Dodano: 02.10.2025 09:59
Poszukujemy pracownika
Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu ogłasza nabór na stanowisko: Pracownik Administracyjno-Techniczny. Oferta ważna do 31.10.2025. pokaż więcej »
Dodano: 01.10.2025 04:30
Sztuka współpracy | Forum edukacji kulturalnej Wrocławia i Dolnego Śląska
17 października w Barbarze odbędzie się Wrocławsko-Dolnośląskie Forum Edukacji Kulturalnej. Dokładnie rok po Kongresie Kultury Wrocławia i Dolnego Śląska ponownie łączymy siły, by kontynuować ważną rozmowę o edukacji kulturalnej, sztuce i kulturze. pokaż więcej »
Dodano: 14.10.2025 09:43
WYSTAWY MARIUSZA ŁABIŃSKIEGO I IGORA WÓJCIKA WE LWOWIE
12 października w Muzeum Szkła we Lwowie otwarto wystawy indywidualne Mariusza Łabińskiego i Igora Wójcika, prezentujące dorobek tych znanych i cenionych polskich artystów, którzy związali swoją twórczość z trudnym i szlachetnym materiałem – szkłem artystycznym. pokaż więcej »
Dodano: 03.10.2025 00:00
Places for Deliberation. Barbara Kozłowska
Wystawa „Places for Deliberation” jest pierwszą prezentacją twórczości Barbary Kozłowskiej w Słowenii. Zawiera wybór jej najważniejszych prac z prywatnego archiwum, które nadal znajduje się we Wrocławiu. Wystawa jest częścią Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Współczesnej – Miasto Kobiet w Ljubljanie i będzie miała miejsce w Małej galerii Banku Słowenii w terminie 3–30 października. pokaż więcej »
Dodano: 01.10.2025 05:00
XIII Festiwalu Niezależnej Kultury Białoruskiej „Jestem!”
XIII Festiwal Niezależnej Kultury Białoruskiej odbędzie się we Wrocławiu w dniach 14–19 października 2025 roku. W programie znalazły się wydarzenia z udziałem twórców i twórczyń z różnych dziedzin – muzyków, artystów wizualnych, aktorów, pisarzy, reżyserów i fotografów. pokaż więcej »
Dodano: 01.10.2025 04:00
„Z KLASYKĄ PRZEZ POLSKĘ” | FERNABUCCO
Mistrzowski duet gambowy- czyli Fernabucco – wystąpi z koncertami w ramach cyklu „Z klasyką przez Polskę” 17 października w Pałacu Jedlinka, 18 października w Starych Bogaczowicach oraz 19 października w Mieroszowie. pokaż więcej »
Dodano: 01.10.2025 04:00
Spektakl muzyczny „To Nasze Tango”
Spektakl muzyczny "To Nasze Tango" — historia dawniej RP w piosenkach przedwojennego tanga i fokstrota. Zapraszamy na spotkanie z klasyką multikulturowej przedwojennej muzyki, wypełnione czułością dźwięków, nieprzemijającym urokiem i szczerymi emocjami. pokaż więcej »
Dodano: 01.10.2025 03:50
Cykl koncertów pt. „Dźwięki Baśni” – październik 2025
Zapraszamy na nowy cykl koncertów kameralnych na Dolnym Śląsku, podczas których zaprezentują się wokalistki, Aleksandra Florek (sopran), Aleksandra Malisz (sopran) i Magdalena Wachowska (mezzosopran), Anna Kopytko (mezzosopran), oraz pianista, Jerzy Owczarz. W programie koncertów m.in. pieśni Fryderyka Chopina, Stanisława Moniuszki, Antonína Dvořáka. pokaż więcej »