Śląskie języków pomieszanie
Burzliwe dzieje Śląska niosły ze sobą przemiany etniczne – w ciągu minionych dwóch tysięcy lat po Chrystusie zamieszkiwały ten region plemiona germańskie, które w wyniku tzw. wędrówek ludów zostały zastąpione przez Słowian. Kiedy w końcu X stulecia Śląsk wchodził w skład państwa Mieszka I, jego mieszkańcy używali polszczyzny, która bardzo przypominała inne języki zachodniosłowiańskie, zwłaszcza język południowych sąsiadów – Czechów. Wtedy też wraz z Kościołem i jego ludźmi pojawiła się łacina. Miała ona nie tylko wymiar sakralny, lecz również nabrała charakteru pragmatycznego, stając się niebawem językiem administracji oraz elit politycznych i intelektualnych. Począwszy od przełomu XII/XIII w., na Śląsku pojawili się osadnicy z Zachodu. Byli to Walonowie i Flamandowie, a przede wszystkim koloniści z różnych krajów niemieckich. Z czasem to oni zdominowali dawną ludność słowiańską i to głównie ich język rozbrzmiewał w późnym średniowieczu i w czasach nowożytnych w miastach i na coraz rozleglejszych wiejskich obszarach Śląska.
Procesy te ukazano z odwołaniem do średniowiecznych i nowożytnych pomników piśmiennictwa. Mimo rozlicznych kataklizmów dziejowych przetrwały na Śląsku liczne zabytki łacińskiej kultury pisma z epoki średniowiecza, w tym atrakcyjnie iluminowane rękopisy liturgiczne i dokumenty książęce. Zachowały się też znakomite dowody ukazujące, jak to właśnie na Śląsku polszczyzna stawała się językiem pisma. To tutaj powstała Księga Henrykowska z najstarszym zapisanym zdaniem w języku polskim, tutaj przetłumaczono Psałterz (znany jako floriański) czy drukowano najstarsze teksty polskie. Zarazem tutaj powstawały znakomite utwory niemieckie, począwszy od wierszy miłosnych układanych przez księcia Henryka IV Prawego w końcu XIII w., poprzez twórczość Martina Opitza (zm. 1639), po XVII- i XVIII-wiecznych przedstawicieli dwóch śląskich Szkół Poetyckich, dzięki którym barokowy Wrocław był postrzegany jako europejska metropolia duchowa.
Autor: Wojciech Mrozowicz
Redakcja: Joanna Rosik
Recenzent: Mateusz Goliński
Redaktor serii: Stanisław Rosik
Projekt graficzny: Adam Kolenda
Wydawcy: Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego, Wydawnictwo CHRONICON
Druk: I-BIS Wrocław
ISBN (OKiS) 978-83-65892-90-4
ISBN (CHRONICON) 978-83-960840-9-5
Format: 15 x 15 cm | liczba stron: 66| oprawa: miękka
Język: polski
Cena: 15 zł + koszt wysyłki
Dostępna w sprzedaży
Książkę można zamówić pisząc na adres: wydawnictwa@okis.pl
Publikacja dofinansowana z budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego
Odsłuchaj treść artykułuAKTUALNOŚCI
Dodano: 17.12.2024 16:00
Legnicki Jarmark Świąteczny 2024
W dniach 20-22 grudnia odbędzie się Legnicki Jarmark Świąteczny. Zapraszamy na legnicki rynek, gdzie oprócz świątecznych straganów, organizowane będą pokazy artystyczne, warsztaty kreatywne i koncerty. pokaż więcej »
Dodano: 17.12.2024 02:30
ŚWIĄTECZNE ZAWODY JEŹDZIECKIE I SPOTKANIE WIGILIJNE
21 grudnia zapraszamy na ostatnie w tym roku zajęcia kreatywne z rzemiosła artystycznego połączone z zawodami sportowymi na Wrocławskich Partynicach. pokaż więcej »
Dodano: 17.12.2024 02:00
Scena ukraińska. Sezon II 2024/2025
Pokazy spektaklu niezależnego teatru GAS, pt. "Wiosna, lato, jesień, zima i znowu wiosna", zamkną tegoroczny cykl "Sceny ukraińskiej" w dniach 20 i 21 grudnia. pokaż więcej »
Dodano: 17.12.2024 01:00
Dadaelektro x Visuals | Kusak x Fedoryak
W najbliższą sobotę Yana Fedoryak (wizualizacje) i Daniel Kusak (muzyka) zaprezentują wyjątkowy set audio-wideo, będący przestrzenią eksperymentu, zabawy i opowieści. Zapraszamy na pokaz w którym dźwięk i obraz stworzą twórczy dialog. pokaż więcej »
Dodano: 16.12.2024 08:56
Wystawa: Glass without Borders
W Muzeum Karkonoskim w Jeleniej Górze trwa wystawa dzieł szkła artystycznego powstałych w ramach tegorocznej edycji projektu "Glass without Borders. Dolnośląskie Warsztaty i Sympozjum Szkła Artystycznego i Designu". pokaż więcej »
Dodano: 06.12.2024 06:00
WARSTWY Sinta Werner
Narracja wystawy „Warstwy“ niemieckiej artystki Sinty Werner zbudowana została wokół wrocławskiego modernizmu jako kulturowej spuścizny Wrocławia i istotny element tożsamości tego miasta. Zachęcamy do obejrzenia nowej wystawy w Galerii FOTO-GEN. pokaż więcej »
Dodano: 06.12.2024 00:00
Demidowski/ Zugaj: Technologia nie znosi ambicji vol. 2
W grudniu w lublińskiej Galerii Pomost rozpoczęła się druga odsłona wystawy Lucjana Demidowskiego i Piotra Zugaja „Technologia nie znosi ambicji”, która debiutowała na przełomie lat 2022/2023. pokaż więcej »
Dodano: 02.12.2024 11:27
MIESIĘCZNIK „ODRA” 12/2024
W najnowszym numerze miesięcznika ODRA m.in.: SURDYKOWSKI: Pytania pod choinkę 2024, GAJDZIŃSKI: Polski rokosz, SZULC o wygranej TRUMPA, ORZECHOWSKI o instytucji azylu w Europie pokaż więcej »